W kalendarzu

Kultura fizyczna

Kultura fizyczna to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz rezultaty tych zachowań.

Formy uczestnictwa w kulturze fizycznej:

• wychowanie fizyczne,
• sport,
• rekreacja ruchowa,
• rehabilitacja ruchowa,
• turystyka.

Czynniki uczestnictwa w kulturze fizycznej:

• stymulacja (funkcja rozwojowa),
• adaptacja (funkcja przystosowawcza),
• kompensacja (funkcja wyrównawcza),
• korektywa (funkcja naprawcza).

Wartości ciała w kulturze fizycznej: zdrowotne, utylitarne, estetyczne, hedonistyczne, agonistyczne.

W Polsce pojęcia i zadania związane z kulturą fizyczną są regulowane Ustawą z dnia 18 stycznia 1996r. o kulturze fizycznej (Dz.U. 1996 nr 25 poz. 113, a program kultury fizycznej realizowany jest w szczególności poprzez zajęcia wychowania fizycznego w szkołach powszechnych.

• Kultura fizyczna antycznej Grecji

Wychowanie fizyczne

Wychowanie fizyczne to zamierzone i świadome działanie ukierunkowane na kształtowanie postaw (tj. stosunku do ciała i fizycznego funkcjonowania) oraz postaw prospołecznych (tj. stosunku do życia i innych ludzi, przekonań i wartości moralnych), a równocześnie nastawione na wspieranie rozwoju fizycznego i zdrowia oraz kształtowanie trwałego obyczaju aktywności fizycznej i troski o wydolność fizyczną, sprawność motoryczną i prawidłową postawę ciała (Wiesław Osiński, 2011).

Świadome wychowanie fizyczne było znane już w czasach starożytnych i traktowane na równi z wychowaniem sportowym i wojskowym. Nowożytne podstawy wychowania fizycznego powstały w epoce odrodzenia i oświecenia. W XIXw. ukształtowały się niezależne systemy wychowania fizycznego: oparty na gimnastyce bez elementów sportowych oraz oparty na grach i zabawach sportowych. Po II wojnie światowej do wychowania fizycznego w coraz szerszym stopniu wprowadzano zajęcia typowo sportowe.

Polska myśl wychowania fizycznego sięga tradycjami odrodzenia.

Pierwszym podręcznikiem metodycznym dla nauczycieli, napisanym w języku polskim, były Powinności nauczyciela, autorstwa Grzegorza Piramowicza (1735-1801), wydane w 1787r. W pracy tej przedstawiono także myśli w zakresie wychowania co do ciała, to co do zdrowia i sił.

W Ustawach Komisji Edukacji Narodowej (1773-1794) podkreślano ścisły związek edukacji fizycznej z edukacją umysłową i moralną. Pierwszy raz nauczyciela wychowania fizycznego zatrudniono w Liceum w Krzemieńcu na Wołyniu, kierowanego przez jednego z członków KEN - Tadeusza Czackiego (1765-1813). Cykl wykładów o higienie i zdrowiu w tymże liceum prowadził dr Karol Kaczkowski (1797-1867), lekarz i profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1805r. dzieło Jędrzeja Śniadeckiego Uwagi o fizycznym wychowaniu dzieci drukowane było w Dzienniku Wileńskim (1805 r.), natomiast w całości drukiem praca ukazała się dopiero w 1840r. pod tytułem O fizycznym wychowaniu dzieci.

Wśród później żyjących osób, które przysłużyły się rozwojowi wychowania fizycznego w Polsce należy wymienić m.in. Henryka Jordana (1842-1907), lekarza, społecznika, profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim, znanego głównie z zakładania ogrodów zabaw dla dzieci, tzw. ogrodów jordanowskich. Wzorcowym ogrodem tego typu jest istniejący i działający do dzisiaj pod nazwą Park Miejski dra Henryka Jordana, założony w 1889r. w Krakowie na powierzchni około 22 ha.

Na kształt i rozwój współczesnej teorii wychowania fizycznego największy wpływ wywierają takie osoby, jak: Roman Trześniowski, Ryszard Przewęda, Maciej Demel, Henryk Grabowski, Andrzej Pawłucki, Krzysztof Zuchora, Marian Bukowiec, Wiesław Osiński.

Pionierską organizacją wychowania fizycznego i sportu w Polsce było Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", którego pierwsze gniazdo zostało założone 7 lutego 1867r. we Lwowie. Członkowie towarzystwa rozpoczęli po raz pierwszy w Polsce systematyczne lekcje gimnastyczne od 1 maja 1867r. pod kierunkiem dra Wenantego Piaseckiego, lekarza oraz absolwenta kursów gimnastycznych w Pradze i Dreźnie. Członkowie Towarzystwa przyczynili się m.in. do popularyzacji gimnastyki w społeczeństwie polskim, powstania wielu klubów sportowych i Związku Harcerstwa Polskiego. "Sokół" działał aktywnie w okresie zaborów, po odzyskaniu niepodległości i w całym okresie międzywojennym XXw. Został zdelegalizowany po II wojnie światowej i zakazany w okresie PRL. Pierwsze gniazda reaktywowanego "Sokoła" zaczęły powstawać dopiero po upadku komunizmu w Polsce w 1989r.

Współczesne cele wychowania fizycznego ukierunkowane są na wspieranie rozwoju społecznego, fizycznego i poznawczego. Według Wiesława Osińskiego (2011), specjalisty teorii wychowania fizycznego, cele wychowania fizycznego dotyczą następujących aspektów:

• postawy i motywacje - prosomatyczne i prospołeczne;
• wiedza i zrozumienie;
• umiejętności doskonalenia i władania ciałem;
• sprawność i kondycja fizyczna.

Lekcje wychowania fizycznego w szkole realizowane są na wszystkich etapach edukacyjnych. Podczas zajęć uczniowie i nauczyciele realizują tzw. podstawę programową, czyli wymagania (jako treści), które należy osiągnąć podczas lekcji wychowania fizycznego na danym etapie edukacyjnym. Treści te dotyczą takich zagadnień, jak (istnieją różnice w zależności od etapu edukacyjnego):

• diagnoza sprawności fizycznej i rozwoju fizycznego;
• trening zdrowotny;
• sporty całego życia i wypoczynek;
• bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista;
• sport;
• taniec;
• edukacja zdrowotna.

Wychowanie fizyczne przygotowuje do całożyciowej troski o swoje ciało poprzez aktywność fizyczną, dbałość o sprawność fizyczną i zdrowie. Podczas lekcji wychowania fizycznego uczeń winien pogłębiać wiedzę, nabywać umiejętności i rozwijać pożądane postawy - prosomatyczne, prozdrowotne i prospołeczne.

