II Wojna Światowa to największy, najkrwawszy i najtragiczniejszy konflikt zbrojny w historii świata. Pochłonął ok. 55 milionów ofiar. Trwał on od 1 września 1939r. do 2 września 1945r. Walki toczyły się w Europie, w Afryce, w Azji oraz na wszystkich oceanach. W wojnie brały udział kraje ze wszystkich kontynentów, a najważniejsze z nich to: Niemcy, Włochy, Japonia (tzw. państwa Osi), Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i ZSRR (alianci).
Wojnę rozpoczęły hitlerowskie Niemcy atakiem na Polskę. 17 września 1939r. pomógł im Związek Radziecki atakując Polaków od wschodu. Bohaterska obrona nie poradziła sobie z tak potężnymi najeźdźcami.
Kilka miesięcy później, w kwietniu 1940r. III Rzesza najechała Danię i Norwegię. Dania bardzo szybko uległa Niemcom. Norwegia broniła się dłużej, lecz i tak skapitulowała. Tymczasem Sowieci zajęli już Litwę, Łotwę, Estonię, Besarabię oraz, po wyczerpującej wojnie, część Finlandii. 10 maja 1940r. niemieckie wojska pomaszerowały przez Belgię, Holandię i Luksemburg na Francję, która niespodziewanie szybko się poddała. Adolf Hitler planował zająć jeszcze Wyspy Brytyjskie, jednak nie udało się mu zniszczyć angielskiego lotnictwa i operacja została odwołana. Niemieckim i włoskim łupem padła również Jugosławia i Grecja.
Równolegle z wojną w Europie toczyły się starcia w Afryce. Początkowo siły niemiecko-włoskie odnosiły sukcesy, lecz po długotrwałym konflikcie zostały wyparte z "Czarnego Lądu". 22 czerwca 1941r. III Rzesza rozpoczęła realizację planu Barbarossa, czyli inwazji na Związek Radziecki. W początkowej fazie wojny Niemcy bardzo szybko wdzierali się w terytorium ZSRR. W tym samym czasie Japonia, tocząc już wojnę z Chinami, zaatakowała amerykańską bazę morską w Pearl Harbor. Stany Zjednoczone przystąpiły wtedy do wojny ze wszystkimi państwami Osi.
Niemiecka ofensywa na wschodzie zatrzymała się na Moskwie, gdzie Armia Czerwona odepchnęła nazistów, rozpoczynając kontrofensywę. Niemcy przegrali również bitwę pod Stalingradem. Od tego czasu Sowieci wypychali najeźdźców ze swojego kraju. W 1944r. przekroczyli granicę przedwojennej Polski. Również Japończykom źle się powodziło. Po początkowych sukcesach odnosili porażkę za porażką.
6 czerwca 1944r. Amerykanie i Brytyjczycy przeprowadzili desant na plaże w Normandii w północnej Francji. Udało im się przełamać niemiecki opór i rozpocząć przemarsz po okupowanej Europie. Niespodzianka spotkała ich w lasach Ardenów, gdzie Niemcy rozpoczęli kontrofensywę, która jednak skończyła się klęską nazistów. Niedługo po tym Rosjanie zaczęli oblegać Berlin, który poddał się 2 maja 1945r. Niemcy skapitulowały 7 maja 1945r.
Japonia opierała się nieco dłużej, jednak po zrzuceniu przez Amerykanów bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki również skapitulowała 2 września 1945r.
Więcej
Warto zajrzeć
- Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
- Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (YT)
- Nigdy więcej Września! 25. rocznica wybuchu II wojny światowej na łamach Trybuny Ludu
Polską armię z czasów II RP, podejmującą walkę w kampanii wrześniowej w wielkiej mierze stanowiła kawaleria.
Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o garnizonie grudziądzkim.
W latach międzywojennych Grudziądz, obok Torunia, był jednym z największych garnizonów w Polsce. Zadecydowały o tym względy bezpieczeństwa północnych i północno - zachodnich granic odrodzonego państwa oraz odziedziczona po zaborcy bogata i stosunkowo nowoczesna (kon. XIX i pocz. XXw.) infrastruktura militarna. W tutejszych koszarach zmieściłoby się 10 tys. żołnierzy. Były tu doskonałe warunki szkolenia. Na terenie koszar były ujeżdżalnie, tory władania białą bronią i tory przeszkód. Place ćwiczeń były też w pobliżu - największy, zwany Saharą, miał strzelnicę do 300m, z trzema stanowiskami przy Lesie Rudnickim, w którym na przesiekach urządzono stały tor przeszkód. Wysoka nadwiślańska skarpa stwarzała warunki do ćwiczeń zjazdów przez kawalerzystów. Wyszkolenie strzeleckie zapewniały strzelnice bojowe i szkolno - bojowe na poligonie w Grupie.
W Grudziądzu ulokowano szereg jednostek bojowych, szkół wojskowych i organów służb. Trzon garnizonu stanowiła 16 Pomorska Dywizja Piechoty. Kawalerię reprezentował 18 Pułk Ułanów Pomorskich.
15 sierpnia 1920r. powołano w Grudziądzu Centralną Szkołę Jazdy z komendantem płk Stefanem de Castenedolo Kasprzyckim (byłym oficerem austriackim). W latach 1920-39 kilkakrotnie zmieniała nazwę (Centralna Szkoła Jazdy do 1923r.; Centralna Szkoła Kawalerii do 1925r.; Obóz Szkolny Kawalerii do 1928r.; Centrum Wyszkolenia Kawalerii do 1939r.).
