
Ksiąg jestem niesyty...
(Petrarca)
W pędzących realiach życia codziennego coraz trudniej jednak znaleźć chwilę czasu na czytanie. Niby wiemy, że warto, że książki to skarbnica wiedzy, że kształtują wyobraźnię dziecka itd. Jednak gdy spotykamy się ze znajomymi, coraz rzadziej potrafimy opowiedzieć czy polecić im ciekawą książkę, którą ostatnio przeczytaliśmy. Częściej mówimy o kolejnych filmach czy nowych stronach w Internecie. Czy zatem książki i czytanie wyszło z mody?
Argument o braku czasu wydaje się być uproszczeniem w obliczu pojawiających się książek audio, czytanych przez znanych aktorów i nagranych na CD. Taką książkę można "słuchać" na przykład w trakcie jazdy samochodem lub robiąc coś w kuchni.
Książka umila nam czas, pozwala się zrelaksować i zdystansować od bieżących problemów.
Czy książki i czytanie wyszło z mody? Może warto odkurzyć półki z powieściami i wierszami? Jeśli nie stać nas na nowe, często dosyć drogie wydawnictwa, w formie audio lub klasycznej - papierowej, możemy zawsze wypożyczyć coś interesującego z biblioteki.
Czytajmy zatem dla przyjemności, dla zdrowia... i dla pisarzy, którzy tworzą przecież z myślą o czytelnikach.
KSIĄŻKA

Kiedy przeczytam nową książkę,
to tak jakbym znalazł nowego przyjaciela,
a gdy przeczytam książkę, którą już czytałem -
to tak jakbym spotkał się ze starym przyjacielem.
(przysłowie chińskie)
Książka to dokument piśmienniczy myśli ludzkiej, raczej obszerny, w postaci publikacji wielostronicowej o określonej liczbie stron, o charakterze trwałym.
Dzisiejsza postać książki wywodzi się od kodeksu (łac. codex - pień drzewa, kloc drzewny), czyli kartek połączonych grzbietem, które wraz z upowszechnieniem pergaminu zastąpiły poprzednią formę dokumentu piśmienniczego, czyli zwój.
Za książkę uważa się:
- wydawnictwo zwarte - przeciwieństwo czasopisma, może to być duży utwór literacki, zbiór mniejszych utworów, leksykon, podręcznik, poradnik, praca naukowa, dokument lub zbiór dokumentów, album, atlas itp.,
- wydawnictwo dziełowe - przeciwieństwo akcydensu (łac. accidens - coś przypadkowego),
- utwór prozatorski, synonim powieści - utwór obszerniejszy niż opowiadanie, nowela czy esej,
- zbiór mniejszych utworów prozatorskich, o określonej myśli przewodniej i wspólnej kompozycji, powiązanych w całość redakcyjną, także zbiór myśli, zapisków, notatek, artykułów,
- zbindowany lub oprawiony wydruk elektronicznej wersji publikacji (np. z pliku PDF),
- w terminologii bibliotekarskiej:
- publikację powyżej 48 stron - publikacja mniejsza określana jest wtedy jako broszura,
- każdą pozycję biblioteczną w oprawie twardej - także np. nuty, mapy, oprawione zszywki czasopism itp.
Książka mówiona

Książka mówiona to nagranie dźwiękowe zawierające odczytany przez lektora tekst publikacji książkowej, zwykle zapisane na kasecie magnetofonowej lub płycie kompaktowej (w formacie audio lub np. MP3). Często spotykane jest też angielskie określenie audiobook.
W Stanach Zjednoczonych i państwach Europy Zachodniej zainteresowanie książkami mówionymi od lat stale rośnie. Świadczy o tym nie tylko wartość rynku audiobooków, ale także istnienie projektów takich jak Librivox, które na zasadzie wolontariatu przygotowują nagrania książek z domeny publicznej.
W Polsce książki mówione na taśmach magnetofonowych nagrywano od lat sześćdziesiątych XXw. na potrzeby czytelników Biblioteki Polskiego Związku Niewidomych jako alternatywa dla książek pisanych pismem Braille"a. Książki do słuchania dopiero zdobywają popularność. Nowe krajowe publikacje bardzo rzadko pojawiają się wraz z odpowiednikami w wersji audio, choć np. w USA dzieje się tak z większością bestsellerów.
Obecnie największy w Polsce zbiór książek mówionych na tradycyjnych kasetach magnetofonowych posiada Biblioteka Polskiego Związku Niewidomych: ok. 500 tys. kaset, ponad 5000 tytułów. Centrala w Warszawie przekazuje też część swoich zbiorów do punktów bibliotecznych na terenie całego kraju. Książki na płytach CD dostępne są w niektórych księgarniach lub sklepach internetowych.
Książka elektroniczna
Książka elektroniczna (także: publikacja elektroniczna, e-książka, E-book, eBook) to treść zapisana w formie elektronicznej, przeznaczona do odczytania za pomocą odpowiedniego oprogramowania zainstalowanego w urządzeniu komputerowym, np. komputerze osobistym, czytniku książek elektronicznych, telefonie komórkowym czy palmtopie.
Publikacja elektroniczna jest niekiedy ujmowana szerzej, gdyż obejmuje materiały elektroniczne niebędące książkami, jak choćby systemy pomocy. Trudno przeprowadzić precyzyjną klasyfikację i w gruncie rzeczy można przyjmować rozmaite zakresy definicji publikacji i książek elektronicznych. Można jednak przyjąć, że ta ostatnia jest przeniesieniem klasycznej książki czy czasopisma do świata urządzeń komputerowych, co wyraża się choćby w nazwie.
Wskutek zacierania się granic między zakresami mediów, tradycyjna książka jest wydawana na papierze, ale niekiedy towarzyszą jej materiały audiowizualne, zawarte na płytach czy kasetach, zaś książka elektroniczna z natury łączy tekst z multimediami, co zawdzięczać można jednolitości elektronicznego medium.
PRASA
Wydawnictwo ciągłe to publikacja w postaci drukowanej lub innej, ukazująca się w następujących po sobie częściach, zwykle oznaczonych numerycznie lub chronologicznie, o nieprzewidzianym z góry zakończeniu i o dowolnej częstotliwości.
Prasa (łac. presso - tłoczyć) to określenie dzienników, czasopism i "środków masowego przekazywania powstałych w wyniku postępu technicznego" o charakterze informacyjnym, wydawanych periodycznie, nie rzadziej niż raz do roku, wyróżniających się stałym tytułem i kolejnym numerem.
Określenie "prasa" pochodzi od nazwy maszyny drukarskiej i sposobu powstawania "prasy", który polega na odciskaniu znaków na papierze. Informacja jest podawana za pomocą pisma i obrazu stałego lub, w przypadku mediów elektronicznych, za pomocą dźwięku, wizji lub innej metody przekazywania informacji. Prasa zalicza się do mediów jednokierunkowych, co oznacza pewną pasywność i powoduje brak bezpośredniej reakcji odbiorcy w stronę nadawcy. Badaniem naukowym prasy zajmuje się prasoznawstwo.
Czasopismo to wydawnictwo ciągłe, periodyczne, publikowane pod niezmienionym tytułem, posiadające numerację ciągłą, zawierające ustaloną szatę graficzną, a także niezbyt często zmieniający się format i objętość, zawierające materiały od wielu autorów i określoną tematykę, aczkolwiek mogące różnić się wersjami językowymi - może występować w wielu mutacjach regionalnych.
Ze względu na częstotliwość wydań wyróżnia się najczęściej następujące rodzaje czasopism:
- dziennik, gazeta codzienna (313 numerów w ciągu roku, pominąwszy niedziele);
- dwudnik, gazeta dwudniowa (182-183 numery w ciągu roku);
- tygodnik (52 numery w ciągu roku);
- dwutygodnik (26 numerów w ciągu roku);
- miesięcznik (12 numerów w ciągu roku);
- dwumiesięcznik (6 numerów w ciągu roku);
- kwartalnik (4 numery w ciągu roku);
- aperiodyk - szczególna postać czasopisma - nieregularnik.
Wydawnictwa rzadsze niż kwartalne (np. półrocznik, rocznik, annał) określa się często jako edycje kolejnych zeszytów, wydań lub tomów.
Potocznie za czasopisma uważa się publikacje od tygodnika wzwyż, te wydawane częściej nazywane są gazetami.
Czasopisma mogą być: ogólnotematyczne, branżowe, reklamowe, recenzowane, itd.
- Rodzaje czasopism
- Portal czasopism naukowych
- e-Kolekcja Czasopism Polskich
- Wycinki ze starych gazet
- Czasopisma dla dzieci i młodzieży
- Promyczek
BIBLIOTEKA