Sport w wychowaniu fizycznym jest jedynie środkiem do osiągania celów wychowania fizycznego. Osiągnięcia sportowe nie stanowią natomiast nadrzędnego celu w wychowaniu fizycznym.

• Wychowanie fizyczne w świetle literatury - rys historyczny
• Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"
• Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce
• Wychowanie fizyczne

Sport

Sport to forma aktywności człowieka, mająca na celu doskonalenie sprawności fizycznych w ramach współzawodnictwa, indywidualnie lub zbiorowo, według reguł umownych.

Według mniej popularnej, ale bardziej wewnętrznie spójnej definicji, sport to każda forma aktywności fizycznej i umysłowej, podejmowanej w celu rywalizacji zbiorowej lub indywidualnej, w różnych grach i dyscyplinach, ale też "z samym sobą", np. w alpinizmie czy sportach ekstremalnych.

Rodzaje sportu:

• sport amatorski - aktywność fizyczna podejmowana dla wypoczynku, rozrywki i odnowy sił psychofizycznych;
• sport wyczynowy - forma działalności człowieka, podejmowana dobrowolnie w drodze rywalizacji dla uzyskania maksymalnych wyników sportowych;
• sport profesjonalny - rodzaj sportu wyczynowego uprawianego w celach zarobkowych.

W ramach rekreacji, rozumianej tu jako odrębne pojęcie, brak jest elementu rywalizacji. Różne realizowane w jej ramach czynności, poza pracą czy nauką, są wykonywane w miejscu zamieszkania czy pobytu, co różni ją z kolei od turystyki - podróży w celu poznawania świata i ludzi.

W niektórych ujęciach sport to również kultura fizyczna, dbanie o własne ciało, podziwianie piękna zawodników uprawiających dane dyscypliny sportu.

• Sport

Rekreacja

Rekreacja, aktywny wypoczynek (łac. recreo - odnowić, ożywić) to forma aktywności umysłowej lub fizycznej, podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką, stosowana w celu odpoczynku i rozrywki. Przyczynia się do rozwoju zainteresowań i osobowości, podwyższenia aktywności fizycznej, rozładowania napięcia nerwowego oraz zapobiega chorobom cywilizacyjnym. Rekreacja z założenia jest aktywnością dobrowolną. Jej formy wynikają głównie z typu zainteresowań i miejsca pobytu człowieka.

Specyficzną formą jest rekreacja ruchowa, określana czasem jako sport rekreacyjny. Jest ona formą czynnego odpoczynku i rozrywką, dopóki nie będzie miała charakteru rywalizacji - wtedy stanie się już sportem amatorskim.

Cechy rekreacji można także zauważyć w niektórych formach aktywności turystycznej, nauce dla przyjemności, uprawianiu sztuki a nawet gotowaniu.

Rola rekreacji we współczesnym świecie nabiera znaczenia w związku z koniecznością zapobiegania sytuacjom stresowym, chorobom cywilizacyjnym, skracaniem czasu pracy i podnoszeniem poziomu życia.

Organizacja rekreacji ma we współczesnych państwach charakter indywidualny. Skala zjawiska jest efektem zarówno świadomości poszczególnych osób, działalności organizacji i stowarzyszeń organizujących zajęcia, zamożnoścą społeczeństw, ale także ilością czasu wolnego - czasu pracy i dni wolnych.

W Polsce organizacją rekreacji zajmują się m.in.: Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej (TKKF), Ludowe Zespoły Sportowe (LZS), Akademicki Związek Sportowy (AZS), Krajowa Federacja Sportu dla Wszystkich (KFSDW), Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze (PTTK), zrzeszenia i kluby sportowe oraz organizacje młodzieżowe.

Organizacjami o zasięgu międzynarodowym są Światowa Organizacja Czasu Wolnego (ang. World Leisure Organization, WLO) oraz Międzynarodowe Stowarzyszenie Sportu i Rekreacji (ang. International Association for Sport and Leisure Facilities, IAKS).

Sport rekreacyjny

Sport rekreacyjny masowy stanowi formę czynnego wypoczynku z zachowaniem współzawodnictwa jako czynnika motywującego.

Jego zadaniem jest m.in. odprężenie po pracy, regeneracja sił, utrzymanie sprawności fizycznej oraz dobrego stanu zdrowia. Powoduje m.in. wzrost tolerancji wysiłku fizycznego oraz zwiększenie siły mięśniowej stabilizującej stawy. Jest jednym z czynników przyczyniających się do zapobiegania chorobom cywilizacyjnym.

Zalecany jest m.in. przy profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji chorób układu krążenia i narządu ruchu. Jako rodzaj rehabilitacji można wymienić sport niepełnosprawnych. Znaczenie ma także sport dzieci i młodzieży, który stanowi element wychowania oraz zapobiega chorobom.

Do dyscyplin sportu rekreacyjnego można zaliczyć m.in.:

• gimnastykę rekreacyjną (m.in. różne formy gimnastyczno-taneczne, gimnastyka aerobowa);
• pływanie (m.in. nurkowanie rekreacyjne);
• bieg i chód kondycyjny;
• sporty indywidualne i zespołowe (m.in. tenis, tenis stołowy, softball, korfball, ringo, frisbee, badminton, golf, kręgle, unihokej, wspinaczka sportowa);
• zespołowe gry sportowe (m.in. siatkówka, koszykówka, piłka nożna);
• sporty wodne (m.in. żeglarstwo, sporty motorowodne, kajakarstwo, surfing, windsurfing)
• sporty zimowe (m.in. narciarstwo zjazdowe i biegowe, saneczkarstwo, łyżwiarstwo, curling);
• lekkoatletykę (biegi, skoki, rzuty);
• sporty walki (judo, jujutsu, karate, taekwondo, aikido, kendo);
• formy sportu kobiecego (aerobik, aqua-aerobic, callanetics, fitness, joga, taijiquan);
• jazdę konną;
• gry terenowe i wieloboje.

Rehabilitacja

Rehabilitacja medyczna (rehabilitacja lecznicza) jako proces medyczny i społeczny to kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym. Rehabilitacja jest integralną częścią procesu terapeutycznego, na równi z innymi metodami leczenia, współdecydującą o jego ostatecznej efektywności. Ze względu na zróżnicowanie oddziaływań rehabilitacja jest często prowadzona przez interdyscyplinarny zespół terapeutyczny składający się z lekarzy różnych specjalności.

Rehabilitacja ruchowa to usprawnianie osób z dysfunkcją narządu ruchu. Specjalista z zakresu rehabilitacji ruchowej - fizjoterapeuta - stosuje w procesie usprawniania metody fizjoterapii.

Twórcami współczesnej rehabilitacji są: profesor Howard Rusk, a w Polsce profesor Wiktor Dega.

