W kalendarzu

Poczta (daw. poszta, łac. statio posita, ang. post, fr. poste, wł. posta) to ogólnie dostępna instytucja, przeważnie państwowa, zajmująca się obrotem przesyłek, a także wykonywaniem niektórych usług na rzecz telekomunikacji oraz usług pieniężno - bankowych. Od połowy XIXw. usługi w zakresie łączności dzielono na pocztowe i telekomunikacyjne, a od połowy XXw. zaczęto pocztę nazywać łącznością pocztową.

Termin "poczta" wywodzi się od łacińskiej nazwy stacji wymiany koni, stworzonej w czasie Cesarstwa Rzymskiego - mutatio postia. W XVIw. do języka polskiego został zapożyczony wyraz posta, który po polonizacji występował w postaci "poszta".

Terminu "poczta" używa się również na określenie sposobu transportu przesyłek, np. poczta balonowa, konna, lotnicza lub ich charakteru, np. poczta dyplomatyczna, uniwersytecka, wojskowa. Szczególnym rodzajem poczty jest poczta polowa - instytucja wojskowa, zapewniająca w czasie wojny jednostkom wojskowym i żołnierzom wymianę korespondencji z ludnością cywilną i między żołnierzami.

Terminem "poczta" określa się też przesyłki pocztowe, zwłaszcza korespondencję, budynek, w którym mieści się poczta, a dawniej także pojazdy pocztowe.

• Poczta zwierzęca
• Poczta gołębia
• Poczta konna
• Poczta balonowa
• Poczta sterowcowa
• Poczta lotnicza
• Poczta rakietowa
• Poczta pneumatyczna
• Poczta dyplomatyczna
• Poczta polowa

Urząd pocztowy to jednostka organizacyjna sieci pocztowej, również budynek, placówka pocztowego operatora publicznego (krajowego), w której można skorzystać w pełnym zakresie z pocztowych usług powszechnych.

Poste restante (fr. poczta pozostająca, łac. positus - miejsce, stacja, restare - zatrzymać się) to sposób wysyłki, polegający na dostarczeniu przesyłki pocztowej lub przekazu pocztowego pod adres dowolnego urzędu pocztowego, wygodny dla odbiorcy, zamiast pod jego adres. Nie musi to być urząd "właściwy" miejscu zamieszkania, nie musi to być nawet urząd w miejscowości, w której mieszka. Zasadniczo Poczta Polska przyjmuje na poste restante jedynie przesyłki lub przekazy pocztowe z naniesionym imieniem i nazwiskiem lub, w przypadku firm, pełną nazwą adresata, ale w niektórych urzędach pocztowych istnieje opcja odbioru przesyłki na hasło (bez imienia i nazwiska) a co za tym idzie - odbiorca nie jest legitymowany.

Adresat, spodziewając się przesyłki, udaje się na pocztę w celu jej odebrania. Przy odbiorze przesyłki adresat musi okazać dokument stwierdzający tożsamość, np. dowód osobisty. Przesyłki te nie są awizowane. Adresat spodziewający się przesyłki musi minimum raz na dwa tygodnie zgłosić się do urzędu pocztowego z pytaniem, czy jest dla niego przesyłka.

Przesyłka czeka na adresata przez 14 dni, po czym, w razie nieodebrania, jest zwracana do nadawcy. Jeśli nie ma adresu nadawcy, traktowana jest jak niedoręczalna i dostarczana do Urzędu Przesyłek Niedoręczalnych w Urzędzie Pocztowym w Koluszkach.

Trakt pocztowy to wybrane połączenie drogowe, po którym odbywał się zorganizowany transport osób oraz przesyłek pocztowych. Aby móc używać dyliżansów i innych pojazdów konnych, drogi traktu pocztowego musiały być utwardzone. Przy traktach pocztowych ustawiano kamienie milowe wskazujące odległości pomiędzy stacjami pocztowymi.

Trakty pocztowe dzielono na konne i wozowe, którymi równocześnie z przesyłkami przewożono osoby.

Ambulans pocztowy to środek transportu, specjalnie przeznaczony do przewozu i sortowania przesyłek pocztowych. Rozróżnia się ambulanse kolejowe i autobusowe. Ambulanse kolejowe, złożone z wagonów pocztowych i bagażowych, nazywa się konwojami kolejowymi, złożone z wydzielonych przedziałów wagonów osobowych - konwojami pocztowymi.

Listonosz, inaczej doręczyciel pocztowy, to pracownik urzędu pocztowego, doręczający adresatom listy, telegramy, przekazy, i inne przesyłki.

Listonosze - dotyczy to przede wszystkim listonoszy na terenach wiejskich - przyjmują także do nadania listy i przekazy pocztowe. Często zajmują się również sprzedażą kartek pocztowych, znaczków i innych towarów, znajdujących się w ofercie Poczty Polskiej.

Listonosze mają ściśle wyznaczone rejony, które obsługują. Ze względu na rozległość rejonu i ilość korespondencji, mogą obsługiwać swój rejon pieszo, rowerem, motorowerem lub samochodem (autorejon).

Trąbka pocztowa to jedna z wielu innowacji, wprowadzonych przez włoską rodzinę, reprezentowaną przez Franza von Taxisa (1459-1517), twórców systemu pocztowego w Europie. Zbliżający się do stacji pocztowej kurier dął w trąbkę, dzięki czemu jego zmiennik mógł zawczasu przygotować się do przesyłki i szybciej wyruszać w drogę. Za pomocą trąbki pocztylioni informowali okolicznych mieszkańców o swoim przybyciu. Pełniła też funkcję odnajdywania drogi oraz odstraszacza dzikich zwierząt. Jej dźwięk był sygnałem dla podróżujących, że na drodze znajduje się pracownik poczty, któremu należy ustąpić drogi.

W XVIIIw. w Austrii listonosze ogłaszali swoje przybycie za pomocą grzechotek, dlatego nazywani byli Klapperpost.

W Polsce trąbka pocztowa została wprowadzona pierwszymi reformami Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764r. Dziś jest symbolem urzędów pocztowych w wielu krajach, także w Polsce.

Skrytka pocztowa to skrzynka zainstalowana w placówce operatora pocztowego, służąca do odbierania korespondencji. Jest udostępniana w wybranych placówkach za dodatkową opłatą i zamykana przez adresata na klucz. Można przez nią odbierać zwykłe przesyłki listowe oraz zawiadomienia o nadejściu przesyłek rejestrowanych i przekazów pocztowych (awiza). Używana jest szczególnie przez klientów, którzy otrzymują dużo korespondencji, która nie powinna trafić do osób trzecich. Wykorzystywana jest też przez firmy, które z różnych powodów chcą całą korespondencję mieć w jednym miejscu, np. przy organizacji konkursów. Usługa cieszy się dużym zainteresowaniem klientów.

Aby korzystać ze skrytki pocztowej, należy zgłosić się do wybranej placówki pocztowej, gdzie na podstawie pisemnego wniosku o udostępnienie skrytki następuje zawarcie umowy między pocztą a adresatem.

Za pośrednictwem skrytki odbierane są tylko te przesyłki, które są dokładnie na nią zaadresowane. Adres taki powinien zawierać: imię i nazwisko lub pełną nazwę adresata, numer skrytki, kod pocztowy oraz nazwę placówki pocztowej, w której udostępniona została skrytka.

Skrzynka pocztowa to zamykane pudło, najczęściej o kształcie zbliżonym do prostopadłościanu, choć poczty niektórych krajów używają także innych konstrukcji - obecnie najczęściej wykonane ze stali w celu zapobieżenia wandalizmom i kradzieży, w którego górnej części jednego lub dwóch boków umieszczone są szczeliny umożliwiające wrzucanie do środka listów i kartek pocztowych. Skrzynki takie są przez pracowników poczty regularnie opróżniane (w małych miejscowościach co kilka dni, w większych skupiskach ludzkich co parę godzin) z wrzuconych do nich przesyłek (pracownicy poczty dysponują specjalnymi kluczami, umożliwiającymi im otwieranie zamknięć skrzynek), które następnie przewożone są do pocztowych sortowni i dalej do adresatów.

Skrzynki pocztowe zawieszane są trwale na ścianach budynków lub ustawiane na chodnikach. Oznaczane są zazwyczaj w sposób standardowy w całym kraju - kształtem, kolorem i symbolami poczty, np. w Polsce i Wielkiej Brytanii - na czerwono, w Szwecji, Szwajcarii i Niemczech - na żółto, w Estonii - na pomarańczowo. Za czasów Cesarstwa Niemieckiego skrzynki pocztowe poczty niemieckiej były niebieskie. W USA, gdzie nie ma monopolu pocztowego, kształty i kolory skrzynek pocztowych są bardziej zróżnicowane.

Pierwsze publiczne skrzynki pocztowe w Polsce zainstalowano w Warszawie w 1842r., tylko na listy wysyłane na koszt odbiorcy. Do końca XXw. w Polsce stosowano trzy rodzaje skrzynek pocztowych: do przesyłek zamiejscowych - czerwone, do przesyłek miejscowych - zielone, do przesyłek lotniczych - granatowe.

Ze względu na odmienności konstrukcyjne skrzynek w Wielkiej Brytanii w brytyjskim angielskim różne rodzaje skrzynek poczty Zjednoczonego Królestwa mają różne nazwy: wolno stojące w kształcie słupków - pillar box, montowane do ściany - wall box, montowane do latarni - lamp box.

Zazwyczaj na skrzynce znajduje się informacja, jak często skrzynka jest opróżniana lub kiedy będzie opróżniona w najbliższym razem. Czasem jest to w formie tabliczki z nazwą dnia tygodnia, w którym przewiduje się następne opróżnienie skrzynki, jeśli odbywa się to nie częściej niż raz dziennie o stałej porze. W Niemczech informacja o terminach opróżniania skrzynek znajduje się zazwyczaj w specjalnej tabelce, przytwierdzonej do skrzynki, przy czym dużym, z daleka widocznym czerwonym kółkiem oznaczane są skrzynki opróżniane także w niedziele.

Jako uzupełnienie skrzynek pocztowych w niektórych krajach używane są specjalne automaty do sprzedaży znaczków pocztowych.

Skrzynka na listy, inaczej oddawcza skrzynka pocztowa, to skrzynka, umożliwiająca adresatowi odbieranie kierowanych do niego przesyłek pocztowych.

W budynkach wielorodzinnych miejsce przeznaczone do umieszczania listów adresowanych do poszczególnych mieszkańców budynku. Ma postać metalowej skrzynki z wieloma komorami (przegródkami).