Kto kradnie książki lub wypożyczonych nie zwraca,
w tego ręku niech książka zmieni się w jadowitego węża.
Niechaj go tknie apopleksja i porazi jego członki.
Wrzeszcząc wniebogłosy,
niechaj blaga o łaskę i niech żyje w męczarniach,
dopóki jego ciało nie zgnije.
Mole niech zżerają jego trzewia jak robak śmierci,
który nigdy nie umiera.
A kiedy stanie na Sądzie Ostatecznym,
niechaj pochłonie go ogień piekielny.
(napis w bibliotece klasztoru San Pedro w Barcelonie)
Biblioteka (gr. bibliotheke, biblion - książka) to instytucja społeczna, która gromadzi, przechowuje i udostępnia materiały biblioteczne oraz informuje o materiałach bibliotecznych (swoich i obcych). W innym znaczeniu jest to też nazwa samego budynku, pomieszczenia lub mebla zawierającego zbiory biblioteczne.
Klasyczne zbiory biblioteczne są mocno związane z nośnikami fizycznymi. Materiały biblioteczne to zbiór książek oraz innych materiałów źródłowych. W skład księgozbioru wchodzą: dokumenty tekstowe (książki, czasopisma, rękopisy, ulotki) oraz zapisy dźwięku i obrazu (nuty, mapy, ryciny, rysunki, płyty, taśmy dźwiękowe).
Materiał biblioteczny ułożony jest według klasyfikacji bibliotecznej lub tzw. sygnatur (łac. numerus currens - numeracja bieżąca).
Oprócz samych zbiorów często równie istotnym źródłem informacji są ich katalogi. Katalog (gr. katálogos - lista) to rejestr dokumentów bibliotecznych w sposób uporządkowany, ułatwiający ich odszukanie, podający ich cechy indywidualne i bibliograficzne oraz miejsce przechowywania.
Przekazy źródłowe przekazują informacje o istnieniu bibliotek już w trzecim tysiącleciu p.n.e. (np. biblioteki w Egipcie i Chinach). W okresie helleńskim działały bogate biblioteki, już niektóre z nich posiadały charakter publiczny.
W średniowieczu rozwinęły się biblioteki klasztorne i kościelne (XIII-XIVw.), a następnie uniwersyteckie. Podstawową funkcją tych pierwszych bibliotek było gromadzenie ksiąg, jak również ich wytwarzanie. Biblioteki dworskie, powstające najczęściej na dworach królewskich, miały bardzo wąski społeczny zasięg.
Zmiany nastąpiły dopiero w XV-XVIw., kiedy rozpowszechnił się druk. W tym czasie powstały liczne biblioteki humanistów, królów, możnowładców, zaczęły powstawać biblioteki mieszczańskie.
Okres reformacji bardzo wyraźnie natomiast wpłynął na rozwój bibliotek miejskich. W XVII-XVIIIw. niektóre biblioteki, np. możnowładców, stawały się bibliotekami publicznymi, były szerzej dostępne i ogólnonarodowe (b. fundacyjne).
W Oświeceniu przy instytucjach naukowych zaczęły powstawać pierwsze biblioteki specjalne. Wraz z sekularyzacją zakonów księgozbiory, które się tam znajdowały, zasiliły biblioteki świeckie.
W XVIII-XIXw., kiedy nastąpił gwałtowny rozwój nauki, zaczęły powstawać biblioteki towarzystw naukowych.
W XIXw. i początku XXw. wraz z upowszechnieniem się nauki biblioteki uzyskały rangę instytucji społeczno - kulturalnych o charakterze publicznym. Biblioteki i ich funkcje stawały się coraz bardziej zróżnicowane. Powstały i rozwijały się biblioteki powszechne. Organizowano biblioteki narodowe, parlamentarne, władz i urzędów. Powstawały nowe typy bibliotek specjalnych: biblioteki dla niewidomych, biblioteki szpitalne, biblioteki dla dzieci.
Gwałtowny rozwój nauki, techniki, szkolnictwa, wzrost produkcji wydawniczej - to wszystko spowodowało gwałtowny rozwój bibliotek i usług bibliotecznych. Wzrastał stan zbiorów i ich wykorzystanie. Rozwijały się biblioteki szkół wyższych - naukowe i fachowe. Działalność bibliotek w zakresie udostępniania i udzielania informacji rozszerzała się, wprowadzono wypożyczanie międzybiblioteczne oraz wolny dostęp do magazynów. Z rozwojem usług bibliotecznych wiąże się rozwój bibliotekarstwa.
Podział bibliotek według różnych kryteriów:
- ze względu na sposób udostępniania zbiorów: biblioteki prezencyjne (nie wypożyczające swoich zbiorów na zewnątrz, które są dostępne tylko w jej czytelni), wypożyczające, zamknięte i publiczne;
Większość bibliotek ma w praktyce charakter mieszany, tzn. posiada zbiory, które można pożyczać i zbiory, które są dostępne wyłącznie w czytelni. Biblioteki przechowują też czasami zbiory, które nie są publicznie dostępne, np. stare druki, rękopisy lub materiały objęte klauzulą tajności.
- ze względu na charakter środowiska czytelniczego i formy wykonywanych usług: biblioteki naukowe, fachowe, powszechne i szkolne;
- ze względu na zakres tematyczny księgozbioru: biblioteki ogólne i specjalne;
- ze względu na terytorialny zasięg działania: biblioteki narodowe i regionalne;
Pod względem formalno-prawnym biblioteki stanowią bądź instytucje samoistne, bądź niesamoistne.)
- zależnie od osób prawnych, utrzymujących i finansujących wyróżniamy: biblioteki państwowe, samorządowe, społeczne i prywatne.
Biblioteka cyfrowa
Księgozbiory stanowią światowe dziedzictwo kultury, ale z racji na ograniczone możliwości szybkiego dostępu do książek znajdujących się w różnych bibliotekach, a czasem z racji na brak możliwości powszechnego dostępu do dzieł o wartości historycznej, podjęto proces digitalizacji książek.
Digitalizacja w bibliotekarstwie oznacza wprowadzenie do pamięci komputera tradycyjnych, drukowanych lub rękopiśmiennych materiałów bibliotecznych w postaci danych cyfrowych metodą skanowania.
Celem digitalizacji jest archiwizacja, ochrona oryginału, przeglądanie i udostępnianie, ewidencja zasobu.
Powstający w wyniku skanowania plik graficzny ma postać bitmapy i nie stanowi użytecznej postaci dokumentu cyfrowego, ponieważ zajmuje nieproporcjonalnie dużo miejsca w stosunku do treści (np. tekstu) istotnej z punktu widzenia użytkownika oraz nie pozwala na przeszukiwanie treści, np. znalezienie określonej frazy tekstu lub wyodrębnienie ilustracji. Dlatego bardzo istotnym procesem wykonywanym po skanowaniu jest obróbka cyfrowa, polegająca m.in. na kompresji danych graficznych oraz automatycznym rozpoznawaniu znaków, słów i całego tekstu metodami OCR. W wyniku takiej obróbki materiały nadają się do publikacji w postaci biblioteki cyfrowej.
Digitalizacji poddawane są całe księgozbiory. Inicjowane są kolejne projekty, których celem jest udostępnienie dzieł literatury, sztuki czy filmu szerokiej rzeszy odbiorców.
- Światowa Biblioteka Cyfrowa
- Europeana - europejska biblioteka cyfrowa
- Biblioteka Europejska (The European Library, TEL)
W Polsce, w przypadku treści skierowanych do rodzimych odbiorców, cyfrowy prym wiodą akademickie ośrodki naukowo-badawcze i biblioteki. Od 1999r. w Poznańskim Centrum Superkomputerowo - Sieciowym (PCSS) rozwijane jest oprogramowanie "dLibra", najpopularniejszy system do budowy bibliotek sieciowych. Pierwsze wdrożenie systemu miało miejsce w 2002r., gdy stworzono Wielkopolską Bibliotekę Cyfrową. W obecnej chwili stanowi podstawę wielu publicznie dostępnych bibliotek cyfrowych.
- Biblioteki cyfrowe w systemie "dLibra"
- Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona
- Publiczna Biblioteka Internetowa