Polska Szkoła Rehabilitacji zaproponowała tzw. model rehabilitacji, którego twórcami są m.in. Marian Weiss i Aleksander Hulek, na który składa się:

• powszechność - każdy ma prawo do rehabilitacji, niezależnie od rozpoznania, wieku i rokowania;
• wczesność - rehabilitacja powinna być rozpoczęta jak najwcześniej;
• kompleksowość - działanie prowadzone przez zespół specjalistów kierowane na wszystkie sfery pacjenta (fizyczne, psychiczne, duchowe, zachowania społeczne itd.) przy użyciu wielu terapii i technik;
• ciągłość - rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces rehabilitacji jest kontynuowany do końca.

Turystyka

Turystyka to zjawisko przestrzennej ruchliwości ludzi, które związane jest z dobrowolną zmianą miejsca pobytu, środowiska i rytmu życia. Obejmuje całokształt stosunków i zjawisk związanych z ruchem turystycznym. Najczęściej spotykaną definicją turystyki są następujące słowa: Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem.

Słowo turystyka pochodzi od francuskiego pojęcia tour, które oznacza wycieczkę, podróż kończącą się powrotem do miejsca skąd nastąpił wyjazd. W XVIIw. mianem tourist określano uczestników podróży po kontynencie europejskim (tzw. grand tour) podejmowanych przez arystokratyczną młodzież angielską, która po ukończeniu szkoły średniej wyjeżdżała m.in. do Francji i Włoch w celu kontynuacji nauki.

Światowa Organizacja Turystyki (ang. World Tourism Organization, UNWTO) definiuje turystykę jako: ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest aktywność zarobkowa wynagradzana w odwiedzanej miejscowości. Definicja ta została przyjęta do celów statystycznych, stąd m.in. ograniczenie czasu do roku itp.

Zgodnie ze statystyczną klasyfikacją działalności gospodarczych w Unii Europejskiej (fr. Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne, NACE Rev.2) turystyka obejmuje następujące obszary działalności:

• zakwaterowanie;
• działalność usługowa związana z wyżywieniem;
• działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane;
• działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką;
• działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą;
• działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna.

Turystyka jest zjawiskiem złożonym i wielopłaszczyznowym, które odnosi się do wielu aspektów życia człowieka. Dzięki turystyce człowiek regeneruje siły fizyczne i psychiczne, poznaje świat oraz kształtuje swoją osobowość. Turystyka stanowi także formę działalności gospodarczej, w ramach której wykształciły się różnego rodzaju usługi turystyczne, oferowane podróżnym, spośród których największe znaczenie mają: usługi noclegowe, usługi gastronomiczne oraz usługi transportowe.

Ze względu na swoją złożoność turystyka jest przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych: geografii, psychologii, socjologii, pedagogiki, ekonomii, marketingu, antropologii, historii, prawa, architektury, urbanistyki, ochrony środowiska, medycyny oraz etyki.

Turystyka stanowi przedmiot badań w następujących aspektach:

• przestrzennym - migracje turystyczne, zagospodarowanie turystyczne;
• ekonomicznym - rynek turystyczny, usługi turystyczne, skutki gospodarcze rozwoju turystyki;
• psychologicznym - potrzeby człowieka, motywy podjęcia podróży, cele podróży, przeżycia i zachowania w docelowym miejscu pobytu;
• społecznym - relacje między turystami a społecznościami odwiedzanymi, stereotypy społeczne, więzi społeczne;
• kulturowym - turystyka jako funkcja kultury, oddziaływania między kulturą reprezentowaną przez turystów a kulturą społeczności odwiedzanych.

Podstawowym kryterium podziału turystyki jest główny motyw podróży osoby wyjeżdżającej. Przy tym kryterium wyróżnia się następujące rodzaje turystyki:

• turystyka poznawcza (np. przyrodnicza, polarna, geoturystyka, krajoznawcza, kulturowa, filmowa, etniczna, kulinarna, festiwalowa, fanoturystyka, lingwistyczna);
• turystyka wypoczynkowa (np. rozrywkowa, agroturystyka, clubbing);
• turystyka kwalifikowana (np. piesza, ekstremalna, rowerowa, motocyklowa, narciarska, kajakowa, żeglarska, nurkowa);
• turystyka zdrowotna (np. uzdrowiskowa, medyczna, spa);
• turystyka biznesowa (np. podróże służbowe);
• turystyka religijna (np. pielgrzymka).

Poza głównym motywem wyjazdu, stosowanych jest wiele innych kryteriów podziału turystyki, np.:

• liczba uczestników (indywidualna, zbiorowa);
• wiek uczestników (np. szkolna, studencka, seniorów);
• środek transportu (np. rowerowa, motocyklowa, samochodowa, autokarowa, kolejowa, lotnicza);
• czas pobytu (krótkoterminowa, długoterminowa);
• miejsce zakwaterowania (hotelowa, parahotelowa);
• pora wyjazdu (zimowa, letnia);
• sposób organizacji wyjazdu (zorganizowana, niezorganizowana);
• używany sprzęt turystyczny (np. narciarska, kajakowa, wspinaczkowa).

Krajoznawstwo

Krajoznawstwo (dawniej krajopisarstwo, krainopisarstwo, ziemiopisarstwo) to pojęcie, które ewoluowało w przeciągu lat.

Pierwszą definicję zaproponował Słownik warszawski z 1902r. Według tej publikacji krajoznawstwo to: zbiór wiadomości o danym kraju.

Gustaw Wuttke (1887-1976), profesor, geograf, pedagog, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, definiował je etymologicznie jako znawstwo kraju.

Wacław Nałkowski (1851-1911), geograf, pedagog, publicysta i działacz społeczny, twórca teorii nieokreśloności terytorium Polski, pisał, iż: Nie jest to ani nauka, ani sztuka, lecz informacja, źródło, z którego zarówno geografia, jak i inne sztuki czerpać będą materiał do swoich opracowań.

Od początków XXw. traktować zaczęto krajoznawstwo jako naukę, np. Stanisław Pawłowski (1882-1940), geograf, rektor Uniwersytetu Poznańskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności w krakowie, uważał je za gałąź geografii kraju ojczystego. Ludomir Sawicki (1884-1928), geograf, podróżnik i wydawca, twierdził natomiast, że krajoznawstwo pozbawione jest teorii, a zatem nie można go traktować jako nauki, a jedynie zbiór wiadomości o kraju.

W okresie międzywojennym wypracowano definicję krajoznawstwa na potrzeby Wielkiej Encyklopedii Powszechnej: zbiór wszelkich wiadomości o pewnym, większym lub mniejszym obszarze. Ponieważ chodzi tu o wiadomości z najrozmaitszych dziedzin (...) zatem krajoznawstwo nie tworzy osobnej nauki, a oznacza raczej praktyczną działalność jak zbieranie materiałów bez dążenia do stworzenia jakiejś naukowej syntezy.