Stanowiła ona zgrupowanie szkół i kursów, a jego komendant miał uprawnienia dowódcy brygady. Kolejnymi komendantami po płk Kasprzyckim byli: płk Zygmunt Podhorski (1927-1935); płk dypl. Józef Smoleński (1935-1938) i płk Tadeusz Komorowski. Szkoła ta przejęła (1920) Szkołę Oficerów Jazdy ze Starej Wsi, Przemyśla i Grudziądza oraz Centralny Obóz dla Podoficerów Jazdy w Przemyślu. Przeznaczono dla niej koszary im. ks. Józefa Poniatowskiego.
18 Pułk Ułanów Pomorskich na trwałe wpisał się w historię Wojska Polskiego, a także przedwojennego Pomorza. Przez dwadzieścia lat swego istnienia był ściśle związany z tą częścią Polski, a w szczególności z największymi ośrodkami miejskimi. Najpierw z Toruniem do 1923r. a potem z Grudziądzem, gdzie stacjonował do momentu wybuchu drugiej wojny światowej. Żołnierze 18 p. uł. niejednokrotnie udowodnili oddanie mieszkańcom tej ziemi. Najpierw biorąc czynny udział w rewindykacji Pomorza i przyłączeniu go do macierzy, a potem walcząc z nawałą bolszewicką na froncie litewsko-białoruskim i nie tylko. Po raz drugi "pomorscy ułani" zmuszeni zostali do stanięcia w obronie Pomorza w czasie kampanii polskiej w 1939r., kiedy to nie szczędzili ofiary krwi w walce z faszystowskim najeźdźcą. Walka w obu wojnach została okupiona dziesiątkami poległych na polach bitewnych w różnych miejscach II Rzeczpospolitej.
Przykładem oddającym zaangażowanie i determinację, z jaką walczyli "pomorscy ułani", była jedna z ostatnich szarż kawaleryjskich w dziejach WP, jaką z powodzeniem wykonali podczas wojny obronnej 1939r. w dniu 1 września 1939r., uznawaną za najsławniejszą bitwa pod Krojantami, za którą Pułk został uhonorowany Orderem Virtuti Militari.
Szarża dywizjonu 18. Pułku Ułanów Pomorskich płk Kazimierza Mastalerza (1. szw., 2. szw., po jednym plutonie z 3. i 4. szw.) miała na celu powstrzymanie natarcia nieprzyjaciela w kierunku na Brdę dla umożliwienia wycofania się z zagrożonych pozycji własnej piechocie z Grupy Operacyjnej "Czersk".
1 września o godzinie 14:00 piechota rozpoczęła przeprawę przez Brdę. Dywizjon polskiej kawalerii w liczbie około 300 żołnierzy, wykonując manewr okrążający wyszedł na tyły skrzydła niemieckiej 2. Dywizji Piechoty Zmotoryzowanej i zaskoczył podczas odpoczynku około 800 osobowy oddział tej jednostki. Polacy ruszyli do ataku. Niemcy ponieśli ciężkie straty, całkowitego rozbicia uniknęli jednak dzięki ogniowi broni maszynowej transporterów ubezpieczających ich postój z pobliskiego lasu. Transportery były zamaskowane i dlatego nie dostrzeżono ich wcześniej. Stąd wzieła się propagowana przez Niemców opowieść o szarży polskiej kawalerii na czołgi.
Podczas szarży poległ dowódca pułku ułanów płk Kazimierz Mastalerz, dowódca 1. szwadronu rtm. Eugeniusz Świeściak, ppor. Milicki, ppor. Unrung oraz 25 ułanów. Działania polskiej kawalerii na tyłach niemieckich jednostek wywołały silne zaniepokojenie w ich dowództwach. Niemcy nawet na pewien czas wstrzymali natarcie na całej linii.
- Kawaleria polska
- Szarża pod Krojantami
- Fundacja na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej w Grudziądzu
- Szwadron Niepołomice 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego
- Stowarzyszenie "Bitwa pod Komarowem"
- Stowarzyszenie Polski Klub Kawaleryjski
KALENDARZ ANTYWOJENNY
27 I - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu
Ci z was, którzy przeżyją, niech dadzą świadectwo.
Niech świat się dowie, co się tutaj działo!
(Aleksander Peczerski, przywódca powstania w Sobiborze)
W 2005r. Zgromadzenie Ogólne ogłosiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu (ang. The International Day in memory of the victims of the Holocaust), dokonanego podczas Drugiej Wojny Światowej przez reżim nazistowski. Data nie jest przypadkowa, albowiem 27 stycznia 1945r. wyzwolony został obóz zagłady Auschwitz-Birkenau. Niektóre kraje już wcześniej poświęcały ten dzień pamięci Holokaustu.
Holocaust (całopalenie; łac. holocaustum jest adaptacją gr. holókauston, rodzaj nijaki imiesłowu holókaustos - spalony w całości, od czasownika holo-kautóo - spalam ofiarę w całości; spolszczenie: Holokaust). Słowo holocaust (termin religijny) pierwotnie oznaczało tylko ofiarę całopalną i w tym znaczeniu może być stosowane również dziś, obecnie jednak najpowszechniejsze znaczenie tego słowa to prześladowania i zagłada milionów Żydów przez władze III Rzeszy oraz jej sojuszników w okresie II wojny światowej. W tym znaczeniu, jako nazwa własna, słowo Holocaust/Holokaust pisane jest wielką literą.
Holocaust jest synonimem pojęcia Szoa (hebr. האוש + całkowita zagłada, zniszczenie), uważanego przez niektórych za stosowniejsze, gdyż nieodwołujące się do pozytywnego, religijnego znaczenia całopalenia. W Polsce używa się ponadto terminu Zagłada.
