Odżywianie to proces życiowy, polegający na pozyskiwaniu przez organizm ze środowiska pokarmu, a dokładniej zawartych w nim składników odżywczych. W zależności od formy, w jakiej uzyskiwane są składniki budulcowe, elektrony oraz energia, wyróżnia się różne strategie metaboliczne (zespół procesów metabolicznych, wyróżniany na podstawie podstawowych typów pokarmu), przede wszystkim: samożywność lub cudzożywność.
Organizmy samożywne samodzielnie przeprowadzają biosyntezę złożonych związków organicznych (węglowodanów, tłuszczy, białek) z prostych, nieorganicznych związków węgla, azotu oraz wody, wykorzystując do tego celu energię świetlną lub energię chemiczną.
Organizmy cudzożywne) odżywiają się związkami organicznymi. Ten sposób odżywiania dotyczy większości bakterii, grzybów, śluzowców, niektórych roślin, zwierząt.
Głód to fizjologiczne odczucie stanu organizmów wyższych, związane z niedoborem pożywienia, składników pokarmowych, takich jak np. białka, tłuszcze, cukry, witaminy czy sole mineralne. Jest także popędem, przyczyniającym się do zachowań skierowanych na pobieranie pokarmu i jego zdobywanie. Przeciwieństwem uczucia głodu jest uczucie sytości.
Apetyt (łac. appetitus - pożądanie), inaczej łaknienie to pragnienie spożycia, najczęściej określonego, pokarmu, zazwyczaj zawierającego konkretny składnik odżywczy, potrzebny w danej chwili organizmowi. Bardzo często, mylnie, utożsamiany z głodem, który jest fizjologiczną potrzebą przyjęcia pokarmu, nie zaś, jak apetyt - psychologiczną. Za regulację apetytu odpowiada układ limbiczny mózgu.
Istnieje cały szereg zaburzeń łaknienia, które można sklasyfikować w trzech ogólnych kategoriach:
- brak apetytu, spowodowany zwykle stałym lub zasadniczo dominującym uczuciem sytości;
- nadmierny apetyt, prowadzący bardzo często do otyłości, zazwyczaj spowodowany niewłaściwymi nawykami żywieniowymi lub brakiem uczucia sytości;
- łaknienie spaczone czyli spożywanie rzeczy niejadalnych, np. kredy, włosów, piasku; jego dokładne przyczyny nie są znane; występuje najczęściej u dzieci.
Pragnienie to jedna z najbardziej podstawowych potrzeb biologicznych organizmu, przejawiająca się w popędzie ku pobraniu odpowiedniej ilości wody. Pragnienie wzrasta wraz ze zmniejszaniem się ogólnej objętości płynu w ustroju lub ze zwiększeniem się ilości niektórych substancji, np. soli.
Zaburzenia na tle pragnienia u ludzi mogą się objawiać różnymi chorobami.
Żywienie człowieka
Żywienie człowieka to dostarczanie ludzkiemu organizmowi odpowiednich pokarmów, zapewniających utrzymanie jego podstawowych procesów życiowych. Pokarmy te mogą być pobierane w stanie naturalnym lub w postaci różnorodnych potraw czy napojów. Racjonalne żywienie człowieka jest dostosowane do jego wieku, płci, zapotrzebowania energetycznego, rodzaju wykonywanej pracy, stanu zdrowotnego, klimatu w którym żyje oraz innych czynników.
Ze względu na rolę w organizmie wyróżnia się trzy podstawowe grupy składników odżywczych pokarmu:
- składniki budulcowe: głównie białka i sole mineralne;
- składniki energetyczne: głównie węglowodany i tłuszcze;
- składniki regulujące: witaminy, niektóre sole mineralne, błonnik.
Generalnie za pełnowartościowe pożywienie uznaje się produkty pochodzenia zwierzęcego: jaja, mięso, ryby i mleko. Białka roślinne (niepełnowartościowe) nie zawierają niektórych niezbędnych dla organizmu aminokwasów, tzw. aminokwasów egzogennych. Brak tych składników, jak również i brak witamin, prowadzi do powstawania niedoborów żywnościowych, z kolei nadmiar lub niewłaściwe proporcje składników żywnościowych są przyczyną powstawania chorób cywilizacyjnych, np. chorób układu krążenia, miażdżycy, nowotworów złośliwych, cukrzycy, otyłości, osteoporozy, kamicy żółciowej, marskości wątroby, próchnicy zębów, niedokrwistości.
W wielu rejonach Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej ludność cierpi z powodu stałego, masowo występującego zjawiska niedożywienia oraz głodu.