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (SBP) to ogólnopolska, samorządna organizacja o charakterze fachowym i naukowym, zrzeszająca bibliotekarzy, pracowników informacji naukowej, pracowników naukowych zajmujących się bibliotekoznawstwem i informacją naukową i inne osoby związane z bibliotekarstwem i informacją naukową.
Zgodnie ze Statutem celem Stowarzyszenia jest służba społeczna dla bibliotekarstwa i informacji naukowej w Polsce, rozbudzanie aktywności zawodowej oraz kształtowanie i upowszechnianie nowoczesnej myśli bibliotekarskiej.
SBP powstało w 1917r. jako Związek Bibliotekarzy Polskich, w latach 1946-1953 działało pod nazwą Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. W 1927r. SBP, widząc potrzebę współpracy międzynarodowej, przystąpiło do Międzynarodowego Komitetu Bibliotecznego, przekształconego w 1929r. w Międzynarodową Federację Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (ang. International Federation of Library Associations, IFLA).
Stowarzyszenie jest od 2008r. członkiem - założycielem Koalicji Otwartej Edukacji.
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich jest wydawcą lub współwydawcą fachowych periodyków rejestrujących i upowszechniających intelektualny dorobek zarówno bibliotekarstwa polskiego, jak też zagranicznego. Większość z czasopism cieszy się wieloletnią tradycją. Publikowano w nich liczne artykuły autorów polskich i zagranicznych o bogatym i zróżnicowanym przekroju tematycznym. Do czasopism tych należą:
- Przegląd Biblioteczny - kwartalnik, wydawany od 1927r. we współpracy z PAN-em,
- Bibliotekarz - miesięcznik, wydawany od 1919r. we współpracy z Biblioteką Publiczną m.st. Warszawy,
- Poradnik Bibliotekarza - miesięcznik, wydawany od 1949r.,
- Biuletyn Informacyjny ZG SBP - kwartalnik, wydawany od 1957r.,
- Zagadnienia Informacji Naukowej - półrocznik, wydawany od 1971r. we współpracy z Instytutem Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego,
- Biuletyn EBIB - czasopismo w wersji elektronicznej, ukazujące się od 1999r.,
- Expres ZG SBP - miesięcznik w wersji elektronicznej, ukazujący się od 2002r.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarstwa Szkolnego (ang. International Association of School Librarianship, IASL) to stowarzyszenie zrzeszające bibliotekarzy szkolnych, nauczycieli, wydawców oraz inne osoby, związane z bibliotekarstwem szkolnym.
Głównym celem stowarzyszenia jest rozwój bibliotek szkolnych we wszystkich krajach. Pierwsza konferencja międzynarodowa IASL odbyła się w Londynie w 1971 roku. Od tej pory Stowarzyszenie corocznie organizuje konferencje, które odbywają się w różnych regionach świata. IASL jest członkiem Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (ang. International Federation of Library Associations, IFLA), jest powiązane z UNESCO, współpracuje z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Czytelniczym (ang. International Literacy Association, ILA) oraz Międzynarodową Izbą ds. Książek dla Młodych (ang. International Board on Books for Young People, IBBY, IBBY PL).
KALENDARZ CZYTELNIKA
4 I - Światowy Dzień Braille'a
Ogłoszone przez ONZ obchody (ang. World Braille Day) mają na celu podniesienia świadomości znaczenia pisma Braille’a, nazwanego tak na cześć jego wynalazcy z XIX-wiecznej Francji, Louis'a Braille'a, a używanego przez osoby niewidome i niedowidzące do czytania tych samych książek i czasopism, co te drukowane czcionką wizualną. Dzień obchodów jest rocznicą urodzin Louis'a Braille'a.
18 I - Międzynarodowy Dzień Kubusia Puchatka
21 II - Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
3 III - Międzynarodowy Dzień Pisarzy
Ustanowiony w 1984r. przez PEN Club (ang. International Writers' Day). Celem święta jest promowanie przyjaźni i intelektualnej współpracy między pisarzami oraz obrona wolności słowa i rozwój społeczności pisarzy na świecie.
Chciałem powiedzieć światu tylko jedno słowo.
Ponieważ nie potrafiłem tego, stałem się pisarzem.
(Stanisław Jerzy Lec, Myśli nieuczesane)
Pisarz to osoba tworząca dzieła literackie (dramaty, poezję, prozę). Pisarz jest oficjalnie zarejestrowanym zawodem w Polsce, związanym z tworzeniem literatury pięknej, a czasem też publicystyki. Pisarza nazywa się też literatem. W dawnej Polsce pisarz to był urzędnik zatrudniony w sądach, kancelarii i administracji, inaczej zwany sekretarzem lub notariuszem.
Zdaniem przedszkolaków pisarz to taka osoba, która pisze książki, nosi okulary i ma zawsze dużo długopisów.
W Polsce Światowy Dzień Pisarza nie jest jeszcze świętem obchodzonym w szczególny sposób. Są organizowane rozmaite spotkania autorskie oraz wieczory literackie, pisarzom jednak większą uwagę poświęca się w Światowym Dniu Książki.

PEN Club (ang. pen - pióro oraz skrót pierwszych liter słów: Poets - poeci, Playwriters - dramatopisarze, Essayists - eseiści, Novelists - powieściopisarze) to międzynarodowe stowarzyszenie pisarzy założone w 1921r. w Londynie w celu promowania przyjaźni oraz intelektualnej współpracy pomiędzy pisarzami z całego świata. Kieruje się zasadą, że literatura spełnia istotną rolę w rozwoju współpracy międzynarodowej. Opowiada się zgodnie z zasadami Karty za swobodną wymianą dzieł literackich, przeciw antagonizmom narodowym, klasowym, rasowym oraz dyktaturom i cenzurze. Jest to organizacja niepolityczna i pozarządowa, związana z UNESCO oraz Komisją Ekonomiczno-Społeczną Narodów Zjednoczonych.
PEN Club składa się z oddziałów lokalnych, które reprezentują swoich członków, nie kraje. Członkostwo dostępne jest dla wszystkich wykwalifikowanych pisarzy, dziennikarzy, tłumaczy, historyków oraz wszystkich zaangażowanych na polu literatury niezależnie od narodowości, rasy czy religii. Każdy z członków musi podpisać regulamin PEN Clubu i tym samym go zaakceptować.

Polski Oddział PEN Clubu założył Stefan Żeromski w 1925r. (wówczas pod nazwą Polski Klub Literacki PEN), on także sprawował funkcję pierwszego prezesa.
Delegaci polscy (Tadeusz Boy-Żeleński i Jarosław Iwaszkiewicz) wystąpili po raz pierwszy na trzecim Światowym Kongresie PEN w Paryżu w 1925r. Dwa lata później gościem polskiego centrum był Thomas Mann. W 1930r. w Warszawie obradował 17-ty światowy Kongres P.E.N. Do 1939r. istniała niezależna sekcja PEN Clubu pisarzy żydowskich.
Podczas II wojny światowej działalność w okupowanej Polsce stała się niemożliwa. Działał "PEN na wygnaniu" pod kierownictwem Marii Kuncewiczowej w Londynie.
Po wojnie w 1947r. reaktywowano w kraju PEN z Janem Parandowskim na czele.
Sekretarzem generalnym był Michał Rusinek, zastąpiony przez Władysława Bartoszewskiego w 1972r. W 1958r. zorganizowano Międzynarodowe Spotkanie Tłumaczy Literackich w Warszawie. Pod rządami komunistycznymi Polski PEN Club skupiał elitę pisarzy, stosując głównie pod wpływem Jana Parandowskiego bierny opór wobec presji politycznej władz.
Po ogłoszeniu stanu wojennego w 1981r. odbywały się przez krótki czas zebrania członków w obozach internowanych. Przymusowo rozwiązany w 1983r. zarząd stowarzyszenia, nie chcąc uznać władzy komisarycznej, "uśpił" polskie centrum w porozumieniu z Międzynarodowym PEN Clubem. Walka o przywrócenie legalnej działalności trwała do 1988r.
Aktywność i znaczenie Polskiego PEN Clubu wzrosły w latach 90-tych.
W 1999r. (od 15-20 czerwca) w Warszawie odbył się 66-ty Światowy Kongres PEN pod hasłem "Pożegnanie XX wieku".
21 III - Światowy Dzień Poezji

I cóż winnaś poezjo, że nie dajesz chleba,
że gdy kogo ukochasz - najczęściej ma kwiaty
lub złoty laur na głowie, lecz na butach łaty
i zimą bez paltota liczy gwiazdy nieba?
(Aleksander Michaux)
Kiedy jest poezja - poeci też są poezją.
Prawdziwy poeta nie jest poetą.
Prawdziwy poeta jest poezją.
(E. Stachura, Fabula rasa)
Ustanowiony przez UNESCO w 1999r. (ang. World Poetry Day). W tym dniu na całym świecie organizowane są przedsięwzięcia mające na celu popularyzację poezji i czytelnictwa. Festiwale poetyckie, konferencje, konkursy odbywają się nie tylko w takich krajach jak Francja, Hiszpania, Grecja czy Macedonia, w których od lat podtrzymywana jest tradycja festiwali poetyckich, ale także w Polsce, gdzie Światowy Dzień Poezji cieszy się coraz większym zainteresowaniem. W wielu miastach odbywają się "Noce poetów", wieczory poezji i konkursy sztuki słowa, a także imprezy związane z poezją, organizowane na prowincji, w lokalnych domach kultury i bibliotekach.