W przeszłości w Polsce dostęp do wszystkich komór miał listonosz Poczty Polskiej, doręczający listy, a także doręczyciel telegramów, formalnie nie będący listonoszem, natomiast każdy mieszkaniec budynku miał klucz tylko do własnej przegródki skrzynki. Zmiana przepisów dotyczących prawa pocztowego w Polsce wprowadziła obowiązek wymiany skrzynek pocztowych oddawczych przez właściciela lub współwłaściciela posesji. Stare skrzynki, będące własnością Poczty Polskiej, zostały wymienione na nowe, zgodne z przepisami UE. Umożliwia to dostarczanie przesyłek przez dowolnego operatora pocztowego działającego na rynku, zwiększając tym samym konkurencję na rynku usług pocztowych. Nowe skrzynki są własnością właściciela posesji, na której się znajdują.

W budynkach jednorodzinnych skrzynki oddawcze instalują samodzielnie właściciele posesji i są to zazwyczaj konstrukcje w postaci niewielkich, zamykanych na klucz skrzynek przy drzwiach lub przy furtce, do których przez specjalnie do tego celu przeznaczoną szczelinę listonosz wrzuca przesyłki. W przeszłości ten indywidualny sposób dostarczania każdej przesyłki do każdego mieszkania powszechny był, także w Polsce, również w budynkach wielorodzinnych. Indywidualne skrzynki instalowano wówczas albo na zewnętrznej stronie drzwi każdego mieszkania, albo też wycinano w drzwiach specjalną poziomą szczelinę na wrzucanie listów. Zbiorcze skrzynki oddawcze upowszechniły się w Polsce w pierwszych latach 60. XXw., tj. w okresie, kiedy na masową skalę zaczęto budować osiedla budynków z wielkiej płyty.

Przesyłki większych rozmiarów, np. paczki pocztowe, nie mieszczące się w skrzynce oddawczej, dostarczane są zazwyczaj do rąk własnych adresata przez osobnych doręczycieli, a w przypadkach, kiedy doręczyciel nie zastanie nikogo pod wskazanym adresem - adresat powinien odebrać przesyłkę w urzędzie pocztowym. Listy polecone w Polsce również dostarczane są bezpośrednio adresatowi z wyjątkiem przypadków, w których adresat pisemnie zawiadomi swój urząd pocztowy, iż życzy sobie, by listy polecone pozostawiać w jego skrzynce.

Poczta elektroniczna

• Komunikacja internetowa

Przesyłki pocztowe

Przesyłka pocztowa to korespondencja lub paczka, opatrzona adresem, przyjęta przez operatora pocztowego w celu przemieszczenia i doręczenia adresatowi. Przesyłką jest zarówno list, jak i paczka, natomiast druk bezadresowy już nie.

Awizo to zawiadomienie o nadejściu przesyłki pocztowej, której nie można doręczyć adresatowi bezpośrednio. Awizo informuje adresata o możliwości odbioru przesyłki we wskazanym urzędzie pocztowym lub innej instytucji oraz o terminie, do kiedy będzie to możliwe.

LIST

List to gatunek literatury stosowanej, pisemna wiadomość wysyłana przez jedną osobę (nadawcę) do drugiej (adresata).

Tradycyjny list to wiadomość zapisana na kartce (kartkach) papieru i zapieczętowana lub wysłana do adresata w kopercie. Terminem list określa się niekiedy także wiadomość wysłaną za pośrednictwem poczty elektronicznej (e-mail).

Sztuką pisania listów, jako zjawiskiem kulturowym, zajmuje się epistolografia.

List jest prawdopodobnie tak stary, jak stare jest samo pismo.

Pisanie listów rozpowszechnione było już w starożytnym Egipcie, Chinach i państwie Sumerów, później w Imperium Rzymskim oraz starożytnej Grecji. Wiele tysięcy listów, zapisanych pismem klinowym na glinianych tabliczkach, wykopali archeologowie z piasków Mezopotamii. Najstarsze z tych listów pochodzą z końca IIIw.p.n.e. Przeważnie listy były krótkie, ale inne zajmowały na dużej tabliczce aż kilkaset wierszy pisma. Korespondencja dotyczyła wyłącznie interesów. List kosztował zbyt drogo, aby mówić w nim o uczuciach - trzeba było opłacić skrybę, koszt podróży i wynagrodzenie posłańca, a często też i jego eskorty, jeśli droga prowadziła przez niebezpieczne pustkowia.

Najstarszy znany list egipski, pisany hieroglifami, wysłał około 2400r.p.n.e. faraon Pepi II niejakiemu Hirchufowi po jego powrocie z badawczej podróży po Afryce. Król winszował mu sukcesów, a pojmanego Pigmeja kazał przywieźć na swój dwór. Dumny z wyróżnienia podróżnik polecił tekst tego listu wyryć na swym grobowcu.

Egipcjanie korespondowali dużo i ochoczo, papirus był świetnym i praktycznym materiałem piśmiennym. W suchym klimacie tego kraju wiele listów pisanych na papirusie zachowało się do czasów współczesnych.

Rzymianie przesyłali listy albo przez własnych niewolników, albo przez znajomych, którzy się akurat udawali w podróż. Jako "papier listowy" służyły tabliczki drewniane i metalowe, skorupki gliniane, płótno, skóra, papirus, drogi pergamin, zwłaszcza zaś drewniane tabliczki woskowane, na których pisano ostrym stylusem, a potem składano po dwie stronami nawoskowanymi do siebie i przewiązywano przez otwory w ramkach. List był opatrzony pieczęcią i zaadresowany.

Jak wyglądał adres? W starożytności domy nie były numerowane, a wiele ulic nie miało nawet nazwy. Cudzoziemiec, przybywający w czasach antycznych do małego miasta, nie miał trudności ze znalezieniem osoby poszukiwanej, każdy przechodzień mógł wskazać mu jej miejsce zamieszkania. Jednak w Rzymie lub w innych wielkich miastach, jak Ateny czy Aleksandria, znalezienie poszukiwanego domu wymagało pewnej dozy szczęścia. Starożytne adresy listowe mogły być tylko przybliżone, chyba że dotyczyły jakiejś postaci znanej w całej okolicy, dlatego odnosiły się zwykle do pobliskiego widocznego punktu orientacyjnego. Były nimi zwykle posągi, ołtarze, świątynie, święte gaje, gmachy publiczne, bramy, ogrody, osobliwości miasta, wreszcie drzewa. Punkty te nadawały najczęściej nazwy dzielnicom i placom miast.

Krótkie listy można było przesyłać za pomocą gołębi pocztowych (jedna z odmian gołębia skalnego). Ptaki te wracają zawsze do swoich gniazd, nawet jeśli dzieli je od nich wiele kilometrów. Zabierano więc gołębie z gniazd i wywożono do miejsc, z których trzeba było wysłać wiadomość. List wkładano pod specjalną obrączkę na nóżce gołębia. Lecąc do gniazda, gołąb przebywał w ciągu godziny około stu kilometrów. Praktyczne wykorzystanie gołębi pocztowych do przesyłania wiadomości znane jest ze starożytnej Persji i Egiptu. W Grecji wykorzystywano je jako posłańców, przekazujących informacje o zwycięzcach Olimpiad. W XIIw. Muzułmanie, w wojnach z królestwem Jerozolimy, używali ich do wzywania pomocy.

Indianie z Ameryki Północnej do przekazywania informacji wykorzystywali dym z ognisk. Wiadomość mógł odczytać tylko ten, kto rozumiał znaki dymne.

W Afryce wiadomości rozchodziły się szybko dzięki tam-tamom - specjalnym bębnom, na których wystukiwano "list".

W dawnej Polsce znane były "wici", to znaczy witki, laski lub żerdzie, za pomocą których zwoływano wojowników i rycerzy na wyprawy wojenne.

W późnym średniowieczu w Europie, wraz z rozwojem handlu międzynarodowego, wzrastała korespondencja handlowa. Wiele korporacji i cechów utrzymywało posłańców dla kontaktów swych członków z klientami.

W drugiej połowie XVw., w związku z wynalezieniem druku i upowszechnieniem oświaty, pisanie listów stało się wręcz powszechne. Z tej formy wymiany informacji korzystano zarówno w celach prywatnych, np. pisano listy do rodziny lub przyjaciół, listy miłosne, jak i w dyplomacji, nauce, czy działalności religijnej.

Niekiedy list zastępowano jakimś znakiem umownym. Był to często pierścień, przekazany przez posłańca, a mógł też być naszyjnik lub różaniec. "Pisma" te doręczali piesi lub konni posłańcy. Dotyczyły one głównie ważnych spraw państwowych lub kościelnych, w wyjątkowych tylko wypadkach były to listy prywatne wysokich dostojników państwowych.

Do chwili wynalezienia telegrafu, a później telefonu i internetu, list był jedynym sposobem na porozumiewanie się ludzi na odległość. Od końca XIXw. list tracił na znaczeniu, stopniowo wypierany przez szybsze i bardziej bezpośrednie sposoby komunikacji.

Współcześnie wysyłanie prywatnych listów należy do rzadkości i związane jest zwykle z koniecznością przesłania w kopercie, obok wiadomości, innych przedmiotów: zdjęć, dokumentów czy zaproszeń. Z drugiej strony obecnie wysyła się coraz więcej listów, związanych z działalnością komercyjną lub reklamową.

KARTKA POCZTOWA

Kartka pocztowa (karta pocztowa, pocztówka, widokówka, wcześniej zwana także odkrytką) to najczęściej prostokątna, kartonowa kartka, służąca do krótkiej korespondencji, zazwyczaj wysyłana nieopakowana w kopertę. Zazwyczaj jedna ze stron kartki pocztowej podzielona jest na dwa pola: lewe, przeznaczone na treść korespondencji oraz prawe, z miejscem na wpisanie adresata i naklejenie znaczka pocztowego. Na odwrocie najczęściej wydrukowany jest obrazek. Bywa też odwrotnie: jedna strona to wydrukowany obrazek po lewej z miejscem na znaczek i wpisanie adresata po prawej oraz druga strona, przeznaczona na wpisanie treści.

Kartki pocztowe są przedmiotem pożądania wielu kolekcjonerów, tzw. deltiologów.