Celem prawidłowego odżywiania zdrowego, dorosłego człowieka powinno być spożywanie takiej ilości określonych pokarmów, które zapewnią równowagę metaboliczną. Wraz z wiekiem zapotrzebowanie energetyczne zmniejsza się o około 5% w ciągu 10 lat.
Zapotrzebowanie żywnościowe człowieka jest różne w zależności od jego wieku. Zmiana ta wynika ze zmieniającej się dynamiki i równowagi metabolizmu, czyli całokształtu reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energii, zachodzących w żywych komórkach, stanowiącego podstawę wszelkich zjawisk biologicznych.
Zapotrzebowanie na białko jest przedmiotem sporów dietetyków. Przyjmuje się, iż w przedziale wiekowym 25-60 lat zapotrzebowanie na ten budulec wynosi u człowieka (niezależnie od płci) ok. 1 g na kilogram masy ciała. U osób ciężko pracujących zapotrzebowanie to może być nieznacznie wyższe.
Wyższe zapotrzebowanie energetyczne powinno być pokrywane przez zwiększone spożycie węglowodanów, a nie tłuszczów, które powinny dostarczać maksymalnie 30% dobowej energii. W rzeczywistości jest jednak inaczej. W Polsce ilość energii pozyskiwanej z tłuszczów w przeciętnej diecie dochodzi nawet do 50%. Zaleca się także ograniczanie spożywania pokarmów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe oraz tłuszcze typu trans na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Podstawowym źródłem witamin i minerałów dla organizmu są warzywa i owoce. Najzdrowsze są spożywane na surowo - mrożenie może spowodować 50% straty tych składników odżywczych.
Jedną z równie ważnych potrzeb jest zaopatrzenie organizmu w wodę, które powinno wynosić ok. 1 ml na kilokalorię pożywienia. Zapotrzebowanie to może jednak znacznie wzrosnąć przy sporym wysiłku fizycznym lub wysokiej temperaturze otoczenia.
Dieta (stgr. diaita - styl życia) to sposób odżywiania. Potocznie pojęcie to często używane jest nieprawidłowo w stosunku do diet odchudzających.
Termin "dieta", stosowany w nauce o żywieniu człowieka (lub medycynie), ma różne znaczenia. Ogólnie wyróżnia się cztery rodzaje diet:
- dieta zwyczajowa (naturalna, podstawowa) - powszechny w danej społeczności sposób odżywiania się;
- dieta alternatywna - przyjęty w sposób świadomy sposób odżywiania się, mający na celu rezygnację ze stosowania niektórych pokarmów i metod ich przygotowania; do diet alternatywnych zalicza się np. wegetarianizm, również diety eliminacyjne;
- dieta lecznicza, dieta terapeutyczna - żywienie, w którym z przyczyn zdrowotnych zmodyfikowano podaż składników energetycznych i substancji odżywczych; diety tego rodzaju są niezbilansowane w stosunku do potrzeb żywieniowych zdrowego człowieka, ale ich okresowe stosowanie ma uzasadnienie terapeutyczne;
- dieta doświadczalna - specjalnie skomponowane pożywienie, wykorzystywane w badaniach żywieniowych, które mogą być prowadzone na zwierzętach laboratoryjnych lub ludziach.
Wyróżnia się również dietę modyfikowaną lub inaczej dietę podstawową modyfikowaną. Jest to dieta, która zawiera wszystkie składniki odżywcze i energetyczna, ale zmieniona jest jej konsystencja, np. dieta papkowata czy dieta płynna.
Zdrowe odżywianie to sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Istotne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób, takich jak otyłość, nowotwory, choroby serca. Zdrowa dieta polega na przyjmowaniu odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych i wody. Składniki pokarmowe mogą być dostarczane w postaci różnych produktów, dlatego wiele sposobów odżywiania i diet może być uznane za zdrowe.
Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) odnośnie odżywiania rekomenduje:
- osiągnięcie odpowiedniego bilansu energetycznego i masy ciała;
- ograniczenie spożycia tłuszczów jako źródła energii, zastąpienie tłuszczów nasyconych tłuszczami nienasyconymi oraz eliminacja kwasów tłuszczów trans;
- zwiększenie spożycia warzyw i owoców, roślin strączkowych, produktów pełnoziarnistych, orzechów;
- ograniczenie spożycia cukrów prostych, których głównym źródłem powinny być owoce, najlepiej świeże, w mniejszej ilości suszone;
- zmniejszenie spożycia soli do 5 gramów dziennie ze wszystkich źródeł, co odpowiada jednej płaskiej łyżeczce (lub 2g sodu).