25 III - Światowy Dzień Czytania Tolkiena
Święto (ang. World Tolkien Reading Day) powstało w 2003r. z inicjatywy angielskiego Towarzystwa Tolkienowskiego (ang. Tolkien Society). Data 25 marca to także święto w tolkienowskim świecie, bo właśnie tego dnia obchodzono Upadek Saurona i zakończenie wojny o Pierścień.
2 IV - Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci

Będziesz wraz ze mną oglądać baśnie i cuda, i dziwy na końcu świata.
(E. Szymański)
Święto zostało ustanowione w 1967r. (ang. International Children's Book Day). Jest obchodzone w rocznicę urodzin duńskiego poety, a zarazem jednego z największych światowych baśniopisarzy, Hansa Christiana Andersena.
Na wybór osoby miało wpływ to, że napisane przez niego bajki znane są na całym świecie. Przeczytane po raz pierwszy w dzieciństwie zapadają głęboko w pamięć i zostają z człowiekiem przez całe dorosłe życie.
Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci to wspaniała okazja, aby pokazać najmłodszemu pokoleniu, czym jest magia ukryta w stronicach książek. Ma im pomóc w zainteresowaniu się słowem pisanym, a dorosłym przybliżyć problemy związane z literaturą i czytelnictwem dziecięcym.
Z tej okazji wiele bibliotek, domów kultury i teatrów przygotowuje imprezy promujące literaturę dla najmłodszych.
Każdorazowo święto jest obchodzone pod innym hasłem, jak też organizuje je inne państwo. Polska miała ten zaszczyt w 1979r.
Ciekawostką jest, że w Czechach, które były organizatorem Międzynarodowego dnia Książki dla Dzieci w 2007r. narodziła się akcja nazwana "Nocą z Andersenem". Stało się to kilka lat temu w małej bibliotece, gdzie bibliotekarka wieczorami czytała najmłodszym. Obecnie tą niezwykłą noc spędzają dzieci w bibliotekach czytając i słuchając bajki a impreza rozrasta się na inne kraje.
W Polsce w celu zachęcenia rodziców do czytania książek swoim dzieciom od 2001r. odbywa się akcja społeczna "Cała Polska czyta dzieciom". Ma ona na celu uświadomienie ludziom, jak ważne dla dzieci jest poznawanie świata książek.
23 IV - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich

Witam Cię kartek szelestem,
tytułem na pierwszej stronie witam!
Bo po to przecież jestem,
żebyś mnie ujął w dłonie i czytał!
(E. Szymański)
Ustanowione w 1995r. przez UNESCO doroczne święto (ang. World Book and Copyright Day), mające na celu promocję czytelnictwa, edytorstwa i ochronę własności intelektualnej prawem autorskim.
Pomysł organizacji święta zrodził się w Katalonii. W 1926r. wystąpił z nim wydawca, Vicente Clavel Andrés. 23 kwietnia jest tam hucznie obchodzonym świętem narodowym jako dzień jej patrona - Świętego Jerzego. Zgodnie z długą tradycją w Katalonii obdarowywano w ten dzień kobiety czerwonymi różami, mającymi symbolizować krew pokonanego przez Św. Jerzego smoka. Z czasem kobiety zaczęły odwzajemniać się mężczyznom podarunkami w postaci książek.
23 kwietnia to również symboliczna data dla literatury światowej. W tym dniu, w 1616r. zmarli Miguel de Cervantes, William Shakespeare i Inca Garcilaso de la Vega (przy czym datę śmierci Shakespeare’a podaje się według kalendarza juliańskiego, a pozostałych dwóch - według gregoriańskiego). Na ten sam dzień przypada również rocznica urodzin lub śmierci innych wybitnych pisarzy, np. Maurice"a Druona, Halldóra Laxnessa, Vladimira Nabokova, Josepa Pla i Manuela Mejía Vallejo.
W Hiszpanii Dzień Książki jest świętem oficjalnym już od 1930r. Od 1964r. tradycja ta kultywowana jest we wszystkich krajach hiszpańskojęzycznych. Obecnie Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich celebrowany jest na całym globie - od Nowej Zelandii po Kanadę. W Wielkiej Brytanii i Irlandii Światowy Dzień Książki wyjątkowo obchodzony jest w pierwszy czwartek marca, tak aby święto to wypadało w trakcie semestru szkolnego.
W Polsce Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich obchodzony jest od 2007r.
Efektowne, medialnie nagłośnione obchody Dnia Książki są szansą na szeroką popularyzację czytelnictwa i wydarzeń kulturalnych związanych z rynkiem księgarskim, jak również dają możliwość właściwego uhonorowania wszystkich osób i instytucji, które na co dzień dbają o czytelniczą edukację i podnoszenie poziomu kulturalnego naszego społeczeństwa.
W czerwcu 2008r. powstał Komitet Porozumiewawczy Bibliotekarzy, Księgarzy i Wydawców, utworzony przez pięć organizacji związanych z rynkiem książki. Są to: Polska Izba Książki (PIK), Izba Księgarstwa Polskiego (IKP), Polskie Towarzystwo Wydawców Książek (PTWK), Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (SBP), Stowarzyszenie Księgarzy Polskich (SKP). Komitet Porozumiewawczy został powołany w celu integrowania działań na rzecz promocji czytelnictwa, jakie podejmują poszczególne stowarzyszenia wchodzące w jego skład.
W ostatnich latach poszczególne stowarzyszenia należące do Komitetu Porozumiewawczego podejmowały samodzielnie różnorodne akcje związane z upowszechnieniem książki i czytelnictwa, dostosowując ich kształt i charakter do wypracowanego wspólnie celu. Wiele z tych przedsięwzięć zyskało rangę wydarzeń o wysokiej użyteczności społecznej, zwłaszcza w środowiskach lokalnych. Takie akcje, jak "Tydzień Bibliotek", "Apetyt na czytanie", "Przyłapani na czytaniu" czy "Dyskusyjne Kluby Książki" cieszyły się ogromnym zainteresowaniem i objęły swoim oddziaływaniem różne grupy społeczne i wiekowe w całej Polsce. Działania te zachęciły do uczestnictwa wydawców, biblioteki, księgarnie, organizacje pozarządowe, szkoły, domy kultury, organizacje kościelne, samorządy lokalne, media, a także firmy komercyjne zainteresowane upowszechnieniem czytelnictwa.
Co roku trzy wielkie organizacje związane ze światowym rynkiem książki: Międzynarodowe Stowarzyszenie Wydawców (ang. International Publishers Association, IPA), Międzynarodowa Federacja Sprzedawców Książek (ang. International Booksellers Federation, IBF) oraz Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (ang. International Federation of Library Associations, IFLA) decydują o wyborze Światowej Stolicy Książki na okres 12 miesięcy pomiędzy kolejnymi obchodami Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich.
- 2001 - Madryt (Hiszpania)
- 2002 - Aleksandria (Egipt)
- 2003 - New Delhi (Indie)
- 2004 - Antwerpia (Belgia)
- 2005 - Montreal (kanada)
- 2006 - Turyn (Włochy)
- 2007 - Bogota (Kolumbia)
- 2008 - Amsterdam (Holandia)
- 2009 - Bejrut (Liban)
- 2010 - Lublana (Słowenia)
- 2011 - Buenos Aires (Brazylia)
- 2012 - Erywań (Armenia)
- 2013 - Bangkok (Tajlandia)
- 2014 - Port Harcourt (Nigeria)
- 2015 - Incheon (Korea Południowa)
- 2016 - Wrocław (Polska)
- 2017 - Konakry (Gwinea)
- 2018 - Ateny (Grecja)
- 2019 - Szardża (Zjednoczone Emiraty Arabskie)
- 2020 - Kuala Lumpur (Malezja)
- 2021 - Tbilisi (Gruzja)
- 2022 - Guadalajara (meksyk)
- 2023 - Akra (Ghana)
26 IV - Światowy Dzień Własności Intelektualnej
Święto (ang. World Intellectual Property Day) obchodzone corocznie od 2001r. zostało ustanowione przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (ang. World Intellectual Property Organization, WIPO). Celem organizacji jest pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw własności intelektualnej na arenie międzynarodowej oraz zapewnianie współpracy administracyjnej w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej oraz praw autorskich. Organizacja czuwa nad przestrzeganiem umów międzynarodowych, by przeciwdziałać naruszeniom tych praw. Prowadzi również różnego rodzaju akcje edukacyjne i programy pomocy.
V - Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy (pl)
Maj to ptaków i kwiatów opiekun,
maj majowe ma obowiązki
i chociaż przywykł do nich od wieków,
dziś prócz kwiatów przynosi nam książki.
Przez wiele lat miały miejsce całomiesięczne obchody ściśle związane z promocją czytelnictwa.
W "Gazecie Lubelskiej" z 30 kwietnia 1946r. pojawił się apel do czytelników wzywający do uczestniczenia w ogólnopolskiej zbiórce książek dla bibliotek:
Bądźcie ofiarni! Dni 1-3 maja są wyznaczone na "Święto Oświaty". W tych dniach na terenie całej Polski odbędzie się zbiórka książek i pieniędzy na książki [...] Gdy młodzież zapuka do Waszych drzwi, przyjmijcie ją sercem, obdarzcie dobrą książką. Niech młodzież nasza czerpie z książki nowe twórcze siły do spełniania zaszczytnej roli budowniczych ojczyzny. [...] Każda książka ofiarowana, każda złotówka oddana na książkę - to cegiełka do gmachu nowej oświaty i kultury.
Podobne apele zamieściły inne dzienniki lubelskie i prasa krajowa. Państwo przystępowało do wielkiej batalii o podniesienie oświaty i kultury w społeczeństwie, potrzebna była wielka, efektowna akcja mobilizująca cały naród. Zaczęto przede wszystkim od odbudowywania zniszczonych przez wojnę księgozbiorów bibliotecznych. Hasło rzucone przez Komitet Obywatelski "Święta Oświaty" trafiło na podatny grunt. Zebrano wówczas 29 milionów złotych i 125 tys. książek.
"Święto Oświaty" zorganizowane w 1946r. dało początek stałej, ogólnopolskiej imprezie majowej zwanej "Dniami Oświaty, Książki i Prasy" - przedsięwzięciu jedynemu w swoim rodzaju na świecie. Właściwych początków majowej akcji kulturalnej trzeba jednak szukać w Lublinie, w 1944r. Tam bowiem, z inicjatywy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego, zorganizowano w dniach 3 i 4 grudnia "Święto Książki Polskiej". Celem "Święta" była propaganda bibliotek i czytelnictwa wśród społeczeństwa lubelskiego oraz przeprowadzenie zbiórki książek i pieniędzy na książki dla bibliotek oświatowych i szkolnych. Zbiórka ta odbywała się pod jednym z pierwszych w Polsce haseł na temat krzewienia kultury: "Książka dla wszystkich, dla wsi i miast, dla młodzieży i dorosłych". Zebrano wtedy 12 tys. książek i przekazano je bibliotekom. Był to pierwszy, niezbyt jeszcze wielki, ale bardzo potrzebny zastrzyk.
Jak wynika z protokołów byłego Wydziału Kultury PWRN w Lublinie, inwentaryzacja przeprowadzona jesienią 1944r. na wyzwolonych terenach polskich wykazała, że w bibliotekach udało się uratować 10% księgozbiorów. Szczególnie ucierpiały biblioteki samorządowe, natomiast obronną ręką wyszła z wojny jedynie Biblioteka im. H. Łopacińskiego w Lublinie, która zachowała niemal całość zbiorów.
Trzeba pamiętać, że szeroko pojętą działalność kulturalną organizowano na wyzwalanych terenach niemal tuż po przejściu pierwszej linii frontu. Już 8 sierpnia 1944r. rozpoczął działalność Referat Kultury i Sztuki w Zamościu, wkrótce potem zorganizowano referaty w Krasnymstawie, Chełmie i Białej Podlaskiej. 13 października 1944r. sesja plenarna WRN w Lublinie uznała potrzebę tworzenia w każdej gromadzie domów kultury. Akcja ta, za której wykonanie odpowiedzialny był wojewódzki Wydział Kultury i Sztuki, przebiegała pod hasłem "Prawo do korzystania z kultury i sztuki ma każdy obywatel."
W opracowaniach dotyczących początków "Dni Oświaty, Książki i Prasy" spotyka się lukę pomiędzy końcem 1944r. a początkiem maja 1946r. Wydawać by się mogło, że społeczeństwo polskie zajęte sprawami kończacej się właśnie w maju 1945r. wojny, odłożyło rozpoczętą w Lublinie akcję kulturalną na dogodniejszy, bardziej spokojny okres. Ale tak nie było. W tygodniku "Odrodzenie" z 29 kwietnia 1945r. można znaleźć notatkę zamieszczoną w rubryce "Kalendarz kulturalny":
W dniach od 22 do 29 kwietnia 1945r. w Łodzi i na terenie województwa łódzkiego odbywa się "Tydzień Książki Polskiej". W ramach "Tygodnia" przewidziane są propagandowe pochody młodzieży szkolnej i organizacji młodzieżowych, akademia pod hasłem: "Ratujmy książkę polską", wystawy książek, wycieczki do zakładów drukarskich i muzeów oraz zbiórki książek i kwesta uliczna.
Program łódzkiego "Tygodnia" został w pewnym sensie powtórzony, tylko że na skalę ogólnopolską, w czasie "Święta Oświaty" w 1946r.
Właściwie "Święto Oświaty" planowane było na jesień, ale z uwagi na wydanie 31 stycznia 1946r. dekretu o bibliotekach i zatwierdzenie go 17 kwietnia przez Krajową Radę Narodową, ustalono termin "Święta" na 1, 2 i 3 maja. Zdecydowano, że będzie to impreza stała, coroczna, propagująca każdorazowo jakiś dział lub czynnik pracy oświatowej. Tematem przewodnim pierwszego "Święta" była książka i zagadnienie bibliotek publicznych.
"Kraj bez książek to twierdza bez broni" - pisano w gazetach i na transparentach niesionych w pochodach. Hasło to doskonale korespondowało ze zdaniem wypowiedzianym przez premiera Osóbkę-Morawskiego na odbywającej się właśnie X sesji Krajowej Rady Narodowej: "Walka i odbudowa - to dwie główne nuty w naszym powojennym życiu polskim". W expose wygłoszonym podczas wspomnianej sesji premier sformułował 10 zagadnień i problemów wysuwających się na czoło ówczesnego życia kraju. Wśród zagadnień dotyczących walki z głodem, odbudowy przemysłu, wsi, portów, Warszawy, zagospodarowania Ziem Zachodnich, odbudowy finansów i walki z nędzą powojenną, na ósmym miejscu mówca uwzględniał problemy odbudowy i szerokiego rozwoju oświaty i kultury.
Te pierwsze "Dni" majowe przebiegały w szczególnie uroczystej i podniosłej atmosferze. W wielu polskich miastach odbyły się uroczyste akademie. W przemówieniach przytaczano informację, że w owym czasie w bibliotekach powiatowych jedna książka przypadała na 75 mieszkańców , a 45% szkół powszechnych w ogóle nie posiadało bibliotek. Ulicami szły pochody, oświetlone niesionymi przez młodzież lampionami i pochodniami. Nad głowami maszerujących unosiły się transparenty z hasłami: "Książka krzewicielem oświaty", "Przez oświatę do równości" czy też "Książka to twój przyjaciel", które to hasła wkrótce szalenie się spopularyzowały. Jeździły samochody, z których rozrzucano ulotki propagujące zbiórkę książek. Prasa pisała o problemach kultury, biblioteki zorganizowały wystawy książki polskiej. Odbywały się spotkania autorskie i uroczyste sesje literackie. W teatrach odbywały się przedstawienia, a kina przeznaczały dochód z biletów na zakup książek dla bibliotek. Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", powstała w 1944r. w Lublinie, a przeniesiona rok później do Warszawy, codziennie reklamowała na łamach prasy kolejno wydawane książki. Odbywały się uroczyste akademie z udziałem władz i przedstawicieli miejscowego środowiska kulturalnego i artystycznego, wypełnione referatami i przemówieniami dotyczącymi aktualnych problemów oświaty i czytelnictwa, inscenizacjami dzieł literackich, recytacjami utworów słynnych polskich pisarzy w wykonaniu m.in. aktorów.
W dniach "Święta Oświaty" Poczta Polska wznowiła abonowanie gazet i czasopism.
W 1949 r. "Święto Oświaty" przekształciło się w "Tydzień Oświaty, Książki i Prasy", a protektorat nad nim objął prezydent Bolesław Bierut. Nowością było pierwsze w dziejach księgarstwa "wyjście z książką na ulicę". W Alejach Ujazdowskich w Warszawie stanęło 60 kiosków z książkami, odbywały się występy zespołów artystycznych, literaci podpisywali swoje książki, impreza nabrała charakteru wielkiego kulturalnego festynu ludowego. W ramach "Tygodnia" zorganizowano też pierwszy w naszej historii "Dzień Prasy", a gazety rozpisywały się o pierwszym zorganizowanym w kraju Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki. Mieścił się on w Warszawie przy Placu Unii Lubelskiej.
Zwracano uwagę na dokonania w dziedzinie wydawniczej, szczególnie na sprawę "rozczytania" wsi polskiej, podkreślano, że sama tylko "Książka i Wiedza" wydała w 1949r. 707 tytułów o łącznym nakładzie 16700tys. egzemplarzy, to znaczy tyle, ile w 1936r. wydano wszystkich druków nieperiodycznych, uwzględniając w tym podręczniki szkolne, wydawnictwa naukowe i popularne.
Nazwa "Dni Oświaty, Książki i Prasy" datuje się od 1951r. Tydzień już organizatorom nie wystarczał, z każdym rokiem zwiększała się liczba imprez i akcji kulturalno-oświatowych, a w związku z tym należało rozszerzyć czas trwania majowej imprezy.
"Dni Oświaty, Książki i Prasy" w 1955r. upływały pod znakiem ukazywania dorobku X-lecia Polski Ludowej. Można było już wtedy pochwalić się posiadaniem czterech i pół tysiąca stałych bibliotek powszechnych i prawie dwudziestoma dziewięcioma tysiącami punktów bibliotecznych. Posiadały one 29 milionów książek, z czego 12 milionów w bibliotekach wiejskich. Istniało również cztery i pół tysiąca bibliotek zakładowych i 14 tysięcy zakładowych punktów bibliotecznych. Z księgozbiorów systematycznie korzystało ok. 4 milionów czytelników. W ciągu 10 lat społeczeństwo zostało "rozczytane" do granic kiedyś prawie niewyobrażalnych.
W 1959r. w maju rzucono słynne hasło Polska krajem ludzi kształcących się, a w 1962 r. - Polska piękna, gospodarna i kulturalna. W tym też roku ustalono Dzień Działacza Kultury, a w roku następnym, 1963 - Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, nadawaną osobom, które w wybitny sposób przyczyniły się do krzewienia kultury w społeczeństwie.
W 1975r., podczas wielkiego festynu zorganizowanego w końcu maja w podlubelskiej Dąbrowie z okazji 25-lecia "Sztandaru Ludu", wiceprezes Zarządu Głównego RSW "Prasa" Bronisław Stępień, mówiąc m.in. o rozwoju kultury na Lubelszczyźnie, wyliczając ilość istniejących tu szkół, bibliotek, kin, radioabonentów i posiadaczy aparatów telewizyjnych, mógł stwierdzić - także w odniesieniu do całego kraju: To nie frazes, że kultura dotarała pod strzechy. To fakt, którego nie potrzebujemy się wstydzić, rozliczając się z efektów naszej dotychczasowej pracy. To właśnie prasa miała m.in. ogromny wpływ na rozwój kultury w Polsce, a także dlatego, że rozwój "Dni" jest w znacznej mierze jej zasługą.
W latach 70-tych i 80-tych XXw. "Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy" określało się jako "Wielki festyn kultury polskiej". Weszły one w normalny krwiobieg polskiego życia. Trudno było sobie wyobrazić maj bez kiermaszy, bez kiosków z książkami na ulicach, bez pisarzy podpisujących książki, bez tego całego "intelektualnego" nastroju, z jakim kojarzył się początek wiosny.
Dziś, choć "Dni Oświaty, Książki i Prasy" są już sentymentalnie wspominaną przeszłością, książki są i promowane, i reklamowane, również podczas targów wydawnictw, kiermaszów, imprez literackich, których większość nadal odbywa się w maju, miesiącu "pachnącym drukiem i kwiatami".
3 V - Światowy Dzień Wolności Prasy