Rodzaje kartek pocztowych:

• kartka korespondencyjna - zwykła kartka pocztowa bez specjalnego przeznaczenia, często używana do przesyłania kuponów konkursowych z np. rozwiązaniami krzyżówek;
• widokówka - kartka pocztowa z pejzażem lub fotografią miasta, okolicy itp. na odwrocie, wysyłana z podróży, urlopu, wakacji, której adresatami są np. członkowie rodziny, znajomi, przyjaciele czy znajomi z pracy;
• kartka okolicznościowa - kartka pocztowa z gratulacjami, życzeniami itp., wysyłana z okazji różnych uroczystości, które obchodzi adresat, np. z okazji urodzin, imienin czy też rocznic; kartki okolicznościowe często mają niestandardowy format oraz kształt, nierzadko są składane, potrafią odgrywać melodyjkę, a nawet mają wpisaną gotową treść życzeń; przeważnie są wysyłane w kopertach;
• całostka pocztowa - pocztówka z nadrukowanym znaczkiem opłaty.

Nie ustalono jednego autora pierwszej kartki pocztowej. Znane są jednak nazwiska kilku osób, które stworzyły pierwowzór pocztówki.

W 1760r. "otwartą" komunikację w postaci kart pocztowych wprowadziła tzw. "Mała Poczta" (fr. Petite Poste), czyli prywatna, miejska służba pocztowa w Paryżu. od 1777r. na kartach drukowano ryciny, wykonywane przez przez Pierre'a Desmaisons (1711-1795).

Od 1784r. w Wiedeńskiej Małej Poczcie (niem. Wiener Kleine Post), czyli poczcie miejskiej (niem. Stadtpostunternehmen), otwarte notatki były używane do wysyłania krótkich wiadomości, nawet tych z odpłatną odpowiedzią.

W obu przypadkach nie zachowały się żadne okazy.

Pierwsza pocztówka obrazkowa była dziełem brytyjskiego pisarza Theodore'a Hooka (1788-1841). Historia, otaczająca tę legendarną pocztówkę z 1840r., została odkryta dopiero w 2001r. Pocztówkę odnaleziono w kolekcji znaczków. Widniał na niej pierwszy znaczek pocztowy świata, Penny Black.

Pocztówka zawierała ręcznie malowany projekt karykatury pracowników poczty, skupionych wokół ogromnego kałamarza. Prawdopodobnie Hook wysłał pocztówkę do samego siebie. W marcu 2002r. pocztówka została sprzedana na aukcji łotewskiemu kolekcjonerowi, Eugene Gomberg'owi, za rekordową kwotę 31.750 funtów brytyjskich.

W Stanach Zjednoczonych zwyczaj wysyłania pocztą karty, zawierającej wiadomość, rozpoczął się od karty z datą stempla pocztowego z grudnia 1848r., zawierającej reklamy drukowane.

27 lutego 1861r. Kongres uchwalił ustawę, która zezwalała na wysyłanie pocztą kart drukowanych prywatnie, ważących mniej niż jedną uncję (ok. 28,35g). Było to pierwsze państwowe pozwolenie na korzystanie z pocztówek. Do 1500 mil opłata pocztowa wynosiła jeden cent, na większą odległość - 2 centy.

Na początku lat 60. XIXw. amerykański malarz i fotograf, weteran wojny secesyjnej, William Henry Jackson (1843-1942), malował na kartach pola bitwy w wojnie domowej i używał ich do korespondencji z rodziną.

Pierwsza komercyjnie wyprodukowana karta została stworzona w 1861r. Przez Johna P. Charltona z Filadelfii, który ją opatentował. Następnie prawa nabył od niego właściciel składu materiałów piśmienniczych, Hyman L. Lipman (1817-1858), który zaczął wydawać kartki z nadrukowanym ornamentem i napisem Karta pocztowa Lipmana z patentem (ang. Lipman's Postal Card. Patent Applied For). Karty nie miały obrazów.

Sprzedawano je aż do czasu, kiedy 12 maja 1873r. poczta USA wprowadziła pierwsze oficjalne karty pocztowe Stanów Zjednoczonych, które kosztowały, niezależnie od odległości wysyłki, 1 cent. Od tego czasu bilety drukowane prywatnie były dozwolone tylko po wyższym koszcie 2 centów.

Od 1865r., najpierw od 1 stycznia w Prusach, a wkrótce w coraz większej liczbie starych niemieckich obszarów pocztowych, wprowadzono przekazy pieniężne w postaci otwartej karty.

Poczta otwarta była pierwotnie niedozwolona, ​​przesyłki musiały być wysyłane w papierowym opakowaniu. 1 czerwca 1865r. tzw. "otwarte karty" (niem. Offene Karte, zwane też Drucksachenkarte - karta drukowana lub Avis-Karte - karta Avis) zostały po raz pierwszy wprowadzone w Prusach na mocy ogólnego zarządzenia z 30 maja 1865r. Prawie wszystkie obszary pocztowe starych państw niemieckich wkrótce podążyły za tym pruskim modelem. Karty te rzadko były wykorzystywane do celów prywatnych, często były używane do ogłaszania wizyty przedstawiciela handlowego i dlatego są dziś nazywane w kręgach kolekcjonerskich jako karty reprezentatywne (niem. Vertreterkarten). Niektóre z tych kart miały z tyłu ilustracje, np. budynki fabryczne.

W listopadzie 1865r. w Karlsruhe rozpoczęła się V Niemiecko - Austriacka Konferencja Pocztowa. Podczas niej radca dworu pruskiego i generalny poczmistrz, pochodzący ze Słupska Heinrich von Stephan (1831-1897), zasugerował w memorandum w dniu 30 listopada 1865r., aby przyjąć kartkę pocztową, nazwaną "pocztowy listek" (niem. Postblatt), jako otwartą wysłaną kartę, ponieważ poprzednia forma listu nie zapewniała wystarczającej prostoty i zwięzłości. Stephanowi nie pozwolono oficjalnie przedstawić swojej sugestii na konferencji, więc rozdał egzemplarze tekstu uczestnikom poza sesjami. Jego propozycja została odrzucona przez pruskiego generalnego dyrektora pocztowego Karla Ludwiga Richarda z Philipsborn (1818-1884), który uważał, że karta łamałaby tajemnicę korespondencji. Ze względu na pomysł niższej opłaty pocztowej obawiano się również, że dochód z tego typu przesyłek mógłby być zbyt niski.

W lipcu 1868r. firma księgarska "Friedlein" z Lipska wystąpiła z pomysłem wprowadzenia "uniwersalnej karty korespondencyjnej" (niem. Correspondenzkarte), a kilkanaście dni później z podobny wniosek złożyła Firma Hermana Serbe "Pardubitz" z tego samego miasta. Obydwaj księgarze proponowali, aby na kartach wydrukowanych było 24 lub 28 najczęściej używanych w korespondencji sformułowań, które wysyłający w zależności od potrzeb sam by wybierał. Władze po raz kolejny odmówiły realizacji pomysłu.

Zarzucony w Prusach pomysł podjął na terenie Austro-Węgier profesor ekonomii z Wiedeńskiej Akademii Wojskowej, dr Emanuel Hermann (1839-1902). W artykule zatytułowanym Nowy sposób korespondencji przez pocztę (niem. Über eine neue Art der Correspondenz mittels der Post), opublikowanym 26 stycznia 1869r. w wiedeńskim dzienniku Neue Freie Presse, postulował wprowadzenie nowej, oszczędnej formy korespondencji. Miała to być, podobnie jak u Heinricha von Stephena, karta z jednej strony z miejscem na adres i nadrukowanym znaczkiem oraz z drugą stroną, przeznaczoną na korespondencję, ograniczoną jednak tylko do 20 słów. Dzięki takiemu rozwiązaniu wyeliminowano by użycie kopert, zaoszczędzając znaczne ilości papieru, uproszczono obsługę przesyłek, nie byłoby też potrzeby naklejania znaczka oraz zaklejania koperty. Cena takiej przesyłki została by obniżona do 2 krajcarów, podczas gdy list kosztował 3-15 krajcarów (inaczej grajcarów, niem. Kreuzer). Hermann obalał też argumenty ortodoksyjnych obrońców tajemnicy korespondencji, którzy twierdzili jakoby odkryte przesyłki bez koperty - karty pocztowe - o treści dostępnej oczom niepowołanych: urzędników pocztowych, doręczycieli, służby domowej itp., otwierają drzwi i bramy dla nieobyczajności i innych moralnych uchybień. Dowiódł bowiem, że wśród 33 mln listów, przekazywanych przez pocztę austriacką, jedna trzecia nie zawiera żadnych sekretów i z powodzeniem może być wysyłana bez użycia koperty.

Artykuł zyskał uznanie dyrektora austriackiej administracji pocztowej. Po odrzuceniu przez władze poczty postulatu 20 słów, możliwych do umieszczania na karcie, co powodowałby kłopotliwą czynność ich liczenia, dnia 1 października 1869r. decyzją dyrektora poczty kartę korespondencyjną wprowadzono na terenie Austro-Węgier do obiegu. Miała wymiar 83×123mm i wykonana była z żółtego kartonu. Nazwa "pocztówka", zaproponowana przez Herrmanna, została zmieniona przez administrację pocztową w Wiedniu na "karta korespondencyjna". Awers karty przeznaczony był jedynie na adres (niem. nur für die Adresse). Wymóg ten był rygorystycznie przestrzegany przez pocztę. Nie dostosowanie się do niego mogło grozić nawet zniszczeniem kartki i nie doręczeniem jej do adresata. W lewym górnym rogu nadrukowany był znaczek, w kolorze cytrynowym, z podobizną Franciszka Józefa, wartości 2 krajcarów oraz umieszczony centralnie napis Correspondenzkarte w języku niemieckim lub Levelezési w węgierskim. W 1872r. na terenie Galicji wprowadzono również napisy po polsku i rusińsku. Pod napisem znajdował się herb - w Austrii cesarski, a na Węgrzech z herbem węgierskim. Rewers karty przeznaczony był na korespondencję.

Rozpoczęła się błyskawiczna kariera karty korespondencyjnej. Przez pierwsze dwa miesiące sprzedano ich co najmniej 2 mln 930 tysięcy. W ślad za Austro-Węgrami poszły inne państwa.

26 kwietnia 1870r. Heinrich von Stephan przedstawił projekt pocztówki w Niemczech. 6 czerwca 1870r. pruski premier i kanclerz północno-niemieckiej konfederacji Otto von Bismarck podpisał Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia karty korespondencyjnej (niem. Verordnung betr: die Einführung der Correspondenzkarte) o wymiarze 88x144mm, które weszło w życie 1 lipca 1870r. Od 25 czerwca 1870r. karty były już sprzedawane w Berlinie i innych miastach. Wysyłka była możliwa na terenie Niemiec oraz Austro-Węgier i Luksemburga. Początkowo na niemieckich obszarach pocztowych dostępna była wyłącznie karta z nadrukowanymi znaczkami pocztowymi.