Polski Instytut Żywności i Żywienia podstawowymi poszerza listę zaleceń, dotyczących zdrowego żywienia i za ogólne zasady prawidłowego żywienia uznaje:
- spożywać posiłki regularnie (4-5 posiłków co 3-4 godziny);
- spożywać warzywa i owoce jak najczęściej, około połowy tego, co się je; należy spożywać je w proporcji ¾ warzyw na ¼ owoców;
- spożywać produkty zbożowe, szczególnie pełnoziarniste;
- codziennie wypijać przynajmniej dwie duże szklanki mleka, jogurtu lub kefiru, co częściowo można zastąpić serem;
- ograniczyć spożycie mięsa, zwłaszcza czerwonego i przetworzonych produktów (< 0,5 kg/tydzień); zastąpić mięso rybami, warzywami strączkowymi i jajami;
- ograniczyć spożycie tłuszczu zwierzęcego, zastąpić go olejami roślinnymi;
- unikać spożywania cukru i słodyczy, zastąpić je owocami i orzechami;
- unikać dosalania potraw i produktów o dużej zawartości soli; zastąpić sól ziołami;
- wypijać przynajmniej 1,5 l wody dziennie;
- (dorośli) unikać alkoholu.
Zasady zdrowego żywienia zmieniają się nieznacznie w zależności od wieku człowieka.
Składniki odżywcze dostarczane w niewłaściwych proporcjach prowadzą do otyłości. Zaburzenia trawienia lub wchłaniania powodują niedożywienie prowadzące do niedowagi. Schorzenia te mogą być spowodowane zaburzeniami czynnościowymi elementów układu pokarmowego.
Niewłaściwy sposób odżywiania może prowadzić także do psychoficznych problemów, np. ograniczenie możliwości przyswajania wiedzy, przewlekłe zmęczenie oraz osłabienie koncentracji uwagi.
Żywienie, obok aktywności fizycznej, stanowi ważny czynnik wpływający na zdrowie człowieka już od najmłodszych lat jego życia. Zaburzenia odżywiania się, występujące szczególnie w okresie dojrzewania, decydują w znacznej mierze o kondycji zdrowotnej człowieka dorosłego.
Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia wraz z 10 zasadami i komentarzami jest prostym, krótkim i zwięzłym sposobem przedstawienia zasad prawidłowego żywienia i najważniejszych elementów stylu życia, których realizacja daje szanse na prawidłowy rozwój, sprawność intelektualną i fizyczną oraz długie życie w zdrowiu. Wiedza o żywieniu i elementach stylu życia oraz ich wpływie na zdrowie człowieka jest ogromna i podlega stałej ewolucji i zmianom, dlatego również Piramida co pewien czas podlega modyfikacjom.
Badania naukowe w ostatnich latach wykazały, jak ważne w prawidłowym rozwoju dzieci i młodzieży oraz zapobieganiu otyłości i innym chorobom, rozwijającym się także w życiu dorosłym, są: aktywność fizyczna, prawidłowy sen oraz przestrzeganie zasad korzystania z komputera, telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych, dlatego też obecnie w piramidzie ujmuje się elementy stylu życia, dając jasno do zrozumienia, że aby być zdrowym, prawidłowe żywienie musi być realizowane łącznie z pozostałymi elementami stylu życia.
Reguła jednego talerza to najnowsza metoda kompozycji zrównoważonych posiłków, zastępująca przestarzałe piramidy żywienia. Twórcami reguły, początkowo pomyślanej jako dieta na odchudzanie, byli uczeni z Finlandii, którzy stawiali za cel maksymalnie uprościć prawidłowe odżywianie i zrobić go dostępnym dla absolutnej większości ludzi. Z czasem reguła stała się synonimem zbilansowanej diety.
- Należy mieć odpowiednie naczynie, najlepiej klasyczny, płaski talerz o średnicy 20-25 cm.
- Pokarm należy rozmieścić tylko na środkowej części talerza, bez "zjeżdżalni", będzie to właściwa porcja na jeden posiłek.
- ½ talerza obowiązkowo wypełnia się warzywami - kapustą, ogórkami, kabaczkami, pomidorami itd. To najlżejsza część żywienia - maksimum witamin, minerałów i błonnika przy minimalnej kaloryczności. Warzywa mogą być świeże, ugotowane, duszone, przygotowane na grillu czy w piecyku, lecz nie smażone! Ważne, by przygotować warzywa nietłustymi i lekkimi. Tę część talerza warto wypełniać "od serca", można pozwolić sobie na "zjeżdżalnię".