Autorzy Międzynarodowego Słownika Turystycznego (Akademia Turystyki w Monte Carlo) określają krajoznawstwo jako opis szczegółowy kraju bądź jego regionu lub wszechstronną wiedzę o kraju rodzinnym, a w szczególności swoim regionie.

Zygmunt Kruczek, krajoznawca, doktor Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, autor Metodyki krajoznawstwa, wyróżnia trzy warstwy znaczeniowe krajoznawstwa:

• funkcjonalną: działanie zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania kraju lub regionu
• instytucjonalną: ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie
• kulturowo-społeczną: dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej, sumę wytworzonych nowych wartości wraz z wynikami tej działalności.

PTTK, w celu promocji i popularyzacji walorów poszczególnych rejonów i zabytków Polski oraz celem zachęcenia ludzi do ich poznawania, wprowadziło w 1975r. Odznakę Krajoznawczą Polski (OKP) oraz Regionalną Odznakę Krajoznawczą (ROK). Powstał także "Kanon Krajoznawczy Polski", którego celem również jest popularyzacja krajoznawstwa. Obie te inicjatywy są wspierane przez Regionalne Pracownie Krajoznawcze PTTK.

Historia turystyki

Trudno jest sprecyzować, kiedy tak naprawdę zaczęła się rozwijać turystyka. Ludzkość już dawno zaczęła podróżować, wyjazdy do kurortów czy do innych miast miały miejsce już w starożytnym Rzymie, wcześniej ludzie także często przemieszczali się. Nie można więc jednoznacznie wyznaczyć początku rozwoju turystyki. Ogólnie można jednak podzielić okresy rozwoju turystyki na cztery fazy:

• wczesnohistoryczną do 1850r.;
• początkową w latach 1850-1914;
• wzrostu w latach 1914-1945;
• turystyki masowej od 1945 do dziś.

Fazę wczesnohistoryczną rozwoju ruchu turystycznego określa tylko data końcowa i jest to około 1850r. Około tego roku Thomas Cook (1808-1892), prekursor turystyki, zaczął organizować pierwsze wyjazdy o charakterze typowo turystycznym.

Przedtem jednak rozwijały się już różnego rodzaju wyjazdy: militarne, handlowe, poznawcze czy zdrowotne były znane już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Szczególnie Rzymianie dobrze dopracowali system dróg, łączących odległe krańce cesarstwa. Wzdłuż tych dróg powstawały punkty noclegowe - pradziadkowie dzisiejszych moteli. Chętnie podróżowali także Chińczycy, istnieje prawdopodobieństwo, że udało im się nawet dopłynąć do Ameryki na 80 lat przed Kolumbem.

W średniowieczu szczególną role odgrywały podróże do miejsc kultu religijnego, np. Jerozolimy. Szybszy rozwój był jednak zastopowywany przez utrudnienia: czasochłonność, kosztowność oraz niebezpieczeństwo podróży. Dlatego dopiero w XVIIw. zwiększyła się liczba wyjazdów, głównie wśród Anglików, a celem był kontynent europejski.

Popularyzacja turystyki po 1850r. mogła następować przede wszystkim dzięki wynalezieniu maszyny parowej (przyspieszenie transportu), rozwojowi infrastruktury, w tym informacyjnej czy wzrostowi dobrobytu dzięki uprzemysłowieniu. Pracownicy wywalczyli sobie pierwsze prawa socjalne, co pozwoliło na zwiększenie czasu wolnego, który można było spożytkować na podróżowanie.

Czynnikiem pobudzającym rozwój podróży po 1914r. była podpisana w 1919r. w Waszyngtonie umowa o wprowadzeniu 8-godzinnego dnia pracy. Pojawiły się także pierwsze urlopy wypoczynkowe, różne ruchy polityczne, w tym nazistowskie i faszystowskie, również organizowały wyjazdy. Zmieniła się struktura ruchu turystycznego. Dzięki większej ilości wolnego czasu więcej ludzi mogło zacząć podróżować, a ich niskie zarobki nie musiały w tym wcale przeszkadzać. Dało to sygnał do rozwoju turystyki socjalnej.

Okres po 1945r. to początek turystyki o znaczeniu masowym. Rozwinęły się wyjazdy grupowe, coraz więcej ludzi mogło sobie pozwolić na podróżowanie, c dało impuls do zwiększenia zróżnicowania ofert turystycznych. Obecnie turystyka rozwinęła się do tego poziomu, że stanowi pokaźną część zysków światowej gospodarki, a w niektórych krajach czy regionach nawet połowę przychodów. Co ciekawe, do 1990r. rozwijały się dwa modele turystyki - gospodarki rynkowej oraz gospodarki nakazowo - rozdzielczej (centralnie planowanej).

Turystyka w Polsce rozwijała się trochę inaczej niż na świecie. Jej rozwój można podzielić na pięć okresów:

• prekursorski (wczesnohistoryczny) do 1873r.;
• początkowy w latach 1873-1918;
• wzrostu w latach 1918-1939;
• turystyki gospodarki centralnie planowanej w latach 1945-1989;
• turystyki masowej po 1989r.

W okresie prekursorskim miały miejsce sporadyczne podróże, głównie w celach handlowych, religijnych i dyplomatycznych. Już od XIIIw. celem wyjazdów były też uzdrowiska, np. Cieplice, Lądek czy Kudowa. Od XVw. rozwijały się wyjazdy do kąpielisk nadmorskich. W XIVw. rozpoczęły się wyprawy młodzieży do uniwersytetów w zachodniej Europie, a w XVIw. - pielgrzymki arystokratów do Ziemi Świętej. W 1563r. odbyła się pierwsza udokumentowana polska podróż Beaty Łaskiej w Tatry do Zielonego Stawu Kieżmarskiego. W 1604r. w Krakowie ukazał się przewodnik Adama Jarzębskiego Pielgrzym Polski albo krótkie Rzymu i miast pomniejszych opisanie. W 1643r. powstał pierwszy przewodnik po Warszawie. Duży wpływ na rozwój podróży miały polskie królowe. Bona Sforza (1494-1557), od 1518r. królowa Polski, zwiększyła zainteresowanie Włochami i wyjazdami do tego kraju, natomiast królowa Maria Kazimiera (Marysieńka, 1641-1716), koronowana w 1676r., często wyjeżdżała do uzdrowisk.

W 1805r. Stanisław Staszic opisał swoje przeżycia z wędrówek po Tatrach w książce O ziemiorództwie gór dawnej sarmacji a później Polski.

W 1867r. powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół".