Ustanowiony w 1993r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ (ang. World Press Freedom Day).
Decyzja Zgromadzenia Ogólnego została podjęta na wniosek Konferencji Generalnej UNESCO, która w dokumencie pod nazwą "Popieranie wolności prasy na świecie" z 1991r. uznała wolną, pluralistyczną i niezależną prasę za podstawowy element funkcjonowania każdego demokratycznego społeczeństwa.
Data obchodów upamiętnia Deklarację z Windhoek w sprawie popierania niezależnej i pluralistycznej prasy afrykańskiej, ogłoszoną 3 maja 1991r. przez seminarium na ten temat, zorganizowane przez UNESCO i Narody Zjednoczone w Windhoek w Namibii.
Wcześniej, w 1991r., z inicjatywy Stowarzyszenia "Reporter bez Granic", ogłoszono dzień 22 kwietnia Międzynarodowym Dniem Wolnej Prasy.
8 V - Dzień Bibliotekarzy i Bibliotek (pl)
Zdaniem jednych Dzień Bibliotekarza nawiązuje do postaci legendarnego bibliotekarza Istadoriona, twórcy pierwszej księgi w której wymienione zostało w 69 językach słowo "biblioteka".
Dokładna lokalizacja krainy czy też miasta w której żył Istadorion nie jest znana (uczeni toczą spory). Jedni wskazują miasto na wybrzeżach Portugalii, inni na Krecie, ale też pojawiają się hipotezy, że Istadorion mógł pochodzić z terenów zamieszkałych przez Wiślan. Dzień 8 maja nawiązuje do ośmiu córek Istadoriona, które każdego roku w maju, w ósmym dniu tego miesiąca, tańczyły wokół największej księgi z Biblioteki Istadoriona.
Inna wersja legendy mówi, iż nie były to jego córki, tylko córki sąsiada. Istadorion jednak nie dał się skusić ich urodzie i pozostał wierny swoim księgom.
Inni uważają, że to uczczenie Jana z Koźmina, zwanego Koźmińczykiem, docenta Uniwersytetu Krakowskiego, nadwornego kaznodziei i pierwszego bibliotekarza króla Zygmunta Augusta, któremu w 1546r. powierzono stanowisko bibliotekarza nowopowstałej biblioteki królewskiej w Wilnie, a stało się to najprawdopodobniej 8 maja.
Jest też bardziej współczesne nawiązanie do dnia 8 maja. Podobno datę tą wybrano na pamiątkę udanej, głośnej zabawy bibliotekarzy podczas obchodów Dni Oświaty, Książki i Prasy w 1960r. w Warszawie. Rok później, z inicjatywy Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, obchodzono po raz pierwszy Dzień Bibliotekarzy i Bibliotek.
8-15 V - Tydzień Bibliotek (pl)
Od 2004r. SBP organizuje wielką akcję popularyzacji książki i czytelnictwa. Ma on na celu podkreślanie roli czytania i bibliotek w poprawie jakości życia, edukacji oraz zwiększanie prestiżu zawodu bibliotekarza i zainteresowania książką szerokich kręgów społeczeństwa. Co roku akcja ma inne hasło przewodnie, które - podobnie jak plakat promujący imprezy - wybierane jest w drodze konkursu. Hasło wskazuje, jakie obszary działalności bibliotek są eksponowane i co upowszechniane w świadomości społecznej.
- 2004 - Biblioteki w Europie były zawsze
- 2005 - Biblioteka otwarta dla Ciebie
- 2006 - Nie wiesz? - zapytaj w bibliotece
- 2007 - Biblioteka mojego wieku
- 2008 - Biblioteka miejscem spotkań
- 2009 - Biblioteka to plus
- 2010 - Biblioteka - słowa, dźwięki, obrazy
- 2011 - Biblioteka zawsze po drodze, nie mijam - wchodzę
- 2012 - Biblioteka ciągle w grze!
- 2013 - Biblioteka przestrzenią dla kreatywnych
- 2014 - Czytanie łączy pokolenia
- 2015 - Wybieram bibliotekę
- 2016 - Biblioteka inspiruje
- 2017 - Biblioteka. Oczywiście!
- 2018 - (DO)WOLNOŚĆ CZYTANIA
- 2019 - #biblioteka
- 2020 - Zasmakuj w bibliotece
- 2021 - Znajdziesz mnie w bibliotece
- 2022 - Biblioteka - świat w jednym miejscu
- 2023 - Moja, Twoja, Nasza – Biblioteka
29 V - Dzień Działacza Kultury i Drukarza (pl)
Obchody mają na celu upamiętnienie działań ludzi w różnych dziedzinach kultury oraz wyrażenie uznania dla tych, którzy upowszechniają dziedzictwo kultury.
9 VI - Międzynarodowy Dzień Archiwów
Przy okazji w tym dniu w Polsce obchodzony jest Dzień Pracowników Archiwów i Bibliotek
14 VI - Dzień Dziennikarza Obywatelskiego (pl)
Obchodzony od 2010r.
25 VI - Światowy Dzień Smerfa