Szacuje się, że podczas Holocaustu pozbawiono życia około 6 mln Żydów. Dokładna liczba nie jest znana, ponieważ oprawcom bardzo zależało na pozbyciu się jakichkolwiek dowodów, wynikiem czego było regularne niszczenie archiwów. Przerażający jest fakt, że dzieci stanowią 1/3 wszystkich zgładzonych istnień. Ponad połowa wszystkich ofiar Holocaustu została zamordowana w Polsce. Celem Hitlera była szybka zagłada całego narodu. W tym celu tworzono obozy zagłady, do których przywożono m.in. Żydów, Polaków, Cyganów. Więźniowie obozów zagłady byli głodzeni i poniżani, aby później zginąć w komorze gazowej. Hitler planował "ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej", dążył tym samym do tego, aby całkowicie zlikwidować naród żydowski.
Ustanawiając Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu Zgromadzenie odrzuciło nieuznawanie Holokaustu jako wydarzenia historycznego.
Zgromadzenie zaleciło również państwom członkowskim opracowanie programów edukacyjnych, aby uwrażliwić na problem Holokaustu przyszłe pokolenia i zapobiec w ten sposób aktom ludobójstwa w przyszłości. Zgromadzenie Ogólne z uznaniem odniosło się do działań krajów, które aktywnie zaangażowały się w ochronę miejsc będących podczas Holokaustu nazistowskimi obozami śmierci, obozami koncentracyjnymi, obozami pracy i więzieniami. Wystąpiono z prośbą do Sekretarza Generalnego o ustanowienie szeroko zakrojonego programu na temat "Holokaust i Narody Zjednoczone", a także o powzięcie środków mobilizujących społeczeństwo obywatelskie, by podtrzymywać pamięć i edukację na temat Holokaustu, by ten czas był dla wszystkich ludzi przestrogą przed nienawiścią, rasizmem i uprzedzeniami.
W Polsce główne uroczystości Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu odbywają się w Auschwitz-Birkenau i Warszawie pod Pomnikiem Bohaterów Getta. Organizatorem wydarzeń w stolicy jest Fundacja Shalom, powołana w 1988r. z inicjatywy aktorki i reżyser Gołdy Tencer. Celem Fundacji jest popularyzacja kultury żydowskiej. W uroczystościach biorą udział najwyżsi urzędnicy państwowi, przedstawiciele organizacji społecznych i religijnych, jak również artyści.
Warto zajrzeć
- 60/7. Pamięć o Holokauście. Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne
- Polin - Muzeum Historii Żydów Polskich
- Centrum Badań Holokaustu UJ
- U źródeł Holocaustu (fragm. wystawy Żydzi w Polsce. Swoi czy obcy?)
- Obozy niemieckie 1933-1945
- Miejsca martyrologii Żydów w Polsce
- Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu
- Muzeum Kulmhof w Chełmnie nad Nerem
- Muzeum Gross_Rosen w Rogoźnicy
- Państwowe Muzeum na Majdanku
- Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz - Birkenau w Oświęcimiu
- Pracownia Muzeum Krakowa - Miejsce Pamięci KL Plaszow
- Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze
- Muzeum Stutthof w Sztutowie
- Muzeum Treblinka
- Fundacja Shalom
24 III - Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką (pl)
Święto państwowe, ustanowione Ustawą z dnia 6 marca 2018r. (Dz.U. 2018 poz. 589) z inicjatywy Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Święto nie jest dniem wolnym od pracy.
Wybrana na dzień obchodów data jest symboliczna. Tego dnia w 1944r. dokonano egzekucji na rodzinie Ulmów. Niemiecka żandarmeria zamordowała wówczas Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grünfeld, Leę Didner z córeczką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów.
W 1995r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł "Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata". W 2010r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 17 marca 2016r. otwarte zostało w Markowej pierwsze w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które przyjęło ich imię.
13 IV - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (pl)
V - Dzień Zwycięstwa
Już wiosna, czterdziesty piąty.
Do Berlina droga już wolna.
Zastygły trupy, zastygły fronty
i wojna.
(Opowieść o życiu i śmierci Karola Waltera-Świerczewskiego, robotnika i generała, W. Broniewski)
Zagrajcie nam dzisiaj wszystkie srebrne dzwony (Halina Frąckowiak & Stan Borys)
8 czy 9 maja?
8 maja 1945r. o godz. 15.00 ogłoszono koniec wojny. Dzień wcześniej, 7 maja, Niemcy w jednym ze szkolnych budynków - kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych generała Eisenhowera - w Reims we Francji skapitulowali na Froncie Zachodnim przed przedstawicielami armii Stanów Zjednoczonych (USA) i Wspólnoty Brytyjskiej. W imieniu aliantów pod aktem kapitulacji (później nazwanym "wstępnym protokołem kapitulacji") podpisał się ze strony aliantów gen. Walter Bedell Smith - głównodowodzący oraz generał artylerii Iwan Susłoparow reprezentujący Związek Radziecki (ZSRR). Kapitulującą armię niemiecką reprezentował tam Alfred Jodl, lotnictwo Wilhelm Oxenius, a marynarkę Hans-Georg von Friedeburg. Nie wywieszono wówczas flagi francuskiej, a zaproszony w ostatniej chwili francuski generał François Sevez, przedstawiciel gospodarzy, był podczas tej ceremonii świadkiem, nie stroną.