- ¼ talerza zapełnia się skomplikowanymi węglowodanami i pokarmami bogatymi w skrobię. Do tej kategorii wchodzą gryka, jęczmień, ryż, kukurydza, ziemniaki, makarony, najlepiej z twardych gatunków pszenicy. Fachowcy rekomendują porcję do 100g (w przybliżeniu ¾ szklanki). Tej części posiłku również nie powinno się zaprawiać olejem czy kalorycznymi sosami.
- ¼ talerza jest przeznaczona dla białkowego pokarmu - mięsa, drobiu, jaj, ryb, owoców morza, strączkowych. Polecana porcja to 100-120g. Powinno się oddzielić tłuszczowe warstwy mięsa czy skórkę w drobiu - to najbardziej tłuste i kaloryczne części.
- Obok talerza powinna stać szklanka mleka, jogurtu, pół filiżanki budyniu, lodów lub owoców.
Sztuka kulinarna to umiejętność przygotowywania różnych potraw w sposób smaczny, pożywny i estetyczny, kulinaria zaś to ogół zagadnień związanych z potrawami, głównie potrzebne produkty i sposoby przygotowania. W różnych regionach świata, zależnie od dostępności źródeł pożywienia i wielowiekowej tradycji, wykształciły się różne zwyczaje kulinarne.
Warto zajrzeć
Wegetarianizm
Wegetarianizm to świadome i celowe wyłączanie z diety mięsa, w tym ryb i owoców morza. Dotyczy również innych produktów pochodzenia zwierzęcego, w szczególności pochodzących z uboju, takich jak smalec lub żelatyna. Wegetarianizm może być wybrany z pobudek moralnych, etycznych, religijnych, społecznych, zdrowotnych, ekologicznych bądź ekonomicznych. Zróżnicowana dieta wegetariańska jest odpowiednia dla ludzi w każdym wieku.
Wegetarianizm rozwinął się na subkontynencie indyjskim w IIw.p.n.e. Miał wówczas charakter czysto religijny, przedhinduistyczny. W Europie pojawił się w VIw.p.n.e. Uważa się, że pitagorejczycy byli pierwszym ruchem, stawiającym nacisk na etyczne wartości wegetarianizmu. Pierwszym znanym wegetarianinem z powodów wyłącznie etycznych od czasu Porfiriusza (232-305r.n.e.) był Leonardo da Vinci (1452-1519).
W 1847r., w czasie pierwszego spotkania Stowarzyszenia Wegetarian w Anglii, ustalono, że wegetarianin to osoba, która odmawia jedzenia jakiegokolwiek rodzaju mięsa. Wcześniej wegetarianie byli często nazywani pitagorejczykami, ponieważ ci także nie spożywali mięsa.
Wegetariańska piramida żywieniowa jest odmianą popularnych form piramid, przeznaczonych dla tradycyjnych diet, zawierających pokarm zwierzęcy. Wegetariańskie piramidy żywienia sugerują rodzaje i częstotliwość spożywania pokarmów, w ilości optymalnej dla zdrowia. Część zawiera też dodatkowe, często specyficzne zalecenia dla wegetarian, np. dotyczące aktywności fizycznej lub konieczności korzystania z kąpieli słonecznych.
Laktoowowegetarianizm (owolaktarianizm) - najbardziej rozpowszechniona odmiana wegetarianizmu, polegająca na rezygnacji z potraw mięsnych. Do jadłospisu dopuszczone są natomiast niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego: nabiał, miód.
Laktowegetarianizm - popularna odmiana wegetarianizmu, polegająca na wyłączeniu z jadłospisu jajek. Laktowegetarianie dopuszczają jednak spożywanie mleka i jego przetworów.
Owowegetarianizm - dieta, która z produktów zwierzęcych dopuszcza jedynie spożywanie jajek.
Weganizm - polega na rezygnacji ze spożywania wszelkich pokarmów pochodzących od zwierząt. Weganie rezygnują ze spożywania nie tylko mięsa, ale także produktów, których wytwarzanie wiąże się z eksploatacją zwierząt, takich jak: nabiał, w tym jajka oraz zazwyczaj miód. Niektórzy weganie uznają go w swojej diecie, wtedy też pojawia się termin "beegan".
Terminu "weganizm" używa się też do określenia proekologicznego stylu życia, obejmującego wyeliminowanie produktów pochodzenia zwierzęcego nie tylko z diety, ale również ze wszystkich innych aspektów życia. Weganie nie stosują kosmetyków i nie kupują ubrań powstałych z odzwierzęcych surowców (skóry, futra, wełna, jedwab), nie biorą udziału w rozrywkach, w których wykorzystuje się zwierzęta (polowania, zoo, rodeo, cyrk, oceanarium). Bojkotują także wszelkie produkty testowane na zwierzętach. Zawieszenie przestrzegania tych zasad dopuszczają tylko, jeśli byłoby to niezbędne do przetrwania.