W 1873r. utworzono Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie z inicjatywy Feliksa Pławickiego, Tytusa Chałubińskiego, Adolfa Tetmajera i Józefa Stolarczyka, w 1919r. przemianowane na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Zajmowało się organizacją szlaków, schronisk i spisów zabytków na terenie polskich gór. Tatry odegrały sporą rolę w tym okresie - w 1873r. Tytus Chałubiński (1820-1889), współtwórca Towarzystwa Tatrzańskiego i jeden z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej, zaczął odkrywać Zakopane. W 1874r. Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało pierwsze schronisko im. Stanisława Staszica nad Morskim Okiem. W 1906r. powstało pierwsze polskie schronisko w Beskidach Zachodnich im. Hugona Zapałowicza na Markowych Szczawinach pod Babią Górą.

W 1906r. zaczęło funkcjonować Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. W XIXw. nastąpił również dynamiczny rozwój miejscowości uzdrowiskowych.

Na początku XXw. rozwój turystyki następował m.in. dzięki kolei. Szybciej i wygodniej można było dostać się do atrakcyjnych turystycznie miejsc, np. Zakopanego, Karpacza czy Krynicy. Rozwijały się nadmorskie uzdrowiska, np. Świnoujście.

Wraz z rozwojem polskiej państwowości pojawiły się pierwsze polskie organizacje i przedsiębiorstwa, związane z turystyką. W 1919r. przy Ministerstwie Robót Publicznych powołano Referat Turystyki, w 1920r. we Lwowie powstało biuro podróży "Orbis", a w 1929r. - Linie Lotnicze LOT. Mecenat nad turystyką przejęło państwo. Rosła liczba wyjazdów do uzdrowisk i letnisk, głównie w Karpatach, regionie krakowskim i miejscowościach podwarszawskich, np. Konstancinie-Jeziornej. Popularne stały się wycieczki poznawcze po kraju. Organizowano imprezy turystyczno - kulturalne, np. Dni Morza czy Święto Gór. W 1936r. wybudowano kolejkę linową na Kasprowy Wierch. W tym samym roku w Krakowie rozpoczęło funkcjonowanie Studium Turyzmu Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz powołano Ligę Popierania Turystyki. Popularne stały się również wyjazdy zagraniczne.

Okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zablokował przede wszystkim możliwość podróży międzynarodowych, chyba, że były to wyjazdy do krajów bloku wschodniego, popularne były wczasy w Bułgarii czy na Krymie. W 1949r. powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych, a więc częstsze stały się wczasy pracownicze. Zaczęły powstawać organizacje turystyczne i krajoznawcze. W 1950r., w wyniku połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze.

Po przemianach ustrojowych turystyka w Polsce uzyskała sprzyjające możliwości rozwoju i przybrała więcej cech turystyki masowej. W 1999r. powstała Polska Organizacja Turystyczna. Dzięki wprowadzeniu gospodarki rynkowej możliwe stały się także podróże zagraniczne.

• Historia turystyki

Organizacja turystyki

Za organizację turystyki w Polsce są odpowiedzialne: organy państwowe, samorządy, przedsiębiorstwa turystyczne oraz organizacje specjalistyczne. Spośród organów państwowych wyróżnia się Parlament, uchwalający odpowiednie akty prawne, Radę Ministrów, Ministerstwo Sportu i Turystyki, w którego skład wchodzi Departament Turystyki (choć dokumenty turystyczne są międzyresortowe) oraz Polską Organizację Turystyczną.

Akty prawne, dotyczące turystyki, to:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 884 z późn. zm., wcześniej: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych);
• Ustawa z dnia 24 listopada 2017r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (Dz.U. 2017 poz. 2361 z późn. zm.), stanowiąca implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych (Dz.U. UE, L 326);
• Rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki.

Ministerstwo Sportu i Turystyki (MSiT) zajmuje się realizacją zadań związanych kształtowaniem polityki w zakresie turystyki, spraw zagospodarowania turystycznego kraju i mechanizmów regulujących rynek turystyczny.

Polska Organizacja Turystyczna (POT) to organizacja rządowa, utworzona na mocy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. (Dz.U. 1999 nr 62 poz. 689). POT rozpoczęła działalność 1 stycznia 2000r. Podlega ministrowi właściwemu do spraw turystyki. POT jest jedną z ponad 200 działających na świecie narodowych organizacji turystycznych.

Głównym celem POT jest promocja Polski w kraju i za granicą jako kraju atrakcyjnego turystycznie, szczególnie pod względem kulturowym, oraz wzmacnianie wizerunku Polski jako kraju nowoczesnego, o silnej i wyrazistej tożsamości narodowej, zbudowanej na fundamencie dziedzictwa kulturowego oraz bogatego w atrakcyjne walory środowiska naturalnego. Organizacja realizuje swoje cele na poszczególnych rynkach poprzez przedstawicielstwa w kilkunastu krajach świata.

POT współpracuje z przedstawicielami władzy rządowej - wojewodami, samorządami terytorialnymi, Polską Izbą Turystyki oraz innymi organizacjami branży turystycznej, a także stowarzyszeniami, działającymi w tej dziedzinie. Efektem tej współpracy są licznie organizowane imprezy, promujące wśród krajowych i zagranicznych turystów regiony, miasta i poszczególne lokalne produkty turystyczne. Wspólnie organizowane są także stoiska na targach, konkursy, seminaria i konferencje.

Polska Izba Turystyki (PIT) to organizacja pozarządowa, samorządowa, zrzeszająca podmioty gospodarcze w branży turystycznej. Działa od 1990r. Organizacja zajmuje się działalnością na rzecz rozwoju biznesu turystycznego, promocją turystyki w Polsce i za granicą, podnoszeniem poziomu usług w turystyce. Jest pełnoprawnym członkiem Europejskiej Organizacji Związków Biur Podróży Unii Europejskiej (ang. European Travel Agents' and Tour Operators' Associations, ECTAA). Członkami PIT są najważniejsze i największe: biura podróży, agencje turystyczne, towarzystwa ubezpieczeniowe, wyższe szkoły turystyczne, znani przewoźnicy, gestorzy bazy noclegowej, atrakcji turystycznych i kulturalnych, korporacje targowe, a także inni przedstawiciele szerokiej reprezentacji branży turystycznej. Polska Izba Turystyki i zrzeszone w niej firmy współpracują z organizacjami międzynarodowymi.

Działalność Polskiej Izby Turystyki jest wielokierunkowa. Najważniejsze zadanie Izby to wypełnianie obowiązków statutowych oraz reprezentowanie interesów gospodarczych Firm, zrzeszonych w PIT, dbanie o rozwój polskiego przemysłu turystycznego, jego konkurencyjność na rynkach zagranicznych, upowszechnianie nowoczesnych technologii, znajdujących zastosowanie w turystyce oraz zasad etyki w działalności biznesowej. Działania Izby skierowane są na ochronę interesów polskich biur podróży przed nadmierną konkurencją zagranicznych firm turystycznych, mających swoje przedstawicielstwa na rynku polskim.