Na całym świecie miłośnicy bajkowej rasy małych, niebieskich stworzeń obchodzą Światowy Dzień Smerfa (ang. World Smurf Day).
Smerfy (fr. Les Schtroumpfs, ang. The Smurfs) zostały wykreowane przez belgijskiego rysownika komiksowego, Pierre'a Culliforda, tworzącego pod pseudonimem Peyo. Smerfy są bohaterami serii komiksowej, filmów i serialu animowanego. Od śmierci Peyo w 1992r. serię komiksową tworzą różni scenarzyści i rysownicy we współpracy z synem artysty, Thierrym Cullifordem.
Peyo był autorem serii komiksowej Johan & Pirlouit, zamieszczanej w odcinkach w belgijskim czasopiśmie Le Journal de Spirou. Jej akcja rozgrywała się w średniowiecznej Europie. Bohater o imieniu Johan pełnił w niej rolę pazia królewskiego. Towarzyszył mu wierny, lecz chełpliwy giermek - karzeł imieniem Sójka (w oryginale Pirlouit). Johan wyruszał w obronie uciśnionych na swym wiernym koniu, za nim podążał Sójka na swym koźle Biquette. Byli obowiązkowi, wierni królowi i odważni.
23 października 1958r. Peyo wprowadził do komiksu nową grupę bohaterów, co samo w sobie nie wywołało większych emocji, gdyż Johan i Sójka nieustannie napotykali na swej drodze nowych ludzi i odwiedzali dziwne miejsca. W tym odcinku ich zadaniem było odzyskanie magicznego fletu, co wymagało pomocy ze strony czarodzieja Homnibusa, który do realizacji zadania powołał do istnienia grupkę niebieskich skrzatów. W taki sposób narodziły się Smerfy (w oryginale Schtroumpfs).
"Schtroumpf" (wym. "sztrumpf") jest wymyślonym słowem. Według informacji z wywiadu, przeprowadzonego z Peyo, nazwa przyszła mu na myśl w czasie, kiedy prosił przyjaciela o sól podczas obiadu. Próbując przypomnieć sobie słowo, które wyleciało mu z pamięci, ostatecznie rzekł: Passe-moi le schtroumpf (fr., pol. Podaj mi schtroumpf). Słowo, które brzmi podobnie do niemieckiego strumpf (skarpeta), co jest zbiegiem okoliczności, zostało następnie przetłumaczone na prawie 30 języków. W każdym przypadku małe, niebieskie ludziki okazały się komercyjnym przebojem. Smerfy zdobyły szybko tak dużą popularność, iż stały się bohaterami oddzielnej serii komiksowej, która w krótkim czasie osiągnęła wielki sukces.
2 VII - Światowy Dzień Dziennikarza Sportowego
Święto (ang. World Sports Journalists Day) ustanowili uczestnicy Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Prasy Sportowej (ang. Association Internationale de la Presse Sportive, AIPS) - dziennikarze prasy, radia, telewizji, mediów elektronicznych i fotoreporterzy, którzy obradowali w 1994r. w Manchesterze.
Data święta nie jest przypadkowa. To właśnie 2 lipca 1924r. ponad 500 dziennikarzy, wśród nich polscy sprawozdawcy, akredytowanych przy Igrzyskach VIII Olimpiady w Paryżu, powołało do życia AIPS, jedyną uznawaną przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski organizację dziennikarzy sportowych.
24 VII - Dzień Pszczółki Mai (pl)
Książka, w której niemiecki pisarz Waldemar Bonsels (1881-1956) postanowił opowiedzieć o doświadczeniach małej pszczółki Mai z dużymi, gołymi oczami i czułymi skrzydłami, została opublikowana w 1912r. pod tytułem Pszczółka Maja i jej przygody (niem. Die Biene Maja und ihre Abenteuer) przez berlińskie wydawnictwo Schuster & Loeffler (dokładna data premiery nie jest znana).
Powieść, składająca się z 17 opowiadań, stała się bestsellerem w latach 20. XXw., zajmowała czwarte miejsce wśród najczęściej czytanych książek w Niemczech w latach 1915-1940. Do tej pory została przetłumaczona na ponad 40 języków. Książka oraz jej ciąg dalszy - Podniebny naród (niem. Himmelsvolk) z 1915r., sprzedały się w milionach egzemplarzy na całym świecie. Samo wydanie w języku niemieckim zostało sprzedane w ponad 2 milionach egzemplarzy. Pierwsze polskie wydanie pojawiło się w 1922r. Ze względu na swoją długowieczność, popularność i walory literackie książka należy do klasyków współczesnej literatury dziecięcej.
Bonsels opisał buntowniczkę Maję, która decyduje, że nie chce żyć według odwiecznych zasad roju. Nie podobają się jej układy i zasady, absolutne rządy królowej i rola trutni, ma odwagę łamać wzorce i szukać własnej drogi.
Pierwowzór był też dość brutalny. Owady odgryzały sobie w nim głowy, a pająk rozprawiał o piciu krwi. Maja wściekała się i nazywała osy bandą bezużytecznych wałkoni pozbawionych ojczyzny i wiary, gdy okazało się, że jej starszy przyjaciel, pasikonik Filip, nie dostrzega różnicy między osami a pracowitymi mieszkankami ula. A kiedy mucha nazwała Maję głupkiem, ta obrażona groziła, że z pomocą żądła nauczy owada szacunku dla pszczół.
Gdyby dziś autor literatury dziecięcej przemycił takie niepedagogiczne treści w swojej publikacji, byłby skończony. Recenzenci nie zostawiliby na nim suchej nitki, a rodzice zbojkotowaliby wydawnictwo, które to wydrukowało. Ale wówczas nikt nie widział w tym nic zdrożnego. Nikogo nie szokowało, że bohaterka dzieliła owady na lepsze i gorsze i że straszyła użyciem przemocy. Nikomu też nie przeszkadzało, że w scenach śmierci pszczół, podczas obrony ula przed szerszeniami, autor pochwalał wysiłek militarny. I że królowa matka przed potyczką z wrogami przemawiała do podwładnych słowami cesarza Wilhelma II (żegnał nimi żołnierzy przed wyprawą do Chin w 1900r., gdzie mieli stłumić powstanie). Nic dziwnego więc, że grupa literaturoznawców uważa, że Bonsels napisał opowiastkę z przesłaniem ideologicznym i doszukują się w niej motywów propagujących totalitaryzm.
W 2012r., na 100. "urodziny" Mai, wydano bibliofilską wersję książki w płóciennej okładce, z oryginalnymi ilustracjami sprzed wieku, których autorami byli Waltraut Kirchhoff i Ottmar Frick, a także wersję jubileuszową pod redakcją Frauke Nahrgang, zilustrowaną przez Verenę Körting.
Powieść po raz pierwszy sfilmowano niezwykle realistycznie na przełomie lat 1924-1925. Reżyserią zajął się biolog Wolfram Junghans (1888-1945) przy wsparciu samego Bonselsa, produkcją Kultur-Film AG w Berlinie. Praca trwała niemal dwa lata. W rolach Mai i innych bohaterów wystąpiły... żywe owady i inne małe zwierzęta. Waldemar Bonsels zredagował napisy, Junghans przygotował na potrzeby filmu terrarium. Niemy obraz, częściowo podszyty dramatyczną muzyką, uchodzący za cud techniki filmowej, składał się z sześciu części, a jego premiera miała miejsce w drezdeńskim kinie Capitol w marcu 1926r. Został okrzyknięty przez krytyków ważnym "filmem kulturalnym" i odbił się wielkim echem we współczesnej prasie, natomiast nie był wielkim sukcesem wśród opinii publicznej.
W 1934r. Frieß-AG wyprodukował wersję filmu z 1926r. z dźwiękiem i skróconą do 25 minut, którą uważa się za zaginioną.
Kiedy Fundacja Waldemara Bonselsa szukała filmu w 2002r., w Niemczech były tylko jego fragmenty. Brakowało połowy długości 1944 metrów na premierze, sądzono, że druga połowa materiału została utracona. Badania przeprowadzone przez archiwum filmowe Archiwów Federalnych ujawniły, że prawie cała kopia filmu została zachowana w fińskim archiwum filmowym. Kopia fińska była podstawą zabezpieczenia filmu przez Archiwum Federalne w Berlinie, które również wyprodukowało i wykorzystało niemieckie tytuły na podstawie karty cenzury filmu. W 2005r. zrekonstruowana wersja miała swoją premierę na Cinefest w Hamburgu. Od grudnia 2012r. jest dostępne wydanie DVD niemego filmu z nową muzyką orkiestrową.
Superbohaterką dziecięcej wyobraźni została Maja w drugiej połowie lat 70. XXw., gdy powstała niemiecko - austriacko - japońska produkcja o przygodach pszczółki, oczyszczona z niepoprawnych treści, nie mająca nic wspólnego z okrucieństwem pierwowzoru. W porównaniu z oryginalną książką Bonsela z 1912r. zespół postaci i przygody, których doświadcza Maja, zostały znacznie rozszerzone. Oprócz książki Pszczółka Maja i jej przygody jako podstawę serii wykorzystano książkę Podniebny naród z 1915r. Dodano akcenty humorystyczne, dopisano postaci leniwego i łakomego trutnia Gucia oraz myszy Aleksandra, rozbudowano też postać pasikonika Filipa. Zmiany wymagały negocjacji z żoną Bonselsa, niechętną jakimkolwiek przeróbkom, wdowa jednak ustąpiła. Tak więc sfilmowana opowieść zepchnęła oryginał na margines.
Sztab produkcji kreskówki rezydował w Niemczech (wówczas RFN), rysownicy pracowali w Los Angeles, animacją zajęli się Japończycy. Serial otrzymał też oprawę muzyczną czeskiego kompozytora Karela Svobody. Główny temat to piosenka Pszczółka Maja, śpiewana w polskiej wersji przez Zbigniewa Wodeckiego. Piosenka zyskała taką popularność, że znajdowała się w stałym repertuarze artysty. W niemieckiej wersji serialu śpiewał znany także w Niemczech czeski idol Karel Gott, który nagrał równolegle wersję w języku ojczystym oraz słowackim.
27 kwietnia 1976r. w Japonii wyemitowano pierwszą serię 52 odcinków bajki (jap. Mitsubachi Maaya no Bōken). Potem animowany tasiemiec trafił do telewizyjnych ramówek na całym świecie (niem. Die Biene Maja). Ze względu na wielki sukces serialu wyprodukowano drugi sezon z kolejnymi 52 odcinkami. Pierwszy odcinek w Polsce został wyemitowany 26 grudnia 1979r.
Film przemycał w umiejętny sposób wiele wiedzy przyrodniczej, czasem nieco ubarwiając i zniekształcając rzeczywistość, ale raczej w ramach dozwolonych dla filmów animowanych dla dzieci.
Zarówno książka, jak i klasyczny serial z lat 70. XXw. stały się inspiracją dla komiksów i różnych wersji książkowych, słuchowisk radiowych, sztuk teatralnych, oper, operetek, musicali, powstały kolejne filmy animowane. Fundacja Waldemara Bonselsa promuje Maję na koszulkach, czapkach, cukierkach, jako pluszaki i inne gadżety.
VII - Święto Papieru
Od 2001r. w ostatni weekend lipca corocznie Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju organizuje festyn pn. Święto Papieru. Celem imprezy jest promowanie wiedzy o papierze, jego historii, znaczeniu dla rozwoju cywilizacji oraz roli w dzisiejszym świecie. W trakcie festynu prezentowane są również tematy ekologiczne.
15 IX - Międzynarodowy Dzień Kropki