Na kategoryczne żądanie Stalina 8 maja 1945r. o godz. 23.11 w kwaterze marszałka Żukowa (ZSRR), w gmachu szkoły saperów w dzielnicy Karlshorst w Berlinie powtórzono podpisanie bezwarunkowej kapitulacji, tym razem całych Niemiec, przed przedstawicielami trzech mocarstw sojuszniczych - ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii. Obecni byli: generał Carl Spaatz (USA), brytyjski marszałek lotnictwa Arthur Tedder oraz marszałek Gieorgij Żukow (ZSRR). Na uroczystość do Berlina francuski generał Charles de Gaulle wysłał generała Jean de Lattre de Tassigny"ego. Zagroził on samobójstwem, kiedy odmówiono mu prawa do podpisania dokumentu i wywieszenia francuskiej flagi, a podpisujący akt kapitulacji w imieniu zwyciężonych Niemiec feldmarszałek Wilhelm Keitel skomentował obecność de Tassigny"ego w ten sposób, że powinien on złożyć podpis po obu stronach - składających i przyjmujących kapitulację. W końcu po protokolarnych przepychankach miejsce na flagę i podpis - po stronie przyjmujących kapitulację, ale też jako świadek - się znalazło. Oprócz Keitela, głównodowodzącego Wehrmachtu kapitulację podpisali: dowódca niemieckiej marynarki wojennej (Kriegsmarine) admirał Hans-Georg von Friedeburg i generał pułkownik lotnictwa (Luftwaffe) Hans-Jürgen Stumpff.
Po północy w sowieckiej kwaterze głównej w berlińskiej dzielnicy Karlhorst marszałek Żukow wydał bankiet zwycięstwa. Marszałek Żukow nieustannie wznosił toasty szklankami wódki. Szczególnie często pił zdrowie amerykańskiego marszałka Teddera, który podarował mu biały jedwabny sztandar z wyhaftowanymi emblematami sprzymierzonych. Ostro podpici alianccy dowódcy byli przekonani, że dzień zwycięstwa był "wczoraj" - wczoraj przecież premier Churchill i król Jerzy VI ogłosili dzień 8 maja Victory Day.
Ale o godzinie 23.11 czasu środkowoeuropejskiego, gdy w Berlinie Keitel podpisywał kapitulację, w Moskwie była godzina 1.11 następnego dnia, 9 maja. W południe 9 maja, gdy z sowieckiego dowództwa w Berlinie adiutanci wyprowadzali, trzymając pod ramiona, kompletnie pijanych marszałków i generałów, na polecenie Stalina sowiecki rząd uznał dzień 9 maja za święto zwycięstwa. Sam Stalin wydał rozkaz nr 369, by wieczorem, o 21.00, oddać w Moskwie zwycięski salut 30 salw z 1000 armat.
Przebieg procesu kapitulacji III Rzeszy wpłynął w zasadniczy sposób na światową politykę w następnych dziesięcioleciach. Francja uzyskała bowiem dzięki temu status czwartego mocarstwa, dostała swoją strefę okupacyjną, w ONZ - stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa, a w 2005r. - wizerunek żołnierza (obok radzieckiego, amerykańskiego i brytyjskiego) na moskiewskim pomniku na Pokłonnej Górze z okazji 60-tej rocznicy końca wojny.
Mniej natomiast ważnym skutkiem faktu, że ceremonia w Berlinie odbyła się - także ze względu na nieporozumienia wokół osoby francuskiego generała de Tassigny"ego - dopiero późnym wieczorem 8 maja. Było to powodem tego, że przez następnych czterdzieści kilka lat cały wolny świat obchodził rocznicę zakończenia wojny z hitlerowskimi Niemcami 8 maja, a tylko ZSRR i państwa od niego zależne, w tym Polska - 9 maja, ponieważ ceremonia kapitulacji odbyła się już po północy czasu moskiewskiego.
W hotelu Polonia, osamotnionej wyspie w morzu warszawskich ruin, Zofia Nałkowska zanotowała: "Dziwną, daleką wieść o zwycięstwie przeżyłam pośród tych ruin, które jednak są miastem i są Warszawą - tylko jakby najdelikatniej wymalowaną przez Utrilla, ujętą w lekki, kredkowy, biało-czarny szkic pośmiertny."
Kapitulacja III Rzeszy zakończyła tylko wojnę w Europie. Toczyły się jeszcze walki z Japonią na Dalekim Wschodzie. Dopiero kapitulacja Japonii - 2 września 1945r. - zakończyła II wojnę światową.
Dzień Zwycięstwa w Rosji
Dzień Zwycięstwa to dla Rosjan bez wątpienia jedno z najważniejszych świąt w roku i nie można go przyrównać z żadnym innym dniem. Jest dniem wolnym od pracy, a jeśli wypada w weekend - poniedziałek jest dniem wolnym. Obchodzony jest również w niektórych byłych republikach radzieckich. W Uzbekistanie (jako Dzień Pamięci) oraz na Ukrainie jest również dniem wolnym od pracy.
Rosjanie z innego punktu widzenia odnoszą się do tematu Drugiej Wojny Światowej. Ich historiografia i propaganda skupiają się na Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej (ros. Великая Отечественная война), która obejmuje tylko okres od 22 czerwca 1941r. (atak Niemiec na ZSRR) do 9 maja 1945r., kiedy to ZSRR przyjęło kapitulację Niemiec. Wielka Wojna Ojczyźniana jest więc tylko fragmentem Drugiej Wojny Światowej, która rozpoczęła się 1 września 1939r., a zakończyła 8 maja 1945r. Fragmentem, który dotyczy tylko walki Związku Radzieckiego z hitlerowskimi Niemcami i ich sojusznikami w Europie.
Mimo, że święto to zostało wprowadzone w 1945r. - od 1947r. przez długi czas nie było obchodzone i pozostawało dniem roboczym. Rosja okupiła swe zwycięstwo olbrzymimi stratami, ze względu na które za życia Stalina tego dnia nie obchodzono jako święta państwowego. Święto wprowadzili dopiero następcy Stalina, aby podbudować swój autorytet w oczach współobywateli jako byli kombatanci wojny ojczyźnianej.
Po raz pierwszy hucznie świętowano w Związku Radzieckim dopiero w 1965r. i w tym właśnie jubileuszowym roku Dzień Zwycięstwa został ogłoszony dniem wolnym od pracy. Po rozpadzie Związku Radzieckiego przez jakiś czas parad nie było, a wznowiono ten rytuał w 1995r. Wtedy to w Moskwie odbyły się dwie parady: na Placu Czerwonym (w szyku pieszym) oraz na Górze Pokłonnej - tam już z udziałem wojsk i broni.