Od 1995r. wszystkim Firmom, zrzeszonym w PIT, przyznaje na jeden rok certyfikat ze znakiem logo, objętym ochroną Urzędu Patentowego. Certyfikat uznany został przez klientów za synonim solidności handlowej, profesjonalnie przygotowanej oferty i realizacji usług na przyznaje na wysokim poziomie.

Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze (PTTK) to stowarzyszenie powstałe z połączenia w 1950r. Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, grupujące turystów i krajoznawców. Towarzystwo stawia sobie za zadanie upowszechnianie na terenie Polski turystyki kwalifikowanej i krajoznawstwa.

• Historia PTTK
• Informacja o PTTK
• Gościniec - kwartalnik PTTK

Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych (PTSM) to stowarzyszenie utworzone w 1926r. jako trzecie towarzystwo schronisk młodzieżowych na świecie i jest w Polsce reprezentantem światowego ruchu schronisk młodzieżowych - Międzynarodowej Federacji Schronisk Młodzieżowych (ang. International Youth Hostel Federation, IYHF).

Działalność statutowa PTSM obejmuje:

• organizowanie sieci schronisk młodzieżowych;
• organizowanie środowiskowych, wojewódzkich i centralnych imprez turystycznych;
• upowszechnianie najtańszej i najbardziej wartościowej wśród młodzieży formy letniego wypoczynku - obozów wędrownych.

Upowszechnianiu idei obozów wędrownych służy ponad 80 tzw. "tras typowych" PTSM, organizowanych w oparciu o sieć schronisk młodzieżowych.

Członkostwo w PTSM poświadcza legitymacja PTSM, która wydawana jest każdemu turyście, bez względu na wiek. Poza nią dostępna jest jeszcze legitymacja międzynarodowa. Posiadanie legitymacji często wiąże się z możliwością uzyskania rabatu na nocleg.

Ważnym ogniwem organizacyjnym Towarzystwa są koła PTSM, głównie szkolne, które skupiają miłośników taniej turystyki schroniskowej.

Polska Federacja Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne" (PFTW) jest organizacją non-profit, działającą od 1996r., zrzeszającą stowarzyszenia lokalne i regionalne. Stowarzyszenia zrzeszają indywidualnych kwaterodawców, prowadzących działalność w zakresie agroturystyki i turystyki wiejskiej.

Federacja dba, aby agroturystyka i turystyka wiejska rozwijała się nie tylko intensywnie, ale przede wszystkim na odpowiednim poziomie. Rozwój ten oczywiście nie jest tyko zależny od działalności Federacji, ponieważ każda działalność uwarunkowana jest też istniejącymi w państwie przepisami prawnymi. Poza tym na jej mniejszy bądź większy rozwój ma wpływ współpraca zarówno organów rządowych jak i samorządowych z organizacjami pozarządowymi.

• Inne organizacje w Polsce

Światowa Organizacja Turystyki (ang. World Tourism Organization, UNWTO) to organizacja wyspecjalizowana ONZ, zajmująca się kwestiami związanymi z turystyką, m.in. statystykami ruchu turystycznego. Powstała w 1975r. z przekształcenia Międzynarodowego Związku Oficjalnych Organizacji Turystycznych (ang. International Union of Official Travel Organisations, IUOTO), kiedy zaczął obowiązywać jej Statut, uchwalony w 1970r. Jej siedziba znajduje się w Madrycie.

UNWTO należy do jednych z najważniejszych organizacji międzynarodowych. W 2017r. zrzeszała 158 państw reprezentowanych przez turystyczne organizacje rządowe. Polska jest członkiem Światowej Organizacji Turystyki od 1975r., tj. od daty jej powstania, jako jedno z państw - założycieli ONZ.

Z powodu częstego mylenia World Tourism Organization z World Trade Organization (Światowa Organizacja Handlu), Zgromadzenie Generalne ONZ postanowiło zmienić nazwę i skrót na UNWTO.

UNWTO odgrywa ważną rolę w promowaniu rozwoju odpowiedzialnej, zrównoważonej i uniwersalnie dostępnej turystki, poświęcając szczególną uwagę interesom krajów rozwijających się.

Organizacja wspiera wdrożenie światowego kodeksu etycznego dla turystyki z uwzględnieniem zabezpieczenia, że kraje członkowskie i sektor biznesowy zmaksymalizują pozytywne efekty turystyczne na tle ekonomicznym, społecznym i kulturowym i całkowicie wykorzystają jej benefitów minimalizując negatywne, społeczne i środowiskowe efekty.

KALENDARZ KULTURY FIZYCZNEJ

III - Światowy Dzień Tenisa

18 listopada 2012r., podczas setnego finału 101. edycji Pucharu Davisa, Międzynarodowa Federacja Tenisowa (ang. International Tennis Federation, ITF) ogłosiła, że corocznie organizowane będzie międzynarodowe święto (ang. World Tennis Day), za cel którego przyjęto propagowanie tenisa. Pierwsza edycja tego wydarzenia została zaplanowana na 4 marca 2013r., czyli trzy dni po obchodach setnej rocznicy założenia ITF.

Święto celebruje się w 1.poniedziałek marca w wielu państwach świata. W 2013r. Międzynarodowa Federacja Tenisowa zaprosiła do organizacji imprez okolicznościowych wszystkie 210 krajowych związków tenisowych. W ramach wydarzenia odbywają się m.in. pokazowe turnieje, w tym pokazy uczestników programów, rozwijających umiejętności gry wśród dzieci.

Świętem pokrewnym do Światowego Dnia Tenisa jest Tenisowa Noc w Stanach Zjednoczonych (ang. Tennis Night in America). Podczas tej imprezy organizowane są warsztaty nauki gry, treningi, wystawy i pokazy. Wszystkie inicjatywy z tym związane odbywają się w godzinach nocnych.

21 VI - Światowy Dzień Deskorolki

Tego dnia (ang. Go Skateboarding Day) świętują fani deski na kółkach, czyli skaterzy.

22 VI - Dzień Kultury Fizycznej (pl)

Celem coraz bardziej popularnych obchodów, organizowanych przez wszelkie instytucje, stowarzyszenia i kluby, związane z kulturą fozyczną, jest propagowanie zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej oraz zachęcenie jak największej liczby osób do praktykowania tej aktywności na co dzień.

23 VII - Dzień Włóczykija (pl)

To dobry dzień na krótką wyprawę albo chociaż na spacer. Wypada w środku wakacji, przez co wykorzystywany jest przez wielu organizatorów wypoczynku jako motyw przewodni nietypowych wycieczek.