16 lipca 1870r. niemiecki księgarz August Schwarz (1837-1904) w Oldenburgu nadrukował w narożu strony adresowej "Karty Korespondencyjnej Poczty Północno-niemieckiej" ilustrację, przedstawiającą artylerzystę. Miało to ścisły związek z ogłoszeniem w tym dniu mobilizacji wojsk pruskich przeciwko Francji. Na budynku w Oldenburgu, mieszczącym się na Schlossplatz 21/22, umieszczono tablicę informująca, że właśnie tu zrealizowana została po raz pierwszy idea ilustrowanej karty pocztowej.

Na terenie Nowej Zelandii w latach 1866-1868 funkcjonowały otwarte formularze, stosowane do służbowej korespondencji.

W Szwajcarii pierwsza karta korespondencyjna ukazała się 1 października 1870r. Karmazynowy znaczek miał wartość 5 centymów szwajcarskich, a karta mogła początkowo zostać wysłana tylko w obrębie kraju.

Pierwsza ilustrowana angielska karta korespondencyjna pojawiła się w Londynie 1 października 1870r.

Również w 1870r. (podawana jest też data 19 maja 1871r.) Serb Petar Manojlović, oficer geodeta przebywający w Wiedniu, wydał tam ilustrowaną kartę pocztową. Przedstawiała ona baśniowego smoka w locie, parskającego błyskawicami i ziejącego ogniem, trzymającego w szponach rozpostarty rulon papieru, na którym umieszczony został adres. Pod smokiem znajdują się wizerunki dwóch miast, prawdopodobnie Istambułu i Moskwy, pomiędzy nimi na morskich falach unosi się statek żaglowo - parowy. Ilustracja zajmowała całą powierzchnię kartki. Wysłał ją jako przesyłkę poleconą do swojego kuzyna, adwokata Demetera Manojlovića, w Sambor. Adresat odmówił jej przyjęcia, bowiem po odnalezieniu jej w 1936r. okazało się, że posiadała znaczki naklejone po obu stronach oraz stemple pocztowe, dokumentujące jej powrotną drogę do Wiednia.

Podczas wojny francusko-niemieckiej 1870-1871r. po raz pierwszy wykorzystano karty na większą skalę. Po tym, jak mobilne oddziały od 17 lipca 1870r. mogły swobodnie wysyłać pocztę, wysłano do grudnia 1870r. około 10 milionów kart korespondencyjnych.

W 1870r. Towarzystwo Pomocy Rannym (fr. Société de Secours aux Blessés) wydało kartę, umożliwiającą komunikację wewnętrzną między lokalnymi komitetami. W sierpniu 1870r., podczas oblężenia Strasburga, miejscowy komitet, posiadający zapas tych kart, zasugerował pruskiemu generałowi, by pozwolił rannym i oblężonym komunikować się z ich rodzinami, na co ten wyraził zgodę. Karty były ostemplowane pieczęcią pruską o wartości 6 krajcarów. Przesyłki były cenzurowane w Karlsruhe, a następnie przez Bazyleę docierały do adresatów, czyli przekazywane były przez dwie zagraniczne administracje, niemiecką i szwajcarską.

W listopadzie 1870r. francuski księgarz Léon Besnardeau (1829-1914), na potrzeby armii, zrealizował pomysł na pocięcie na małe prostokąty, o wymiarach 9,9cm na 6,6cm, okładki zeszytów, ulotek handlowych, a także zapas białych kart, których wcześniej sprzedawał. Karty te można było wysyłać bez koperty.

Pierwsza francuska ilustrowana pocztówka pochodzi z Sille le Guillaume. Front zdobiły alegorie i motto wojownika oraz broń Wielkiej Brytanii. Zawierały teksty: Wojna 1870 (fr. Guerre de 1870), Obóz Conlie (fr. Camp de Conlie), Armia Bretanii (fr. Armée de Bretagne), napis na banerze Pamięć Obrony Narodowej (fr. Souvenirs de la Défense Nationale) oraz słowa Zaszczyt dla rodziny (fr. Famille - honneur) i Wolność Ojczyzny (fr. Patrie liberté), wygrawerowane wewnątrz dwóch wieńców z liści dębu.

Karty były początkowo przeznaczone tylko dla zmobilizowanego obozu w Conlie. Okazały się wielkim sukcesem. Z czasem rozprzestrzeniły się w wojskowych, a następnie w innych kręgach.

W 1871r. Besnardeau opublikował drugi rodzaj pocztówki. Format i kolory (blado niebiesko - zielone lub fioletowe) pozostały identyczne, ale projekty różniły się, m.in. napis Wojna 1870 zastąpiono napisem Wojna 1870-71 (fr. Guerre de 1870-71), zwrot Armia Bretanii zmieniono na Armia i morze (fr. Armées de Terre et de Mer) oraz dodano po lewej i prawej stronie dolnej części girlandy, raczej nieczytelne, słowa Republika Francuska (fr. République Française). Cztery puste pola, umiejscowione na girlandzie, pozwalały nadawcy umieścić oznaczenia wojskowe, np. numer pułku. Te karty były już przeznaczone dla całej armii.

Wielokrotnie kwestionowano "ojcostwo" Léona Besnardeau w stosunku do pocztówki. W 1902r. opublikował faksymile (fr. fac-similé, z łac. fac simile - czyń podobnie; dokładna kopia dokumentu, rysunku lub podpisu, wykonana sposobem mechanicznym, chemicznym bądź ręcznie), ilustrowane oryginalnym rysunkiem pierwszej pocztówki. Poeta i piosenkarz, Théodore Botrel (1868-1925), napisał kilka wersetów, również umieszczonych na pocztówce. 9 czerwca 1906r. prawa wynalazcy potwierdziło czterech świadków. Na tą okoliczność została wykonana fotografia, opublikowana na pocztówce z certyfikatem, skierowanym do kolekcjonerów.

Muzeum Bretanii w Rennes (Francja), posiadające w swych zbiorach faksymile z 1902r., podaje jednak informację, iż wątpliwe jest, aby karta była rzeczywiście przesyłką pocztową, ponieważ napis Pamięć Obrony Narodowej sugeruje raczej, że powstała po wojnie jako pamiątka dla żołnierzy, którzy przybyli na pielgrzymkę do obozu w Conlie.

1 marca 1872r. w północno - niemieckim dystrykcie pocztowym po raz pierwszy nazwę "karta korespondencyjna" (niem. Correspondenzkarte) zastąpiono nazwą "pocztówka" (niem. Postkarte). Termin wszedł do powszechnego użytku w czerwcu 1875r.

W 1872r. 21-letni Franz Rorich z Norymbergi umieścił ilustrację na stronie karty, przeznaczonej na korespondencję. Przedstawiała sześć małych widoków Zurychu. Została tamże wydana przez J. H. Lochera. Później ukazały się jeszcze dwie, przedstawiające po trzy ilustracje, umieszczone na stronie przeznaczonej na korespondencję.

18 lipca 1872r. (data umieszczona na kasowniku pocztowym kartki) pojawiła się niemiecka karta pocztowa, przedstawiająca Getyngę. Widok fragmentu starego miasta umieszczono na awersie pocztówki, pozostawiając na rewersie miejsce na znaczek i adres. Z tego samego roku pochodzi karta z widokiem Norymbergi z bramy Mohrentor.

Od 15 stycznia 1873r. we Francji oficjalnie wprowadzono karty pocztowe. W urzędach pocztowych sprzedawano dwa rodzaje kart. Jedna, o wartości 10 centymów francuskich, przeznaczona była do korespondencji na terenie Francji i Algierii, w obrębie danego miasta lub okręgu. Druga, o wartości 15 centymów, mogła "krążyć" swobodnie. Jedyną formą ilustracji tej oficjalnej karty była dekoracyjna ramka o szerokości 4mm, otaczająca część, zarezerwowaną na adres odbiorcy. Karty były bardzo popularne, wysyłano ich około 7 milionów tygodniowo.

Początkowo karty pocztowe funkcjonowały w obiegu lokalnym. Od 1 lipca 1875r. karty pocztowe dopuszczono do obiegu międzynarodowego decyzją związku pocztowego, powołanego w 1874r. na międzynarodowej konferencji w Bernie (Szwajcaria). Wcześniej można było je wysyłać za granicę tylko między państwami, które zawarły w tej sprawie umowy dwustronne. Od tej pory nastąpił szybki rozwój korespondencji pocztówkowej. Według Kuriera Warszawskiego z 1881r., w Europie, w samym tylko 1879r. rozesłano 350 milionów kart pocztowych.

Związek uregulował i znormalizował kwestie, dotyczące kart pocztowych - wymiary, waga, kolor, rodzaj papieru, na którym były drukowane, wygląd.

od tej pory maksymalny rozmiar międzynarodowy wynosił 14cm × 9cm, który został zwiększony na kongresie w Sztokholmie w 1924r. do 15cm × 10,5cm. Współcześnie w ruchu międzynarodowym dopuszcza się długość 140-235mm, szerokość 90-125mm i gramaturę 150-500g/m².

Na każdej karcie musiała widnieć nazwa organizacji oraz napis "karta pocztowa" w języku francuskim (fr. Carte Postale, język urzędowy organizacji). Oficjalnie dopuszczono do obiegu międzynarodowego karty ze zdobieniami i ilustracjami. Wcześniej, jeśli jakieś grafiki się pojawiały, ich istnienie nie było formalnie uregulowane. Pierwsze ilustracje zajmowały tylko niewielki fragment strony, przeznaczonej do korespondencji, z czasem jednak rozrastały się, by w końcu zająć prawie całą jej powierzchnię, zwykle jednak było trochę niezadrukowanej przestrzeni do zapisu wiadomości. Ponieważ nie wolno było pisać na stronie adresowej, z braku miejsca pisano niekiedy na ilustracji.

W tym czasie weszły też w użycie terminy, określające poszczególne strony karty pocztowej: recto - strona przeznaczona na korespondencję oraz verso - strona adresowa.

W niektórych krajach wprowadzono specjalne, tzw. "światowe karty pocztowe" (fr. Carte Postale Du Monde, niem. Weltpostkarten, ang. World Postcards). One również musiały mieć francuski napis Carte Postale, ale obligatoryjne były też napisy w językach krajów, do których były wysyłane (w Polsce pocztówki z napisami wielojęzycznymi wychodziły jeszcze w okresie międzywojennym). Często zwrot "karta pocztowa" w kilku różnych językach znajdował się po stronie adresowej pocztówek.