Od tego momentu co roku, rankiem 9 maja, na Placu Czerwonym odbywa się uroczysta parada, w której biorą udział tylko nieliczni, specjalnie zaproszeni weterani, bohaterowie tej wojny, oczywiście z głową państwa na czele. Pozostali zwykli obywatele nie maja wstępu, Plac Czerwony jest na czas parady zamknięty, ale wszyscy ślędzą paradę w telewizji. Przygotowania do parady trwają kilka miesięcy i nigdy nie brakuje w tym dniu pogody - nawet jeśli zapowiadane są deszcze, już w nocy z 8/9 maja specjalne jednostki samolotów rozganiają chmury i niebo w czasie parady zawsze jest błękitne.
Od rana główne ulice Moskwy są zamknięte dla ruchu samochodów, odbywają się pochody, można spotkać starsze osoby - bohaterów lub dzieci bohaterów. Moskwa jest pełna świętujących osób, atmosfera jest bardzo podniosła.
Po południu odbywają się koncerty w wielu miastach Rosji - w Moskwie na terenie Parku Zwycięstwa, powstałego w 1995r. kompleksu poświęconego pamięci Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.
Dzień Zwycięstwa w Polsce
24 kwietnia 2015r. Sejm RP przyjął Ustawę o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięstwa (Dz.U. 2015 poz. 622), obchodzonego 8 maja, jednocześnie znosząc święto obchodzone w PRL 9 maja.
W Polsce (PRL) dzień ten był obchodzony w latach 1946-1990 dnia 9 maja jako Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności. W okresie 1945-1950 dzień ten był dniem wolnym od pracy na mocy Dekretu z dnia 8 maja 1945r. (Dz.U. 1945 nr 21 poz. 116). Został zniesiony z wykazu dni wolnych Ustawą z dnia 18 stycznia 1951r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. 1951 nr 4 poz. 28).
Główne obchody przeprowadzano na Placu Zwycięstwa lub Placu Defilad w Warszawie. Samo określenie "zwycięstwo" odnosiło się do zwycięstwa nad faszyzmem i wyzwolenia kraju przez Armię Czerwoną i Ludowe Wojsko Polskie spod okupacji hitlerowskiej.
W szkołach odbywały się akademie.
Dzień zwycięstwa, maj zielony, białe kwitną bzy.
Ojciec usiadł zamyślony, wspomniał wojny dni,
jak z Radziecką Armią sławną w bój na wroga szedł.
Działo się to tak niedawno, a zda się, że wiek.
Jak miał Miszę towarzysza, co w okopach padł,
z takim Miszą można było zawojować świat!
Dzień zwycięstwa, maj zielony, białe pachną bzy.
Ojciec usiadł zamyślony, wspomnij z nim i Ty!
(Dzień zwycięstwa, Lucyna Krzemieniecka)
Święto, niegdyś jedno z najważniejszych w roku, w ostatnich latach staje się coraz mniej dostrzegalne. Obecnie nie ma już oficjalnych uroczystości organizowanych przez najwyższe władze państwowe. Obchody Dnia Zwycięstwa zajmują w mediach coraz mniej czasu, a jak już się o nich wspomina, to raczej w kontekście wydarzeń w Moskwie i komentarzy rosyjskich polityków.
Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że polscy historycy różnią się w ocenie znaczenia 8 maja 1945r. dla Europy i naszego kraju. Z polskiego punktu widzenia nasuwa się porównanie ówczesnej sytuacji z zamianą kary śmierci na długoletnie więzienie. Według jednych badaczy, koniec wojny w Europie oznaczał zwycięstwo nad nazizmem i ocalenie narodu polskiego przed biologiczną zagładą. Dla innych historyków 8 maja jest dniem klęski narodów wschodniej Europy, oddanych przez zachodnich aliantów pod sowieckie panowanie.
Jako pierwsi stawiliśmy zbrojnie czoła Niemcom w 1939r., ale ze zwycięskiej dla antyhitlerowskiej koalicji wojny wyszliśmy ze zniszczonym państwem, okrojoną suwerennością i przesuniętymi granicami. W 1945r. na konferencjach w Jałcie oraz w Poczdamie rządy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, w porozumieniu z ZSRR, oddały państwa Europy Środkowej i Wschodniej w sowiecką strefę wpływów.
II wojna światowa pochłonęła ponad 55 mln ofiar - poległych, zamordowanych, zmarłych w wyniku działań wojennych. Całkowite straty w ludziach były ponad pięciokrotnie wyższe niż w I wojnie światowej.
Polska w czasie II wojny światowej straciła ponad 6 mln swych obywateli. Straty te procentowo w stosunku do liczby ludności były najwyższe na świecie. Około 80% polskich ofiar wojny to ludność miejska - był to głównie wynik eksterminacji skupionej w miastach ludności żydowskiej, prawie całkowicie wymordowanej przez Niemców.
Polskie siły zbrojne uczestniczyły w większości kampanii wojennych i bitew II wojny światowej: w zachodniej i południowej Europie, w Afryce Północnej, a od końca 1943r. również na froncie wschodnim. Tuż przed zakończeniem wojny, w maju 1945r., Polskie Siły Zbrojne na zachodzie liczyły ok. 194,5 tys. żołnierzy, a armie wojska polskiego na wschodzie - ok. 400 tys. żołnierzy.