Określenie "włóczykij" oznacza po prostu turystę, który zwiedził / zwiedza duży obszar świata lub kraju. Co ciekawe, pojęcie to pochodzi od średniowiecznych studentów - żaków, którzy, wędrując od miasteczka do miasteczka, zajmowali się w celach zarobkowych tworzeniem i odtwarzaniem świeckiej poezji miłosnej, satyrycznej i okolicznościowej. I choć współcześnie Włóczykij bardziej kojarzy się z postacią z serii książek Tove Jansson, opowiadających o Muminkach i serialu animowanego z cyklu Muminki, warto chyba w letni wieczór spróbować "uczcić" Dzień Włóczykija krótką przechadzką... dla zdrowia.

28 VII - Dzień Kultu Masy Mięśniowej (pl)

10 VIII - Dzień Przewodników i Ratowników Górskich (pl)

Święto przypada w dzień imienin św. Wawrzyńca Laurentiusa. Tego dnia w 1681r. na wierzchołku Śnieżki poświęcono nowobudowaną kaplicę pod wezwaniem tego świętego. Górska kaplica stała się zaraz celem pielgrzymek i odpustów, organizowanych pięć razy w roku. Pielgrzymki wiernych i wycieczki ciekawskich na szczyt Śnieżki stały się podwaliną rodzącej się turystyki górskiej w Sudetach.

Dokładnie trzysta lat od momentu poświęcenia kaplicy, w 1981r. jeleniogórscy przewodnicy sudeccy podjęli inicjatywę włączenia się w uroczyste obchody rocznicy zbudowania kaplicy. Zdecydowano o umieszczeniu w przedsionku świątyni tablicy okolicznościowej i obrano św. Wawrzyńca patronem przewodników górskich, a dzień 10 sierpnia uchwalono Dniem Przewodników.

Od tego czasu dotychczasowe skromne uroczystości typowo sakralne nabrały charakteru masowego i ogólnoturystycznego - Święta Ludzi Gór. Na msze odpustowe ku czci św. Wawrzyńca corocznie przybywają dostojnicy kościelni i cywilni oraz rzesze pielgrzymów, a także zwyczajnych turystów. Nikt nikomu nie rozsyła oficjalnych zaproszeń, a święto nie jest przekładane na inny termin.

27 IX - Światowy Dzień Turystyki

Dzień (ang. World Tourism Day) ustanowiony w 1979r. przez Światową Organizację Turystyki (ang. United Nations World Tourism Organization, UNWTO), a obchodzony od 1980r., ma na celu zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na znaczenie turystyki i jej kulturalnych, politycznych i gospodarczych wartości społecznych.

Do ustanowienia Światowego Dnia Turystyki doszło na III sesji Zgromadzenia Ogólnego UNWTO, która odbyła się w Torremolinos (Hiszpania) we wrześniu 1979r. Termin obchodów został dostosowany do intensyfikacji turystyki - w tym czasie przypada koniec sezonu turystycznego na półkuli północnej oraz początek na półkuli południowej. Ponadto w miesiącu wrześniu został uchwalony Statut UNWTO.

Światowy Dzień Turystyki obchodzony jest jako święto ludzi, którzy związani są z turystyką zarówno zawodowo, jak i w ramach szeroko pojętej działalności społecznej. Jest doskonałą okazją do integracji przedstawicieli władz państwowych, samorządowych i środowiska turystycznego. Obchody tego dnia są także okazją do wymiany doświadczeń i uhonorowania osób zasłużonych dla turystyki.

Co roku Światowy Dzień Turystyki organizowany jest pod innym hasłem.

• 1980 - Turystyka: wkład w zachowanie dziedzictwa kulturowego, pokoju i wzajemnego zrozumienia (ang. Tourism"s contribution to the preservation of cultural heritage and to peace and mutual understanding)
• 1981 - Turystyka a jakość życia (ang. Tourism and the quality of life)
• 1982 - Najważniejsze w podróży: dobrzy goście i gospodarzy dobrzy (ang. Pride in travel: good guests and good hosts)
• 1983 - Podróże i wakacje są prawem, ale także odpowiedzialnością dla wszystkich (ang. Travel and holidays are a right but also a responsibility for all)
• 1984 - Turystyka dla międzynarodowego zrozumienia, pokoju i współpracy (ang. Tourism for international understanding, peace and cooperation)
• 1985 - Turystyka młodzieżowa: dziedzictwo kulturowe i historyczne dla pokoju i przyjaźni (ang. Youth Tourism: cultural and historical heritage for peace and friendship)
• 1986 - Turystyka: siły witalne dla pokoju na świecie (ang. Tourism: a vital force for world peace)
• 1987 - Dla rozwoju turystyki (ang. Tourism for development)
• 1988 - Turystyka: edukacja dla wszystkich (ang. Tourism: education for all)
• 1989 - Swobodny przepływ turystów tworzy jeden świat (ang. The free movement of tourists creates one world)
• 1990 - Turystyka: nierozpoznany przemysł, usługi, które mają powstać ("Deklaracja w Hadze w sprawie turystyki") (ang. Tourism: an unrecognized industry, a service to be released ("The Hague Declaration on Tourism"))
• 1991 - Komunikacja, informacja i edukacja: gorące linie rozwoju turystyki (ang. Communication, information and education: power lines of tourism development)
• 1992 - Turystyka: współczynnik wzrostu solidarności społecznej i gospodarczej oraz spotkań między ludźmi (ang. Tourism: a factor of growing social and economic solidarity and of encounter between people)
• 1993 - Rozwój turystyki i ochrony środowiska: w kierunku trwałej harmonii (ang. Tourism development and environmental protection: towards a lasting harmony)
• 1994 - Jakość personelu jakością turystyki (ang. Quality staff, quality tourism)
• 1995 - WTO: w służbie turystyki na świecie od dwudziestu lat (ang. WTO: serving world tourism for twenty years)
• 1996 - Turystyka: współczynnikiem tolerancji i pokoju (ang. Tourism: a factor of tolerance and peace)
• 1997 - Turystyka: prowadzi działalność XXI wieku do tworzenia miejsc pracy i ochrony środowiska (ang. Tourism: a leading activity of the twenty-first century for job creation and environmental protection)
• 1998 - Partnerstwo publiczno-prywatnego sektora kluczem do rozwoju turystyki i promocji (ang. Public-private sector partnership: the key to tourism development and promotion)
• 1999 - Turystyka: zachowanie światowego dziedzictwa na nowe tysiąclecie (ang. Tourism: preserving world heritage for the new millennium)
• 2000 - Technika i przyroda: dwa wyzwania dla turystyki na progu XXI stulecia (ang. Technology and nature: two challenges for tourism at the dawn of the twenty-first century)
• 2001 - Turystyka: instrumentem na rzecz pokoju i dialogu między cywilizacjami (ang. Tourism: a toll for peace and dialogue among civilizations)
• 2002 - Ekoturystyka kluczem do zrównoważonego rozwoju (ang. Ecotourism, the key to sustainable development)
• 2003 - Turystyka motorem zmniejszenia ubóstwa, tworzenia miejsc pracy i harmonii społecznej (ang. Tourism: a driving force for poverty alleviation, job creation and social harmony)
• 2004 - Sport i turystyka: dwie żywotne siły wzajemnego zrozumienia, kultury i rozwoju społeczeństw (ang. Sport and tourism: two living forces for mutual understanding, culture and the development of societies)
• 2005 - Podróże i transport: z wymyślonej Juliusza Verne"a do rzeczywistości XXI wieku (ang. Travel and transport: from the imaginary of Jules Verne to the reality of the 21st century)
• 2006 - Turystyka wzbogaci (ang. Tourism Enriches)
• 2007 - Turystyka otwiera drzwi dla kobiet (ang. Tourism opens doors for women)
• 2008 - Turystyka: wyzwania wobec zmian klimatycznych i globalnego ocieplenia (ang. Tourism Responding to the Challenge of Climate Change and global warming)
• 2009 - Turystyka: świętowanie różnorodności (ang. Tourism: Celebrating Diversity)
• 2010 - Turystyka i różnorodność biologiczna (ang. Tourism & Biodiversity)
• 2011 - Turystyka - łączenie kultur (ang. Tourism - Linking Cultures)
• 2012 - Turystyka i zrównoważona energia (ang. Tourism and Sustainable Energy)
• 2013 - Turystyka i woda: Chroniąc naszą wspólną przyszłość (ang. Tourism and Water: Protecting our Common Future)
• 2014 - Światowy Dzień Turystyki 2014: Obchodząc święto turystyki i rozwoju społecznego (ang. World Tourism Day 2014: Celebrating tourism and community development)
• 2015 - Miliard turystów, miliard możliwości (ang. One Billion Tourists, One Billion Opportunities)
• 2016 - Turystyka dla wszystkich (ang. Tourism for Everyone)
• 2017 - Zrównoważona turystyka - narzędziem rozwoju (ang. Sustainable Tourism - a Tool for Development)
• 2018 - Znaczenie technologii cyfrowych w rozwoju turystyki (ang. Sustainability & digital transformation in tourism)
• 2019 - Turystyka i praca - lepsza przyszłość dla wszystkich (ang. Tourism and jobs: a better future for all)
• 2020 - Turystyka i rozwój obszarów wiejskich (ang. Tourism and rural development)
• 2021 - Turystyka i rozwój społeczności (ang. Tourism for Inclusive Growth)
• 2022 - Nowe spojrzenie na turystykę (ang. Rethinking Tourism)
• 2023 - Turystyka i inwestycje ekologiczne (ang. Tourism and Green Investment)