Kiedy Peter Reynolds napisał książkę The Dot, nie myślał pewnie, że poruszy kropkowy świat i to dosłownie. Jest autorem i ilustratorem książek dla dzieci i młodzieży, zdobywcą wielu nagród. Książeczka opowiada o kropce, która zmieniła świat małej Vashti, albo o Vashti, która dzięki kropce uwierzyła w siebie. Książka została przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków oraz wydana alfabetem Braille'a. Napisana jest bardzo oszczędnie, znakomite rysunki pozwalają nawet małym dzieciom, które nie potrafią czytać, polubić dziewczynkę, główną bohaterkę utworu.
Kropka z książeczki stała się pretekstem do zorganizowania wielkiej światowej akcji. Dzień Kropki to święto kreatywności, odwagi i zabawy. Uczniowie, nauczyciele, bibliotekarze, pracownicy instytucji kultury na całym świecie organizują tego dnia wiele działań, które pomagają dzieciom odkryć talenty, poznać ich mocne strony i je zaprezentować. Motywem przewodnim jest kropka. Powstają kropkowe dzieła sztuki, filmy animowane, matematyczne łamigłówki, labirynty, festiwale talentów.
26 IX - Europejski Dzień Języków
30 IX - Międzynarodowy Dzień Tłumacza
X - Międzynarodowy Dzień Bibliotek Szkolnych

Międzynarodowy Dzień Bibliotek Szkolnych (ang. International School Library Day) został ustanowiony w 1999r. przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarstwa Szkolnego (ang. International Association of School Librarianship, IASL). Do 2007r. tradycyjnie obchodzony był zawsze w 4. poniedziałek października. Każdego roku obchody przebiegały pod innym hasłem, np.:
- 1999 - Dzień z życia...
- 2004 - Współpraca bibliotek. Czytanie i uczenie się
- 2005 - Odkryj przygodę
- 2006 - Czytać. Wiedzieć. Robić
- 2007 - Uczenie się wspierane przez twoją bibliotekę szkolną
Celem Międzynarodowego Dnia Bibliotek Szkolnych było przypomnienie znaczenia bibliotek dla edukacji, m.in.: promocja biblioteki w środowisku uczniów i rodziców, podniesienie w świadomości społeczności szkolnej rangi biblioteki, zbliżenie uczniów do biblioteki.
Ten specjalny dzień stał się okazją do tego, aby zainteresować uczniów, nauczycieli, lokalne środowisko i władze działaniami biblioteki, aby podzielić się swymi pomysłami oraz problemami. Przyjemna świąteczna atmosfera ułatwiała życzliwe kontakty, pomagała tworzyć wizerunek biblioteki jako miejsca przyjaznego, gościnnego, interesującego, ważnego.
Każdego roku w organizację święta angażowało się coraz więcej nauczycieli bibliotekarzy. W 2008r. władze IASL zdecydowały, że Międzynarodowy Dzień Bibliotek Szkolnych przestaje istnieć. Od tego momentu cały październik jest poświęcony obchodom Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych (ang. International School Library Month).
- 2008 - Umiejętność czytania i uczenia się w twojej bibliotece szkolnej
- 2009 - Biblioteki szkolne: Pełen obraz
- 2010 - Różnorodność Wyzwanie Elastyczność: Biblioteki szkolne mają to wszystko
- 2011 - Biblioteki szkolne przygotowują uczniów do życia
- 2012 - Biblioteki szkolne - klucz do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości
- 2013 - Biblioteki szkolne - bramy do życia
- 2014 - Kto czyta książki, ten żyje podwójnie
- 2015 - Biblioteki szkolne rządzą!
- 2016 - Książka to dopiero początek
- 2017 - Książka nas łączy
- 2018 - Książka to przyszłość
- 2019 - Wyobraź sobie
- 2020 - Z książką ci do twarzy
- 2021 - Baśnie i legendy z całego świata
- 2022 - Czytanie dla pokoju
X - Literacka Nagroda Nobla
W październiku odbywa się wybór literackiej nagrody Nobla.
Literacką Nagrodę Nobla przyznaje od 1901r. Szwedzka Akademia. Kandydatów zgłaszają poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN-klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii.
Kandydatury można zgłaszać do końca stycznia. Jest ich zazwyczaj około 500, a po pierwszej selekcji zostaje 150-20 nazwisk. W marcu lista zawęża się do 0-20 nazwisk, aby przed wakacjami objąć maksymalnie 5-8. Laureat jest wybierany we wrześniu, a jego nazwisko ogłasza się w październiku, zawsze w czwartek.
W historii nagrody tylko raz przyznano ją pośmiertnie - w 1931r. uhonorowano nią Erika Axela Karfeldta, nauczyciela i członka Szwedzkiej Akademii, który za życia nie wyrażał zgody na przyznanie nagrody samemu sobie. W latach 1914, 1918, 1935 i 1940-43 nagrody nie przyznano.
Czterokrotnie literacką Nagrodę Nobla przyznano podwójnie. Otrzymali ją ex eaquo w 1904r. hiszpański dramatopisarz i francuski poeta, autor słownika współczesnego języka prowansalskiego. W 1917r. dwoma noblistami zostali dwaj Duńczycy. Kolejny raz dwoma laureatami byli w 1966r. szwedzka poetka i prozaik z Izraela, tworzący w języku hebrajskim, który m.in. pisał powieści o polskich Żydach. Po raz czwarty podwójny Nobel został przyznany w 1974r. dwóm Szwedom: pisarzowi i poecie.
Wśród laureatów dominują pisarze i poeci obszaru języka angielskiego. Wśród dotychczasowych noblistów znajduje się czwórka Polaków: Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996) i Olga Tokarczuk (2018).
5 XI - Dzień Postaci z Bajek (pl)
Jest doskonałą okazją, by przywołać je zarówno w zabawie, jak i propagować książki, w których pojawiają się.
15 XI - Międzynarodowy Dzień Pisarzy Uwięzionych
Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.
Możesz go zabić - narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy.
(Cz. Miłosz)
Święto (ang. International Day of the Imprisoned Writer) ogłoszone przez PEN Club, powołane w celu docenienia pracy pisarza, który często za swoją niezależność i wolność słowa płaci więzieniem, utratą zdrowia, a nawet życia.
25 XI - Światowy Dzień Pluszowego Misia
13 XII - Dzień Księgarza

Z zawodem księgarza związany jest pewien dawny zwyczaj. "12/13" to popularnie zwana zwyczajowa bonifikata, nie regulowana żadnymi formalnymi zobowiązaniami, którą stosowano przed drugą wojną światową. Polegała ona na marketingowym zabiegu wydawców, którzy nagradzali księgarzy nabywających 12 egzemplarzy jakiegoś tytułu - trzynastym darmowym, co oczywiście było łakomym kąskiem dla księgarza.
Dwa okresy "tłuste" w handlu księgarskim: podręcznikowy i gwiazdkowy były okazją do wzmożonych zakupów. Stąd też wziął się zwyczaj obchodzenia nieformalnego święta księgarskiego w okolicy 13 grudnia. W taki dzień właściciele większych firm księgarskich zamykali swoje placówki godzinę wcześniej i zapraszali personel do pobliskiej knajpki. Podczas wesołego spotkania towarzyskiego nierzadko obdarowywano pracowników stosownymi premiami.
Ciekawostką jest fakt, iż zwyczaj ten utarł się także w tych placówkach, które sprzedawały wydawnictwa muzyczne, a gdzie system rabatów był zupełnie odmienny.
Wesołe te "bonifikalia" niestety zanikły krótko po wojnie, a dzisiaj są już tylko piękną tradycją bez ekonomicznych korzyści, jakie przyświecały jej powstaniu.
Warto zajrzeć
- Instytut Książki
- Biblioteki.org
- Centrum Literatury Dziecięcej w Oświęciumiu
- Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego
- Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie
- Zawody Koziołka Matołka
- Qlturka. Dziecko i kultura
(Źródła: m.in. Wikipedia, Dziennik Internautów, Sport TVP, Instytut Książki, Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN", Rynek Książki, Fundacja Waldemara Bonselsa)