Mimo to alianci niechętnie widzieli Polaków w zwycięskim obozie. Tuż po wojnie symbolem owego gorzkiego zwycięstwa stały się dwie defilady: moskiewska, na której pojawiła się skromna delegacja Wojska Polskiego walczącego u boku ZSRR oraz londyńska, na której Polaków zabrakło. Defilada w Londynie został zorganizowana w 1946r. Brytyjczycy nie zorganizowali jej wcześniej przede wszystkim dlatego, że trwała jeszcze wojna z Japonią. O nieobecności na niej polskich żołnierzy przesądziła polityka brytyjska wobec ZSRR. W Londynie reprezentacji Wojska Polskiego nie było, choć maszerowała tam np. kilkuosobowa delegacja wojska Fidżi.
Trudno więc kwestionować opinię tych, którzy uważają, że Dzień Zwycięstwa nie jest dla nas tak jednoznaczną okazja do świętowania. Jednak pomimo niejednoznaczności naszej sytuacji w momencie zakończenia wojny, bez żadnych wątpliwości byliśmy częścią koalicji, która pokonała hitlerowskie Niemcy.
8-9 V - Czas Upamiętniający i Jednoczący Tych, Którzy Stracili Życie Podczas II Wojny Światowej
W 2004r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło dni (ang. Time of Remembrance and Reconciliation for Those Who Lost Their Lives during the Second World War) oraz wezwało państwa członkowskie, organy Narodów Zjednoczonych, organizacje pozarządowe i osoby indywidualne do corocznych obchodów jednego bądź obu tych dni, by w ten sposób oddać hołd tym, którzy stracili swe życie podczas II Wojny Światowej.
14 VI - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady (pl)
Święto przyjęte Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 czerwca 2006r. w 66. rocznicę przybycia pierwszego transportu więźniów do KL Auschwitz (M.P. 2006 nr 40 poz. 435). Pierwotnie jego nazwa brzmiała Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych, z inicjatywy senator Lidii Staroń została ona zmieniona na obecną w 2015r.
11 VII - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej (pl)
Święto przyjęte Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 2016r. w sprawie oddania hołdu ofiarom ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1943-1945 (M.P. 2016 poz. 726).
W Uchwale Sejm oddał hołd ofiarom mordów na obywatelach II Rzeczypospolitej - Polakach, Żydach, Ormianach, Czechach i przedstawicielach innych mniejszości narodowych, dokonywanych w latach 1943-1945 przez ukraińskich nacjonalistów z szeregów OUN, UPA, SS-Galizien i innych formacji, jak i wyraził wdzięczność tzw. "Sprawiedliwym Ukraińcom", którzy odmawiali udziału w mordach i ratowali Polaków. Sejm wyraził również uznanie dla żołnierzy Armii Krajowej, Samoobrony Kresowej, Batalionów Chłopskich, którzy podjęli heroiczną walkę w obronie zagrożonej atakami ludności cywilnej. Posłowie zaapelowali także do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o uhonorowanie tych osób odznaczeniami państwowymi.
Na dzień święta wybrano 11 lipca, kiedy to przypada rocznica tzw. "Krwawej niedzieli" w 1943r., podczas której na Wołyniu doszło do największej fali mordów na Polakach.
12 VII - Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej (pl)
Święto państwowe ustanowione Ustawą z dnia 29 września 2017r. (Dz.U. 2017 poz. 1953). Święto nie jest dniem wolnym od pracy.
Dzień ten został ustanowiony w hołdzie mieszkańcom polskich wsi za ich patriotyczną postawę w czasie II wojny światowej - za pomoc udzielaną uciekinierom, osobom ukrywającym się przed prześladowaniami i wysiedlanym, walkę w oddziałach partyzanckich, za żywienie mieszkańców miast i żołnierzy Podziemnego Państwa Polskiego oraz z szacunkiem dla ogromu ofiar poniesionych przez mieszkańców wsi - rozstrzeliwanych, wyrzucanych z domostw, pozbawianych dobytku, wywożonych do sowieckich łagrów i niemieckich obozów koncentracyjnych oraz na przymusowe roboty.
1 VIII - Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego (pl)
2 VIII - Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti (pl)
Święto przyjęte Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 lipca 2011r. (M.P. 2011 nr 70 poz. 690).
Dzień upamiętnia jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Romów, likwidację w KL Auschwitz II - Birkenau w 1944r. cygańskiego obozu rodzinnego tzw. Zigeunerlager. Ogółem w Auschwitz zginęło ponad 20 tysięcy Romów spośród około 23 tysięcy deportowanych z 14 krajów.
W dniach 21-23 listopada 1996r. w Oświęcimiu, z inicjatywy Stowarzyszenia Romów w Polsce, zorganizowana została konferencja "Zagłada - Pamięć - Nadzieja". Udział w niej wzięli liderzy romscy z 10 państw Europy i Stanów Zjednoczonych. Na zakończenie obrad z inicjatywy Zespołu ds. Romskich Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych ogłoszono dzień 2 sierpnia każdego roku Międzynarodowym Dniem Pamięci o Zagładzie Romów. Proklamację podpisał sekretarz generalny Międzynarodowej Rady Pamięci o Zagładzie Romów dr Dragoljub Acković oraz przewodniczący Rady Roman Kwiatkowski.
Od 1997r. w Muzeum Auschwitz - Birkenau, które symbolizuje cierpienie i śmierć setek tysięcy Romów, odbywają się spotkania przedstawicieli Romów z reprezentantami rządów państw Europy, aby uczcić pamięć poległych Romów oraz ofiar romskiego Holocaustu w Europie. Głównym organizatorem jest Stowarzyszenie Romów w Polsce.