• World Tourism Day
• Technika i przyroda: dwa wyzwania dla turystyki na progu XXI stulecia - orędzie Papieża Jana Pawła II na Światowy Dzień Turystyki 2000

11 XII - Międzynarodowy Dzień Terenów Górskich

Dzień (ang. International Mountain Day) został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2002r. na zakończenie Międzynarodowego Roku Terenów Górskich (ang. International Year of Mountains). Pierwsze obchody, koordynowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (ang. Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO), odbyły się w 2003r.

Obchody Roku miały za zadanie promocję, ochronę i zagwarantowanie zrównoważonego rozwoju w regionach górskich, a także zwiększenie świadomości społeczeństwa na świecie na temat istoty ekosystemów leśnych i ich znaczenia w dostarczaniu istotnych zasobów oraz usług (źródła wody, ochrona żywności). Podkreślano również znaczenie promocji i ochrony dobytku kulturowego miejscowej społeczności zamieszkującej tereny górskie.

Decyzja o ustanowieniu Międzynarodowego Dnia Terenów Górskich była następstwem sukcesu Roku i stworzenia międzynarodowego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju na terenach górskich. Celem obchodów jest m.in. zwiększenie świadomości o ochronie i znaczeniu gór oraz lasów górskich dla ekologicznego świata i "zielonej gospodarki".

Dzień jest również okazją do propagowania turystyki górskiej. W ramach obchodów organizowane są m.in. akcje promujące kulturę oraz produkty wywodzące się z terenów górskich.

• International Mountain Day

23 XII - Światowy Dzień Snowboardu

Dzień Snowboardu (ang. World Snowboard Day) odbywa się od 2008r. pod auspicjami Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (ang. International Ski Federation, FIS), która przejęła nadzór nad snowboardingiem od Międzynarodowej Federacji Snowboardingu (ang. International Snowboarding Federation), rozwiązanej w 2002r.

Snowboarding to sport zimowy, polegający na jeździe lub wykonywaniu manewrów na desce snowboardowej. Za początek snowboardingu można uznać 1965r., kiedy Sherman Poppen wymyślił "snurfera", choć zjeżdżanie po zaśnieżonym stoku na jednej desce było praktykowane już wcześniej. Inspiracją do wymyślenia deski był surfing. W Ameryce część osób, które kochały sunąć na desce po falach, mieszkało w górach. Ci fascynaci surfowania postanowili przenieść doświadczenia z wody na śnieg.

Według snowboardzistów ten sposób jazdy na śniegu ma ogromną przewagę nad nartami. Jazda na desce daje wolność, nauka jest łatwiejsza i dużo szybciej można nauczyć się podstaw techniki. Później deska pozwala na swobodę w jeździe i wykonywanie ewolucji, które są niemożliwe na nartach. Snowboardziści są przekonani, że deska to najlepszy sposób na zabawę na stoku. Wielu podkreśla, że po wielu latach jazdy na nartach zamienili je na deskę, która pozwala na większą zabawę, szusowanie po każdym podłożu i nie tylko po szlakach.

O randze tego sportu może świadczyć fakt, że snowboard od 1998r. funkcjonuje jako jedna z dyscyplin Zimowych Igrzysk Olimpijskich.

Lata i dekady ONZ

• 1967 - Międzynarodowy Rok Turystyczny (ang. International Tourist Year)
• 1994 - Międzynarodowy Rok Sportu i Ideałów Olimpijskich (ang. International Year of Sport and the Olympic Ideal)
• 2002 - Międzynarodowy Rok Ekoturystyki (MRE, ang. International Year of Ecotourism)
• 2002 - Międzynarodowy Rok Gór (MRG, ang. International Year of Mountains)
• 2005 - Międzynarodowy Rok Sportu i Wychowania Fizycznego (MRSiWF, ang. International Year for Sport and Physical Education, IYSPE)
• 2017 - Międzynarodowy Rok Zrównoważonej Turystyki dla Rozwoju (MRZTR, ang. International Year of Sustainable Tourism for Development, IYSTD)

(Żródła: m.in. Wikipedia, Wikipedia, Wikibooks, KK ZG PTTK)