Zasadniczo do 1875r. karty pocztowe wydawane były przez administracje pocztowe poszczególnych państw, co nie sprzyjało ich rozwojowi. Przynosiło to jednak ogromne zyski, w związku z czym na terenie Francji, Rumunii czy Grecji obowiązywał przez wiele lat monopol na ich produkcję. Były oczywiście wcześniejsze pozwolenia na drukowanie kart: w USA od 1861r. w Niemczech od 1872r. W Cesarstwie Rosyjskim dopiero w 1891r. rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych pozwolono prywatnym przedsiębiorcom drukować kartki, ozdobione reklamami i winietami. Pocztówki te były jednak przeznaczone tylko do obrotu krajowego. Nie znaczy to jednak, że przed tą datą prywatni ​​handlowcy i producenci nie korzystali z okazji, by reklamować się za pomocą kart pocztowych.

Od 15 lipca 1878r. we Francji wprowadzono karty pocztowe z odpłatną odpowiedzią, przeznaczone do międzynarodowego obiegu, z odpowiednimi opłatami pocztowymi. Miały one nadruk "karta pocztowa z odpowiedzią" (fr. Carte Postale avec Réponse Payée).

W Niemczech karty z odpłatną odpowiedzią (niem. Postkarte mit Antwort) wydano już 1 stycznia 1872r. Początkowo kosztowały więcej niż ceny stempli drukowanych, ale wkrótce były sprzedawane po wydrukowanej cenie znaczka pocztowego. W Szwajcarii karty tego typu pojawiły się: krajowe w 1874r., a zagraniczne w 1879r.

Dopiero po kongresie w Wiedniu w 1891r. karta z odpłatną odpowiedzią stała się obowiązkowa we wszystkich krajach międzynarodowego stowarzyszenia pocztowego.

Zasada korzystania z takich kart opierała się na tym, że opłata pocztowa za przesyłkę w obie strony była wnoszona z góry przez pierwszego nadawcę. Były to złożone, dwuczęściowe karty, składające się z karty pocztowej i karty odpowiedzi, połączonych ze sobą wzdłuż długich boków. Strona adresowa karty odpowiedzi znajdowała się wewnątrz złożonej karty. Pierwszy nadawca zapisywał wiadomość na karcie pocztowej i odpowiednio złożone obydwie części wysyłał do adresata. Odbiorca odpisywał na karcie odpowiedzi i odsyłał tylko tą część. Obydwie części były odpowiednio ostemplowane.

Z czasem likwidowano kartę odpowiedzi, ponieważ m.in. wpływała na wzrost opłat pocztowych. Ostatecznie 1 lipca 1971r. karty z odpłatną odpowiedzią wyszły całkowicie z międzynarodowego obiegu na mocy postanowienia, podjętego podczas kongresu w Tokio w 1969r., pozostały jednak w użyciu w niektórych krajach, nawet do lat 70. XXw.

W 1883r. francuskie Ministerstwo Poczty i Telegrafów wydało dekret, oficjalnie zezwalający na drukowanie różnego rodzaju elementów ozdobnych na stronie przeznaczonej na adres.

Okres końca XIXw. i początku XXw., do wybuchu I wojny światowej, określany jest jako "złota era pocztówek". Pod koniec XIXw. praktycznie na całym świecie zaczęto wykorzystywać na masową skalę ilustrowane karty pocztowe, których tematyka coraz bardziej się poszerzała. Pojawiały się tematy związane z historią i architekturą danego miasta, a bywało i niewielkiej wsi. Coraz bardziej popularne stawały się pocztówki świąteczne, wydawane z okazji Świąt Wielkanocnych lub Bożego Narodzenia.

Wydawane były całe serie, przedstawiające widoki miast, folklor poszczególnych regionów czy też upamiętniające istotne wydarzenia bieżące np. wizyty głów państw, królów, cesarzy, uroczystości religijne czy państwowe, ale jednocześnie powstawały pocztówki, ukazujące zwykłych ludzi przy pracy czy codziennych obowiązkach. Przyjmuje się, że pierwsza, w pełni komercyjna kartka ilustrowana wydana została w 1899r. z okazji Wystawy Światowej w Paryżu. Na pierwszym piętrze wieży Eiffla mieściła się poczta, z której wysłano 300 tysięcy pocztówek.

Wcześniej pocztówki były prawie zawsze monochromatyczne, często drukowane w odcieniach sepii. Pod koniec XIXw. stosowano głównie wielobarwny proces chromolitografii. Od około 1900r. coraz częściej stosowano drukowanie fotografii, która to technika stała się dominującą, a z czasem praktycznie jedyną.

Około 1889r. wydana została we Włoszech pierwsza kartka z reprodukcją dzieła sztuki. Najwcześniejszy zachowany jej egzemplarz, przedstawiający obraz Madonna na krześle Rafaela, pochodzi z Florencji z 1891r.

Z kolei pierwsza znana pocztówka fotograficzna pochodzi z Niemiec. Była to kartka z serii "Pozdrowienia z...". Wydrukowano na niej widok jeziora w Schwarzwaldzie. Została wysłana 6 lipca 1889r.

Wytwarzanie pocztówek i handel nimi stały się na przełomie wieków bardzo dobrym interesem. Ilość wydawców oraz nakładów była wielka. Kartki wydawali m.in. właściciele hoteli, restauracji, sklepów, traktując je jako doskonały rodzaj reklamy. Na kartach umieszczano dane wydawcy oraz adnotacje "własność prawnie zabroniona" lub "przedruk wzbroniony", mające na celu chronić prawa autorskie. Na pocztówkach pojawiały się symbole firm wydawniczych, numery serii, a także poszczególnych egzemplarzy. Stosunkowo późno na kartkach odnotowywano rok ich wydania lub, co często się zdarzało, był on szyfrowany w szeregu trudnych do zidentyfikowania cyfr numeru wydawniczego. Funkcjonowały w obiegu też kartki bez żadnych oznakowań, posiadające jedynie linie adresowe. Takie anonimowe pocztówki, często profesjonalnie wydane, na dobrym poziomie poligraficznym, szczególnie często pojawiały się w Galicji.

Wytworzyła się specyficzna moda wysyłania kartek do samego siebie. W tym wypadku często znaczek naklejano na stronie z ilustracją, aby stempel pocztowy uwiarygodniał pobyt w danym miejscu i był widoczny po wklejeniu kartki do albumu. Pocztówki bowiem zaczęto kolekcjonować. Wiele osób wysyłało z podróży nawet kilka kartek dziennie. Krótka korespondencja na nich umieszczona pozwala porównać taką korespondencję z dzisiejszymi sms-ami czy też korespondencją e-mailową. Kartki dostarczane były bardzo szybko do adresata. Listonosze w Berlinie przynosili je nawet 8 razy, a w Poznaniu 3-4 razy dziennie. Oprócz stempla poczty nadawczej przystawiała swój stempel również poczta odbiorcza, co gwarantowało natychmiastowe otrzymanie korespondencji.

Na początku XXw., w 1904r. we Francji, w 1905r. w Niemczech, stronę verso podzielono na dwie części, tj. na część adresową (prawa) i korespondencyjną (lewa), natomiast strona recto mogła być w całości ozdobiona ilustracją. Rozpoczęła się ekspansja kart widokowych. Najstarsza zachowana widokówka przedstawia niezidentyfikowane miasteczko i została ostemplowana w Hamburgu 16 października 1904r.

1 października 1907r. zniesiono wymóg drukowania słowa "pocztówka" w odpowiednim języku narodowym.

W 1900r. w Warszawie odbyła się wystawa kart pocztowych, zorganizowana przez Towarzystwo Dobroczynności. Podczas tej imprezy ogłoszono konkurs na polską nazwę ilustrowanych kart, bo takiego określenia wtedy nie było. Nazywano je różnie: widokami, pocztowymi kartami ozdobnymi czy wreszcie widokówkami. Ze zgłoszonych 296 propozycji jury składające się z wybitnych językoznawców, członków redakcji Słownika Języka Polskiego, do drugiego etapu zakwalifikowało pięć propozycji: "liścik", "listówka", "otwartka", "pisanka" i "pocztówka". Zwiedzająca wystawę publiczność wybrała pocztówkę. Jak się okazało, autorem tej nazwy był późniejszy noblista Henryk Sienkiewicz, występujący pod pseudonimem Maria z R.

W 1904r. na łamach magazynu Listek. Pismo ilustrowane poświęcone pocztówkom ukazał się artykuł o rosnącej popularności pocztówek. Autor tekstu Czy manja? przywoływał liczbę 60 tysięcy rubli, która zapłacili hurtownicy za sprowadzone kartki pocztowe.

W 1939r. w artykule Widokówki w nauczaniu geografii Franciszek Mączak z Krzemieńca dowodził z kolei, że pocztówki mają dużą wartość w procesie dydaktycznym.

W erze cyfrowej pocztówka straciła dawne znaczenie jako medium obrazu i komunikacji. Ich wykorzystanie gwałtownie spada od początku 2000r.

Kartki pocztowe są przedmiotem pożądania wielu kolekcjonerów, tzw. deltiologów. Hobby, polegające na zbieraniu pocztówek, to deltiologia (filokartystyka).

Oficjalnie największą kolekcję pocztówek posiada Mario Morby z Wielkiej Brytanii i zawiera ona 1.000.265 sztuk. Jest to oficjalny rekord zatwierdzony przez Księgę Rekordów Guinnessa, albowiem od 1991r. w tej kategorii nie są już przyjmowane zgłoszenia.

Największą kolekcję pocztówek reklamujących papierosy - 1 mln w około 45 tys. kompletów zebrał Edward Wharton-Tigar. Aktualnie zbiór znajduje się w zbiorach British Museum.

Największą pocztówkę o wymiarach 14,3m x 8,76m wykonali studenci Drake University w Des Moines, USA.

Najwyższa cena, jaką zapłacono za pocztówkę, wynosiła 710.000 dolarów.

Polskie karty pocztowe

ZNACZEK POCZTOWY

Znaczek pocztowy to znak pocztowy, służący jako środek uiszczenia opłaty za usługi pocztowe. Przeważnie jest w postaci małego papierowego prostokąta przyklejanego do koperty.

Wykonywany jest różnymi technikami drukarskimi (typografia, litografia, offset, staloryt, rotograwiura) i na różnych rodzajach papieru (często ze znakami wodnymi) na podstawie projektu grafika. Znaczek pocztowy należy do druków akcydensowych (łac. accidens - coś przypadkowego; wyrób poligraficzny, niebędący ani książką, ani czasopismem, ani też zadrukowanym opakowaniem).

Znaczki mogą przybierać różne kształty, nie tylko prostokąta (w tym kwadratu). Spotyka się znaczki owalne, trójkątne i pięciokątne. Sierra Leone i Tonga wypuściły samoprzylepne znaczki w kształcie owoców. Różne są również materiały, z których wykonuje się znaczki. Można trafić na znaczki z folii, również srebrnej lub złotej, plastiku, a nawet drewna.