23 VIII - Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu
Międzynarodowe święto ustanowione przez Parlament Europejski w 2008 roku na 70. rocznicę zawarcia Paktu Hitler-Stalin (Ribbentrop-Mołotow) celem upamiętnienia ofiar reżimów totalitarnych i autorytarnych oraz czczenia ich pamięci w godny i bezstronny sposób. Obchody upamiętniają ofiary masowych deportacji i eksterminacji w czasach stalinizmu i nazizmu, a jednocześnie mają na celu ściślejsze zakorzenienie demokracji i wzmocnienie pokoju i stabilizacji kontynentu europejskiego.
31 VIII - Święto Kawalerii Polskiej
Święto obchodzone jest na pamiątkę bitwy pomiędzy bolszewicką 1 Armią Konną a polską 1 Dywizją Jazdy pod Komarowem w trakcie wojny polsko - bolszewickiej w 1920r.
Obchody Święta Kawalerii Polskiej po raz pierwszy odbyły się w 2011r. Jest to wydarzenie dużej rangi, które ma podkreślić chlubną, ponad tysiącletnią tradycję jazdy polskiej. Święto Kawalerii Polskiej rozłożone jest na dwa dni i z tej okazji organizowanych jest wiele ciekawych atrakcji, a na ulicach stolicy można zobaczyć kawaleryjskie stroje i konie.
Obchody rozpoczyna przemarsz formacji kawaleryjskich ulicami Warszawy. Konnica wyrusza z wojskowego hipodromu przy ul. Kozielskiej na Plac Piłsudskiego. Przed Grobem Nieznanego Żołnierza, w asyście Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej WP, oddawany jest hołd kawalerzystom, którzy walczyli o niepodległą Polskę - apel pamięci, połączony ze zmianą posterunku honorowego oraz defiladą. Po zakończeniu uroczystości kawalerzyści wracają na ul. Kozielską.
Na drugi dzień przed pomnikiem Tysiąclecia Jazdy Polskiej na skraju Pola Mokotowskiego złożone zostają wieńce, na ul. Kozielskiej odprawiana jest polowa msza święta. Potem czas na zabawę, czyli kawaleryjski festyn. W jego trakcie można zobaczyć np. pokaz wyszkolenia i sprzętu Szwadronu Kawalerii WP oraz jednostek wojskowych, dziedziczących tradycje kawaleryjskie czy mecz polo. W ramach festynu odbywają się też koncerty i konkursy wiedzy o kawalerii.
Uroczystości związane ze Świętem Polskiej Kawalerii mają miejsce również w Grudziądzu, gdzie od 1989r. z inicjatywy Fundacji na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej odbywają się zjazdy kawalerzystów.
1 IX - rocznica wybuchu II wojny światowej
1 IX - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej (pl)
Święto ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawą z dnia 25 kwietnia 1997r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. 1997 nr 68 poz. 436) dzień 1 września został ustanowiony Dniem Weterana.
Na mocy Ustawy z dnia 14 marca 2014r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (...) (Dz.U. 2014 poz. 496) dzień 1 września ustanawiono Dniem Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.
W tym dniu Polacy oddają hołd obrońcom Ojczyzny i wspominają wszystkich tych, którzy walcząc o Polskę zginęli na polach bitew.
17 IX - Dzień Sybiraka (pl)
Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
i da ci sążeń ziemi pod wierzbą - i spokój
by ci co po nas przyjdą uczyli się znowu
najtrudniejszego kunsztu - odpuszczania win
(17 IX, Z. Herbert )
Święto przyjęte Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 września 2013r. (M.P. 2013 poz. 815).
Dzień Sybiraka, czyli zjazd, odbywający się corocznie 17 września w rocznicę napaści rosyjskiej na Polskę, organizowany jest od 1991r. przez Związek Sybiraków - polską organizację, grupującą byłych zesłańców, którzy nazywają siebie Sybirakami. Rok 1993 został ogłoszony Rokiem Sybiraka, a pierwszy światowy Dzień Sybiraka odbył się w 2004r.
Każdego roku Sybiracy z całego świata spotykają się najpierw w Gdańsku pod pomnikiem Golgoty Wschodu na Cmentarzu Łostowickim w Gdańsku, a następnie przemieszczają się do Szymbarku na Kaszubach.
Teren, na którym odbywa się Światowy Dzień Sybiraka, należy do Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku (CEPR). To miejsce ukazujące w niezwykły sposób historie Sybiraków. Można tam zobaczyć m.in.:
- Dom Sybiraka - liczącą ponad 240 lat drewnianą chatę, zamieszkiwaną przez polskich zesłańców w XVIIIw. (konfederatów barskich), przeniesioną z miejscowości Zapleskino, położonej 360 km na północny wschód od Irkucka z towarzyszącą jej ekspozycją;
- model łagru "Borowicze", otoczonego drutem kolczastym (miejsca zsyłki żołnierzy AK);
- model rampy załadowczej z oryginalnym parowozem i doczepionymi wagonami typowego składu zsyłkowego na Syberię z towarzyszącą mu ekspozycją losów polskich rodzin;
- kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego, w którym znajdują się liczne pamiątki podarowane przez Sybiraków;
- pomnik Niedźwiedzia Wojtka.
W spotkaniach bierze od początku udział każdorazowo ponad 5 tysięcy osób. Najważniejsze w tym dniu jest przypominanie prawdziwych losów zesłańców, spisywanie ich od żyjących osób i przekazywanie dalej.
Od 2006r. artyści wystawiają spektakle, poświęcone tematyce wywózki Polaków na wschód. Wszystkie scenariusze oparte są na autentycznych przeżyciach zesłańców. Od 2007r. Związek Sybiraków przyznaje nagrodę "Ambasador Sybiraków" dla ludzi sztuki. Nagroda ta jest podziękowaniem za utrwalanie poprzez sztukę w pamięci ludzkiej tragicznych losów Sybiraków.