Historia powstania znaczka pocztowego została prawdopodobnie zainspirowana pieczęcią podatkową (fr. Le timbre fiscal).

W 1680r. angielski kupiec William Dockwra (1635-1716) i jego partner, finansista Robert Murray (1635-1725), stworzyli w Londynie system pocztowy (ang. London Penny Post), którego zadaniem było dostarczanie przesyłek pocztowych w Londynie i na jego przedmieściach za niewielką sumę jednego grosza (ang. penny). Potwierdzeniem wniesionej opłaty pocztowej był ręcznie przybijany stempel na przesyłce. Chociaż stempel przybijany był bezpośrednio na liście lub paczce, a nie na oddzielnej kartce papieru, wielu historyków uważa ją za pierwszy na świecie znaczek pocztowy.

Na początku XIXw. istniały ostemplowane koperty i karty pocztowe, które również można uznać za prekursorów znaczka pocztowego.

W 1836r. pochodzący z Lublany austriacki urzędnik Lovrenc Košir (1804-1879) przedstawił rządowi austriackiemu propozycję wprowadzenia "lepkich znaczków listowych" (niem. aufklebbaren Brieftaxstempeln) w celu uproszczenia systemu pocztowego. Miały one służyć w Cesarstwie Austrii do zapłaty zaliczki za przesyłkę listową. Nazwał je Die gepressten Papieroblaten, co można przetłumaczyć jako "tłoczone papierowe wafle". Propozycja została szczegółowo zbadana, ale odrzucona.

W sierpniu 1834r. szkocki księgarz James Chalmers (1782-1853), na zamówienie londyńskiego wydawcy Charlsa Knighta (1791-1873), rozpoczął produkcję małych karteczek samoprzylepnych o wartości 1 centa brytyjskiego, mających usprawnić pobieranie opłaty za wysyłkę gazet za pośrednictwem poczty. Wydawca gazety nie przedstawił jednak propozycji wprowadzenia znaczków do oficjalnego obiegu. Zrobił to sam Chalmers dopiero po pierwszym ogłoszeniu reformy pocztowej w lutym 1838r. Projekty znaczków, zgłoszone przez niego, zawierały po pięć sąsiadujących ze sobą elementów w czerwonym druku i miały powłokę gumową.

W 1836r. członek brytyjskiego parlamentu, Robert Wallace (1773-1855), przekazał reformatorowi społecznemu, Sir Rowlandowi Hill'owi (1795-1879) liczne książki i dokumenty, dotyczące usług pocztowych. Po ich szczegółowym przestudiowaniu, 4 stycznia 1837r. Hill przedłożył Kanclerzowi Skarbu broszurę Reforma pocztowa, jej znaczenie i zastosowanie (ang. Post Office Reform: Its Importance and Practicability), oznaczoną jako "prywatna i poufna" (ang. private and confidential). Kanclerz zasugerował poprawki, które Hill naniósł i przedłożył gotowy dokument 28 stycznia 1837r.

13 lutego 1837r., na posiedzeniu komisji Generalnego Urzędu Pocztowego (ang. General Post Office), Hill przedstawił założenia reformy. Zaproponował między innymi zniesienie przywilejów dla członków dworu i parlamentu, ujednolicenie opłat w całym kraju i wprowadzenie jednopensowej opłaty za list do pół uncji wagi (14g), niezależnie od miejsca jego przeznaczenia. Proponował też, by opłata pocztowa była dokonywana z góry dzięki małym skrawkom papieru, wystarczająco dużym, by na nich przyłożyć stempel pocztowy, pokrytych z jednej strony klejem, umożliwiającym po zwilżeniu przylepienie do listu.

Hill otrzymał dwuletni okres na wprowadzenie nowego systemu i wraz z Sir Henrym Cole (1808-1882) ogłosił konkurs na zaprojektowanie nowych znaczków. Złożono około 2600 projektów, ale żaden nie został uznany za odpowiedni. Zamiast tego wybrano projekt zaproponowany przez Hill'a, z łatwo rozpoznawalnym profilem królowej Wiktorii.

Portret Wiktorii został wyryty przez rytownika Charlesa Heatha (1785-1848) i jego syna Fryderyka (1810-1878), na podstawie szkicu grafika Henry'ego Corboulda (1787-1844). Szkic Corboulda był z kolei oparty na podobnej do kamei główce Williama Wyona z 1834r., która została użyta na medalu dla upamiętnienia wizyty królowej w Londynie w 1837r. Ten portret Wiktorii pozostał na brytyjskich znaczkach aż do jej śmierci w 1901r.

Początkowo Hill określił, że znaczek powinien mieć kształt kwadratu o boku 3/4 cala, ale zmieniono wymiary na 3/4 cala szerokości i 7/8 cala wysokości (około 19x22mm). Słowo Postage u góry odróżniało go od znaczka podatkowego, od dawna używanego w Wielkiej Brytanii. Napis "jeden grosz" (ang. One Penny) na dole określał kwotę przedpłaty za wysyłkę opieczętowanego listu. Tło portretu stanowił drobny wzór geometryczny, stosowany w jubilerstwie. W dwóch górnych rogach umieszczono krzyże maltańskie z promienistymi tarczami słonecznymi w ich centrach.

Dolne litery narożne wskazywały położenie danego znaczka na wydrukowanym arkuszu, od "AA" w lewym górnym rogu arkusza do "TL" w prawym dolnym rogu arkusza. Arkusze, wydrukowane przez firmę "Perkins, Bacon & Co", składały się z 240 znaczków w 20 rzędach po 12 kolumn. Jeden pełny arkusz kosztował 240 pensów lub jeden funt, jeden rząd 12 znaczków kosztował 1 szyling (12 pensów).

Znaczek został wydrukowany czarnym tuszem, dlatego nazwano go "czarna jednopensówka" (ang. Penny Black).

Znaczek miał zabezpieczenie przed fałszerstwem. Do jego produkcji użyto papieru z znakiem wodnym oraz umieszczono na nim trudne do sfałszowania ornamenty.

1 maja 1840r. Penny Black wprowadzono do obiegu. 8 maja 1840r. został wydany znaczek, wydrukowany na niebiesko (ang. Two Penny Blue), o wartości 2 pensów, opłacający przesłanie listu o "podwójnej" wadze, do 1 uncji.

Przy wydaniu pierwszego znaczka pocztowego James Chalmers nie został w żaden sposób wymieniony przez Rowlanda Hill'a, choć historycy przypuszczają, że przejął pomysł Chalmersa i włączył go do swojej reformy pocztowej. Przez długi czas była to podstawa sporu między potomkami obu panów w kwestii prawdziwego wynalazcy znaczka.

Podobne kontrowersje wiążą się z osobą Lovrenca Košira. Ponieważ miał kontakty z Anglią, istnieje możliwość, że przejął pomysł znaczka od Jamesa Chalmersa. Jednak Košir twierdził, iż miał własny projekt w 1836r., który konsultował brytyjskim agentem handlowym Galloway'em, ten zaś przekazał informacje Hill'owi. W 1874r. Košir zwrócił się z roszczeniem do Ogólnego Związku Pocztowego, ale jego list pozostał bez odpowiedzi.

Pomysły Hill'a, dotyczące używania znaczków pocztowych i naliczania opłat za wysyłkę w oparciu o wagę szybko się przyjęły. Do końca XIXw. znalazły zastosowanie praktycznie na całym świecie. Pierwszy polski znaczek pojawił się 1 stycznia 1860r. w Królestwie Polskim. Opłata za list o wadze 1 łuta (ok. 12,66g) wynosiła 10 kopiejek.

Pierwsze znaczki były z arkusza wycinane nożyczkami. W 1848r. Anglik Henry Archer (1799-1863) wynalazł i opatentował maszynę do dziurkowania arkuszy znaczków pocztowych, aby ułatwić ich separację. W 1853r. sprzedał prawa autorskie i patent Generalnemu Urzędowi Pocztowemu za kwotę 4000 funtów. Perforacja znaczków rozpoczęła się w styczniu 1854r.

Początkowo znaczki nie musiały wskazywać kraju wydającego, więc nie było na nich jego nazwy. Wielka Brytania do dziś pozostaje jedynym państwem, który pomija swoją nazwę na znaczkach pocztowych. Wszystkie brytyjskie znaczki nadal przedstawiają portret lub sylwetkę panującego monarchy. Są to jedyne znaczki pocztowe na świecie, które nie wskazują kraju pochodzenia, wizerunek monarchy symbolizuje Wielką Brytanię.

Pierwsze znaczki były niemal identyczne w kształcie, rozmiarze i ogólnej tematyce. Miały kształt prostokątny. Przedstawiały wizerunki przywódców narodowych - królowych, prezydentów i innych osobistości politycznych. Wkrótce jednak zaczęły pojawiać się inne tematy i projekty. Niektóre były mile widziane, inne szeroko krytykowane. Na przykład w 1869r. amerykański urząd pocztowy złamał tradycję i umieścił na znaczkach inne elementy, w tym pociąg i konia. Zmiana została przyjęta z ogólną dezaprobatą, a nawet ostrą krytyką ze strony amerykańskiej opinii publicznej.

Z czasem poszerzona tematyka znaczków została zaakceptowana. Tematy graficzne zawierały tak naprawdę wszystko, co tylko projektantom przyszło do głowy.

Zmieniał się również rozmiar i kształt znaczków, przybierając m.in. kształt kwadratu, trapezu, rombu, trójkąta, a nawet koła.

Znaczki pocztowe bywały narzędziem propagandy, ale też upamiętniały różne postaci i wydarzenia. Te ostatnie nazywa się znaczkami specjalnymi. Za pierwszy na świecie znaczek specjalny zwykle uważany jest znaczek wydany w kwietniu 1871r. z okazji otwarcia pierwszej linii kolejowej w Peru, ale nie wszyscy historycy popierają ten pogląd.

Znaczki pocztowe są obiektem powszechnego kolekcjonerstwa na całym świecie.

Hobby, polegające na kolekcjonowaniu wszelkiego rodzaju walorów pocztowych, głównie znaczków pocztowych, datowników okolicznościowych, całostek, całości pocztowych i kopert, nazywane jest filatelistyką. Filatelistyka zajmuje się też badaniem znaczków, ich historią, zasadami kolekcjonowania i tematyką związaną z tym. Filatelista może, ale nie musi posiadać zbioru badanych przedmiotów. Większość kolekcjonerów zadowala się samym zbieraniem znaczków. Dużo mniejszą uwagę poświęcają szczegółom, jednak utworzenie dużej lub wyspecjalizowanej kolekcji wymaga większej wiedzy filatelistycznej.

Nazwa "filatelistyka" powstała w 1864r. i pochodzi z dwóch greckich wyrazów - philia i ateleia, których połączenie w dosłownym znaczeniu oznacza zamiłowanie do zbierania znaczków pocztowych. Autorem tego zestawienia był francuski kolekcjoner Gustave Herpin (1820-1900).

Pierwszy znaczek pocztowy, Penny Black, wiele osób zakupiło z ciekawości i przechowywało go. Same koperty po doręczeniu również były zachowywane. W latach 60. i 70. XIXw. zbieraniem znaczków zajmowały się głównie dzieci i młodzież, dla zabawy. Z czasem większość tych kolekcjonerów zaczęła systematyczne zbieranie dostępnych znaczków pocztowych i publikowanie swoich prac.

Już w 1860r. pojawiły się pierwsze albumy znaczków, w 1861r. stworzono pierwszy "katalog" znaczków, a 15 grudnia 1862r. wydano pierwsze czasopismo filatelistyczne w Anglii. Powstawały kluby, stowarzyszenia, związki filatelistów. Już od 1856r. organizowane były spotkania filatelistów w USA, a w 1866r. założono tam pierwszy klub filatelistyczny na świecie.

W Polsce filateliści zrzeszają się w istniejącym od 1950r. Polskim Związku Filatelistów (PZF), który od 1955r. jest członkiem Międzynarodowej Federacji Filatelistyki ((franc. Fédération Internationale de Philatélie, FIP), powstałej 18 czerwca 1926r. w Paryżu, będącej światową organizacją, zrzeszającą filatelistów, z siedzibą w Zurychu (Szwajcaria).

Część kolekcjonerów opierało (i nadal tak się dzieje) swoje kolekcje na rzadkich znaczkach, których cena szybko rosła, inwestując w ten sposób. Stanowiły atrakcyjną alternatywę dla kolekcjonowania dzieł sztuki, kamieni i metali szlachetnych. Wiele państw, głównie małych, wydawało specjalne serie znaczków z przeznaczeniem dla kolekcjonerów. Ilość takich znaczków czasami przekraczała potrzeby obiegowe danego kraju. W latach 20. XXw. publikacje, dotyczące wartościowych znaczków, spowodowały nagły wzrost liczby kolekcjonerów, a tym samym wzrost cen samych znaczków.

Filatelistykę określa się czasami "hobby królów", ponieważ uprawiali ją brytyjski król Jerzy V (1865-1936), król Rumunii Karol (1839-1914) czy egipski monarcha Faruk (1920-1965).

Najczęściej do przechowywania kolekcji znaczków stosuje się klasery. Na każdej stronie takiego klasera znajdują się paski z przezroczystej folii, za którymi układa się znaczki. Można je układać według własnego uznania.

• Historia znaczków pocztowych na ziemiach polskich
• Cracoviana Ogólnopolski Klub Filatelistyczny
• Katalog polskich znaczków pocztowych wydanych do 1939r.
• Katalog znaków pocztowych
• Phila

TELEGRAM (gr. tele - daleko, grámma - litera, pismo) to tekst, przesłany początkowo przez telegraf, później przez dalekopis, przez telefon, faks, e-mail lub SMS. Usługę wysyłania telegramów świadczy urząd pocztowy. Kiedyś telegram był przesyłany w postaci teleksu za pomocą dalekopisu. W urzędach pocztowych, nie posiadających dalekopisu, telegram był przekazywany do urzędu nadrzędnego telefonicznie.

Powstanie telegramu, jako sposobu przekazywania tekstu na odległość, datuje się na 1837r., kiedy to skonstruowano nadający alfabetem Morse'a telegraf elektryczny.

Nazwa "telegram" powstała w 1852r. Jej autorem był Amerykanin E.P. Smith. Pierwszym oficjalnym telegramem, wysłanym przez kabel transatlantycki, był telegram z gratulacjami, wysłany przez królową Wiktorię do prezydenta USA Jamesa Buchanana 16 sierpnia 1858r.

W Polsce dawniej usługa "Telegram" była świadczona przez przedsiębiorstwo państwowe Polska Poczta, Telegraf i Telefon. Po podziale PPTiT na Telekomunikację Polską S.A. oraz PPUP Poczta Polska świadczeniem usługi "Telegram" zajmowała się Telekomunikacja Polska.

Z biegiem lat coraz więcej służb pocztowych w różnych krajach rezygnowało ze świadczenia tej usługi. W listopadzie 2002r. do grona rezygnujących dołączyła Telekomunikacja Polska, której nie opłacało się utrzymywać zespołu doręczycieli telegramów.

"Próżnię" zagospodarowała Poczta Polska, wprowadzając usługę "telegram pocztowy" z gwarantowanym czasem doręczania. Telegramy pocztowe były przesyłane do pocztowej placówki oddawczej za pośrednictwem krajowej sieci WAN Poczty Polskiej. Nadawca telegramu pocztowego, oprócz tradycyjnej formy papierowej, mógł zlecić przekazanie jego treści adresatowi również dodatkowo za pomocą telefonu, faksu, e-maila lub wiadomości SMS. Można też było zlecić doręczenie telegramu na blankiecie ozdobnym, włącznie z wersją kondolencyjną.

1 października 2018r. Poczta Polska wycofała usługę telegramu pocztowego.

• Telekomunikacja

KOPERTA to płaskie, zazwyczaj papierowe opakowanie, przeznaczone do przesyłania listów, kartek pocztowych lub innych przesyłek pocztowych.

Obecnie standard adresowania koperty zakłada podanie adresu odbiorcy w połowie wysokości koperty po jej prawej stronie, natomiast adres nadawcy wpisywany jest w jej lewym górnym rogu. Dawniej adres nadawcy pisano na odwrocie koperty. Na przodzie koperty, nad adresem odbiorcy, przyklejane są znaczki pocztowe.

Koperty występują w różnych formatach, od C6 do A4 oraz w większych rozmiarach. W przypadku tradycyjnych małych kopert mogą występować zdobienia. Niektóre okolicznościowe wydania kopert są kolekcjonowane.

Do delikatnych przesyłek używa się tzw. kopert bąbelkowych (powietrznych), które po wewnętrznej stronie mają foliowe bąbelki wypełnione powietrzem.

PACZKA POCZTOWA to przesyłka rejestrowana zawierająca rzeczy, przyjęta przez operatora publicznego w celu przemieszczenia i doręczenia.

PRZEKAZ POCZTOWY to usługa, polegająca na wypłaceniu adresatowi kwoty pieniężnej w gotówce na polecenie nadawcy. Wypłaty gotówki dokonuje listonosz lub pracownik urzędu pocztowego w przypadku awizacji przekazu.

Obecnie, z powodu rozwoju bankowości i upowszechniania się rachunków bankowych, jest to usługa schyłkowa.

ADRES (fr. adresse - adres) pocztowy to zapis stosowany na przesyłkach pocztowych umożliwiający ich dostarczenie adresatom. Większość przesyłek posiada specjalne pole z miejscem na wpisanie adresu. Każdy adres pocztowy zawiera: imię i nazwisko adresata lub nazwę instytucji, miejscowość zamieszkania, położenie w tej miejscowości (ulica, numer budynku, numer mieszkania) oraz kod pocztowy.

Prawidłowy wzór adresowania w Polsce:

Adresat, inaczej odbiorca to osoba, do której ktoś wysyła list, przesyłkę, kartkę pocztową.

Adresant, inaczej nadawca to osoba wysyłająca, nadająca w urzędzie pocztowym przesyłkę.

Poczta Polska

Poczta Polska S.A. to polska instytucja państwowa, zajmująca się świadczeniem usług:

• pocztowych - doręczanie przesyłek, przekazów pocztowych, druków bezadresowych itp.;
• pieniężnych - wpłaty na rachunki, operacje oszczędnościowo - czekowe itp.;
• bankowych (Bank Pocztowy);
• ubezpieczeniowych (Pocztowe Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych);
• kurierskich (Pocztex).

Poczta Polska rozwija także obszar usług cyfrowych, realizowanych poprzez platformę internetową Envelo.

Zgodnie z Ustawą z dnia 23 listopada 2012r. Prawo pocztowe (Dz.U. 2012 poz. 1529) Poczta Polska pełni funkcję operatora wyznaczonego, tj. operatora zobowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych, które dla wspólnego dobra świadczone są w sposób jednolity i po przystępnych cenach. Poczta ma obowiązek na terenie całego kraju, 5 dni w tygodniu, świadczyć usługi, polegające na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu:

• przesyłek listowych, w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością do 2 kg;
• paczek pocztowych, w tym z zadeklarowaną wartością, do 10 kg (paczki nadesłane z zagranicy mogą mieć masę do 20 kg);
• przesyłek dla ociemniałych do 7 kg;
• przekazów pocztowych.

Dodatkowo musi umożliwić nadawcy, na jego życzenie, uzyskanie dokumentu, potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej.

Już pierwsi Piastowie mieli posłańców książęcych na użytek dworu. Posłańcy przemierzali drogi pieszo lub konno. Nim wiadomość dotarła na miejsce mijało sporo dni. Gdy szli pieszo mieli przy sobie specjalne przyrządy, tak zwane krokomierze. Mierzyły one przebytą drogę i dzięki temu można było określić wysokość zapłaty za dostarczoną wiadomość.

Pierwsza regularna linia pocztowa w Polsce została utworzona przez króla Zygmunta II Augusta i powstała w 1558r. Wiodła z Krakowa przez Wiedeń do Wenecji. Listy w oznaczonych dniach wozili posłańcy, na których oczekiwały rozstawne konie. Od 1808r. listy przewożono dyliżansami. Dyliżans Poczty Polskiej kursował dwa razy w miesiącu, a podróż trwała około 2 tygodni. Odjazd dyliżansu pocztowego sygnalizowano trąbką - dzisiaj jest ona symbolem Poczty Polskiej.

W 1928r. powstało przedsiębiorstwo państwowe Polska Poczta, Telegraf i Telefon.

W 1944r. uruchomiono okręg pocztowy w Lublinie, co uznaje się za początek współczesnej Poczty Polskiej.

W 1991r. ze struktury państwowej jednostki organizacyjnej Polska Poczta, Telegraf i Telefon wyłączono część, zajmującą się usługami telekomunikacyjnymi i utworzono Telekomunikację Polską.