27 IX - Dzień Podziemnego Państwa Polskiego (pl)
X - Dzień Polskiej Harcerki
Święto, obchodzone w 1.niedzielę października, zostało oficjalnie ogłoszone w 1988r. przez Główną Kwaterę Harcerek Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju w Londynie.
Dzień ten wskazały instruktorki i harcerki, które przeżyły II wojnę światową i okupację, jako dzień pamięci i modlitwy za te, które odeszły na wieczną wartę.
Ostatnia naczelniczka Organizacji Harcerek ZHP sprzed przejęcia i rozwiązania związku przez władze komunistyczne, hm. Zofia Florczak, zainicjowała ufundowanie tablicy upamiętniającej harcerki poległe, zaginione, zamordowane i zmarłe w czasie wojny i okupacji. Tablicę umieszczono w 1960r. w kościele św. Marcina w Warszawie, poświęcił ją kapelan Szarych Szeregów i Armii Krajowej, ks. Jan Zieja. Od czasu tej uroczystości obchodzony jest Dzień Polskiej Harcerki i odbywa się msza w intencji poległych, zmarłych i żyjących harcerek, gromadząca harcerki z całej Polski.
9 XI - Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem
Święto (ang. International Day Against Fascism and Antisemitism) obchodzone corocznie na arenie międzynarodowej od 1989r., upamiętnia pogrom Żydów w hitlerowskich Niemczech podczas "nocy kryształowej".
W nocy z 9 na 10 listopada 1938r. w całych Niemczech doszło do zainicjowanego przez władze pogromu ludności żydowskiej. Palono synagogi, demolowano sklepy, dewastowano cmentarze, zabito ok. 90 Żydów, a 35 tysięcy wysłano do obozów koncentracyjnych. Bojówki hitlerowskie zdewastowały m.in. wnętrze synagogi we Wrocławiu oraz podarły na strzępy znajdujące się w niej zwoje Tory. Rocznicę tych wydarzeń obchodzono wcześniej jako Dzień Pamięci o Nocy Kryształowej.
Od 1995r. obchody koordynuje największa w Europie organizacja charytatywna przeciw nacjonalizmowi, faszyzmowi i rasizmowi - UNITED na rzecz Akcji Międzykulturowej (ang. UNITED for Intercultural Action, UFIA), założona w 1992r. z siedzibą w Amsterdamie, działająca na rzecz migrantów i uchodźców. Obchody mają na celu złożenie hołdu ofiarom faszyzmu i antysemityzmu. Są okazją do protestu wobec braku akceptacji ludzi i akceptacji bezprawia, sprzeciwu wobec zła, nietolerancji i neofaszyzmu oraz do promowania wartości tolerancji i szacunku dla mniejszości etnicznych, rasowych, religijnych itp.
Faszyzm (wł. fascismo, od łac. fasces - wiązki, rózgi liktorskie i wł. fascio - wiązka, związek) to doktryna polityczna powstała w okresie międzywojennym we Włoszech, sprzeciwiająca się demokracji parlamentarnej, głosząca kult państwa (statolatrię, totalitarne silne przywództwo, terror państwowy i solidaryzm społeczny). Faszyzm podkreślał wrogość wobec zarówno liberalizmu, jak i komunizmu. Początkowo nazwa odnosiła się tylko do włoskiego pierwowzoru, później była stosowana wobec pokrewnych ruchów w latach 20-tych i 30-tych XXw., zwłaszcza narodowego socjalizmu w Niemczech oraz współczesnych ruchów wywodzących się z partii faszystowskich (neofaszyzm).
Antysemityzm to antyspołeczne uprzedzenie, nienawiść, wrogość i dyskryminacja Żydów oraz osób pochodzenia żydowskiego, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do próby wyniszczenia narodu żydowskiego w okupowanej Europie. Wbrew nazwie, która mogłaby wskazywać uprzedzenie do wszystkich ludzi pochodzenia semickiego, antysemityzm używany jest wyłącznie jako określenie wrogości do Żydów.
Oprócz obchodów związanych z II wojną światową w kalendarzach wielu państw pojawiają się dni, poświęcone zwalczaniu przyczyn i ograniczaniu skutków wojen oraz propagowaniu pokoju na świecie.
- 28.01 - Międzynarodowy Dzień Mobilizacji Przeciwko Wojnie Nuklearnej (ang. International Campaign to Abolish Nuclear Weapons)
- 04.04 - Międzynarodowy Dzień Wiedzy o Minach i Działań Zapobiegających Minom (ang. International Day for Mine Awareness and Assistance in Mine Action, ONZ)
- 29.04 - Dzień Pamięci o Wszystkich Ofiarach Wojen Chemicznych (ang. Day of Remembrance for all Victims of Chemical Warfare, ONZ/OPCW)
- 29.05 - Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa (pl, święto ustawowe ustanowione w 2011r.)
- 29.05 - Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych ONZ (ang. International Day of United Nations Peacekeepers, ONZ)
- 29.08 - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych (ang. International Day Against Nuclear Tests, ONZ)
- 21.09 - Międzynarodowy Dzień Pokoju (ang. International Day of Peace, ONZ)
- 02.10 - Międzynarodowy Dzień Bez Przemocy (ang. International Day of Non-Violence, ONZ)
- 24-31.10 - Tydzień Rozbrojenia (ang. Disarmament and Development Week, ONZ)
- 06.11 - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Wyzyskowi Środowiska Naturalnego podczas Wojen i Konfliktów Zbrojnych (ang. International Day for Preventing the Exploitation of the Environment in War and Armed Conflict, ONZ/UNEP)
- 10.11 - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju (ang. World Science Day for Peace and Development, ONZ)
- tydzień, w którym przypada 11.11 - Światowy Tydzień Nauki i Pokoju (ang. International Week of Science and Peace, ONZ)
- 21.12 - Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach i Operacjach Wojskowych poza Granicami Państwa (pl)