Do 31 sierpnia 2009r. Poczta Polska funkcjonowała jako Państwowe Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej Poczta Polska. 1 września 2009r. została przekształcona w spółkę akcyjną. Założycielem i jedynym akcjonariuszem Spółki jest Skarb Państwa, reprezentowany obecnie przez Prezesa Rady Ministrów.

• Historia poczty w Polsce
• Polska Poczta, Telegraf i Telefon
• Ministerstwo Poczt i Telegrafów
• Telekomunikacja Polska
• Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu
• Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku

KALENDARZ POCZTOWY

6 I - Dzień Filatelisty (pl)

Data upamiętnia utworzenie 6 stycznia 1893r. w Krakowie polskiego Klubu Filatelistów, zatwierdzonego przez Namiestnictwo we Lwowie 18 lutego 1893r. Było to pierwsze stowarzyszenie filatelistów, zatwierdzone odpowiednimi reskryptami przez jednego z zaborców, posiadające w podtytule nazwę "polski". Powstało z inicjatywy Mikołaja Maksymiliana Urbańskiego (1867-1921) oraz ks. Stanisława Biegańskiego (1860-1913).

9 X - Światowy Dzień Poczty

Dzień obchodów święta (ang. World Post Day), ustanowionego przez Światowy Związek Pocztowy w 1969r. na kongresie w Tokio (Japonia), związany jest z datą powołania Związku.

W XVII i XVIIIw. międzynarodowa wymiana korespondencji była regulowana umowami bilateralnymi (wzajemnymi, obustronnymi), pomiędzy poszczególnymi krajami. W XIXw. sieć umów dwustronnych stała się tak skomplikowana, że ​​zaczęła hamować szybko rozwijający się sektor handlu. Potrzebne były regulacje i uproszczenia w międzynarodowych usługach pocztowych.

Pierwsze konkretne regulacje zaproponował w Anglii Sir Rowland Hill w 1837r., mówiące o konieczności przedpłacania przesyłki w zależności od jej masy bez uwzględniania dystansu na terenie kraju, podając pomysł zastosowania systemu oznaczania w postaci znaczka pocztowego.

Pierwszą próbę ustanowienia regulacji przesyłek międzynarodowych podjął gen. Montgomery Blair (1813-1883), zarządzający pocztą Stanów Zjednoczonych. W 1863r. zwołał w Paryżu konferencję, w której uczestniczyło 15 krajów, podczas której wypracowano pewne zasadnicze reguły, choć nie osiągnięto porozumienia. Zadania opracowania projektu takiego porozumienia podjął się jeden z wyższych niemieckich urzędników pocztowych, Heinrich von Stephan. Na podstawie przygotowanego przez niego projektu i na jego wniosek rząd Szwajcarii zwołał na dzień 15 września 1874r. konferencję w Bernie.

9 października 1874r. został podpisany przez 22 kraje uczestniczące Traktat Berneński (fr. Le Traité de Berne, ang. Treaty of Bern, niem. Berner Vertrag), powołujący do życia jedną z najstarszych organizacji międzynarodowych. Organizacja, mająca za zadanie uregulować i znormalizować kwestie pocztowe w skali zarówno międzynarodowej, jak i w poszczególnych krajach, przyjęła nazwę Ogólny Związek Pocztowy (fr. l'Union Générale des Postes, ang. General Postal Union, niem. Allgemeiner Postverein). Związek szybko się rozrastał i na kongresie w Paryżu w 1878r. zmienił nazwę na Uniwersalny Związek Pocztowy (fr. Union Postale Universelle, ang. Universal Postal Union, niem. Der Weltpostverein, UPU), a w zależności od nazw w różnych językach pierwszy człon nazwy tłumaczy się również jako "Powszechny" lub "Światowy". Na kongresie w Paryżu w 1947r. Związek podpisał umowę z Organizacją Narodów Zjednoczonych, na podstawie której od 1948r. stał się organizacją wyspecjalizowaną ONZ.

Obecnie Związek zrzesza 192 państwa. Polska przystąpiła do niego 1 maja 1919r. Kongresy UPU odbywają się średnio co pięć lat. Językiem urzędowym jest francuski. Język angielski został dodany jako język roboczy w 1994r. Większość dokumentów i publikacji Związku jest dostępnych w oficjalnych językach ONZ. Główne zadania UPU to promowanie współpracy międzynarodowej w zakresie usług pocztowych, dbanie o rozwój usług pocztowych oraz pomoc techniczna dla państw, które są jej członkami. UPU ustala również standardy przesyłek pocztowych.

Celem Światowego Dnia Poczty jest uświadomienie społeczeństwom roli sektora usług pocztowych w codziennym życiu ludzi i przedsiębiorstw oraz podkreślenie jego wkładu w rozwój społeczny i gospodarczy krajów. Obchody Dnia mają zachęcić państwa członkowskie do podjęcia działań programowych w celu zwiększenia świadomości o znaczeniu poczty i jej działalności.

Każdego roku Światowy Dzień Poczty obchodzony jest w różny sposób, w niektórych krajach jako święto pracy. Wielu pocztowców wykorzystuje to wydarzenie do wprowadzenia lub promowania nowych produktów i usług. Niektóre poczty nagradzają i wyróżniają swoich pracowników. W wielu krajach organizowane są wystawy filatelistyczne, dni otwarte w urzędach, centrach i muzeach pocztowych, konferencje, seminaria i warsztaty, a także imprezy kulturalne, rekreacyjne czy sportowe. Wydawane są specjalne upominki, np. koszulki, naszywki oraz wywieszane są plakaty, przygotowywane przez UPU na trzyletnie kampanie.

9 X - Dzień Znaczka Pocztowego

Dzień Znaczka Pocztowego (ang. World Postage Stamp Day), obchodzony na świecie w różnych terminach, w Polsce świętuje się w Dniu Poczty. Z okazji pierwszego Dnia Znaczka w 1956r. wydano okolicznościowy bloczek z podobiznami Fryderyka Chopina i Ferenca Liszta.

9-15 X - Międzynarodowy Tydzień Pisania Listów

Wydarzenie (ang. International Letter Writing Week) jest obchodzone od 1953r.

Początkowo był walką o pokój, która przekształciła się w niesienie uśmiechu dzieciom ciężko chorym, leżącym w szpitalach. Wymiana listownej korespondencji ma być pozytywnym elementem szarej codzienności. Idea przyjęła się i rozprzestrzeniła na cały świat.

W Polsce przedsięwzięcie rozpoczęła akcja charytatywna "Marzycielska Poczta".

Początki akcji sięgają 2007r. Jej pomysłodawca, Tomasz Chmiel, próbował wcielić swój pomysł w życie, zainspirowany nieistniejącą już, powstałą w 1998r. amerykańską akcją "Wywołaj uśmiech dziecka" (ang. Make a Child Smile) i istniejącą do dziś angielską "Pocztowy przyjaciel" (ang. Post Pals). Nie udało mu się to jednak, więc w lipcu 2009r. opisał na swoim blogu pomysł utworzenia tego typu akcji w Polsce, zachęcając czytelników, by do niego dołączyli. Wówczas skontaktowała się z nim Weronika Mazurkiewicz, wówczas 17-letnia wolontariuszka, z którą wspólnym wysiłkiem znaleźli pierwsze troje dzieci i 12 października 2009r. uruchomili akcję. Wkrótce rodzice zaczęli zgłaszać kolejne dzieci. W czerwcu 2010r. Weronika Mazurkiewicz została uhonorowana w plebiscycie "Ośmiu Wspaniałych", organizowanym lokalnie przez samorządy w celu wyłonienia najaktywniejszych wolontariuszy. 1 października 2010r. założyciele "Marzycielskiej Poczty" powołali Fundację Dobry Uczynek, co ułatwiło m.in. objęcie akcji honorowym patronatem Ministra Edukacji oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W lutym 2011r. wystartowała anglojęzyczna strona akcji Dream Post.

Do dzieci piszą Polacy z całego świata. Każdy może się włączyć do akcji. Oprócz indywidualnych osób piszą całe klasy, szkoły, rozmaite grupy wolontariuszy czy przedstawiciele Polonii. Do akcji włączają się również znane osoby, gwiazdy muzyki, sportu, filmu, a nawet politycy, własnoręcznie wypisując kartki do dzieci, przekazując imienne autografy czy wspaniałe gadżety.

Dla dzieci listy i kartki stanowią ogromne wsparcie. Dzieci często proszą rodziców o ponowne przeczytanie treści listów lub same wielokrotnie do nich wracają. Wolontariusze z "Marzycielskiej Poczty" często słyszą od rodziców dzieci, że nie spodziewali się, iż korespondencja sprawi tak dużo radości ich pociechom, więcej, niż niejeden tradycyjny prezent. Psycholog Krystyna Popiołek, profesor Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Katowicach, uważa, że udział w akcji daje również duże korzyści osobom wysyłającym listy. Odczuwają one większy związek ze światem, czego efektem może być poważniejsze zaangażowanie się w działalność charytatywną.

• Marzycielska Poczta

Z okazji Międzynarodowego Tygodnia Pisania Listów do ożywienia tradycyjnej korespondencji zachęcał prezes Poczty Polskiej w latach 2011-2016 Jerzy Jóźkowiak: Prywatny list, zwłaszcza napisany odręcznie, niesie ze sobą ładunek emocji, wymiany myśli i informacji, jest wyjątkową formą kontaktu osobistego. List i kartka pocztowa są dla mnie najmilszym upominkiem, a przeglądanie listów, które przed laty otrzymałem od osób, których nie ma już wśród nas, jest z niczym nieporównywalnym przeżyciem. (...) to list jest jedynym w swoim rodzaju dowodem pamięci i niemożliwym do odtworzenia śladem bezpośredniego kontaktu nadawcy i adresata.

18 X - Dzień Poczty Polskiej

Dzień Poczty Polskiej jest oficjalnym świętem polskich urzędów pocztowych i ich pracowników, tego dnia bowiem przypada również Dzień Listonosza. Data obchodów wiąże się z rocznicą uruchomienia pierwszego szlaku pocztowego między Polską a Włochami. 18 października 1558r. król Zygmunt II August utworzył Pocztę Królewską, jako sformalizowaną instytucję publiczną: Ustanowił stałe połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją przez Wiedeń, za pomocą poczty, czyli koni rozstawnych.

Inne dni, kiedy świętują polscy pracownicy pocztowi, to: 25 maja - Dzień Stemplarza oraz 29 września - Dzień Kuriera.

(Źródła: m.in. Wikipedia PL, Wikipedia DE, Wikipedia FR, Wikipedia EN, Maximaphilie, PrintRunner, Wiara, Biblioteka w Szkole, Grawerowanie Lublin, Cracoviana, Creative)