Najbardziej znana w Polsce organizacja promująca weganizm - Stowarzyszenie Empatia - pisze:
Weganizm jest to sposób życia, dążący do rzeczywistej minimalizacji uczestnictwa w eksploatacji zwierząt. Najważniejszy aspekt tego pojęcia dotyczy diety, ponieważ dla pożywienia jest wykorzystywana największa ilość zwierząt. Weganizm w tym zakresie oznacza odrzucenie z przyczyn etycznych produktów odzwierzęcych. W innych dziedzinach cechuje się podobnie konsekwentną postawą, np. w sprzeciwie wobec hodowli zwierząt z przeznaczeniem na futra, wykorzystywania zwierząt do doświadczeń, do celów rozrywki itd.
Witarianizm - dieta polegająca na spożywaniu wyłącznie produktów świeżych. Bardzo rzadko nie łączy się z wegetarianizmem. Odrzuca jakiekolwiek potrawy gotowane. Witarianie rezygnują również z wszelkich napojów typu kawa, herbata.
Frutarianizm lub fruktarianizm, fruitarianizm, fruktorianizm - najbardziej zaostrzona forma wegetarianizmu. Oprócz mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego fruktarianie nie jedzą żadnych owoców i warzyw, których zerwanie uśmierciłoby roślinę, np. sałaty. Ich pokarmem jest produkt naturalny, którego pozyskanie nie wymaga "zabicia" rośliny, czyli owoce w znaczeniu botanicznym, do których zaliczają się: ogórki, kabaczki, pomidory, bakłażany, jak i owoce w znaczeniu kulinarnym, np.: jabłka, banany, pomarańcze etc.
Liquidarianizm - dieta oparta na spożywaniu witariańskiego pokarmu pod postacią soku. Stosujący tę dietę uważają, że nie obciąża organizmu, jednocześnie dostarczając wszystkich potrzebnych do funkcjonowania składników mineralnych i witamin.
Sprautarianizm - dieta oparta na spożywaniu w większości kiełków, np. skiełkowane nasiona roślin - zbóż, warzyw, owoców itd.
Za rodzaje wegetarianizmu niesłusznie uważa się diety, będące wyborem pośrednim pomiędzy dietą obejmującą jedzenie potraw mięsnych a wegetarianizmem. Jest to semiwegetarianizm i jego rodzaje.
Semiwegetarianizm - odmiana diety ograniczającej spożycie mięsa. Z reguły wyłącza zupełnie mięso czerwone (wieprzowinę i wołowinę), a dopuszcza mięso białe (drób i ryby). Dozwolone jest spożywanie jaj, miodu i mleka wraz z jego przetworami.
Rozróżnia się dwie odmiany semiwegetarianizmu: pollowegetarianizm, dopuszczający spożywanie mięsa drobiu oraz pescowegetarianizm (ichtiwegetarianizm), dopuszczający spożywanie mięsa ryb.
Warto zajrzeć
- Magazyn Vege
- Znak V
- Viva! Zdrowie
- Zostań wege na 30 dni!
- Weganizm. Spróbujesz?
- Wegetarianizm
- Wegetarianie
- Puszka - przepisy wegetariańskie
- Zwegowani - przepisy wegańskie
- Kuchnia - portal o zdrowym jedzeniu
KALENDARZ ODŻYWIANIA
Wiele krajów wyznaczyło różne dni dla uhonorowania produktów spożywczych, potraw czy napojów, czasami narodowych. W Stanach Zjednoczonych wyznaczonych jest około 180 takich dni.
- 11.01 - Dzień Wegetarian (ang. Vegetarian Day)
- 16.01 - Dzień Pikantnych Potraw (pl)
- 20.01 - Dzień Bigosu (pl)
- 05.02 - Światowy Dzień Nutelli (ang. World Nutella Day)
- 09.02 - Międzynarodowy Dzień Pizzy (ang. International Pizza Day)
- 20.03 - Światowy Dzień bez Mięsa (ang. Meat Out Day)
- 04.04 - Międzynarodowy Dzień Marchewki (ang. International Carrot Day)
- 12.04 - Dzień Czekolady (pl)
- 01.05 - Międzynarodowy Dzień Kaszanki (ang. International Black Pudding Day)
- 04.05 - Dzień Piekarza (pl)
- 13.05 - Międzynarodowy Dzień Hummusu (ang. International Hummus Day)
- 18.05 - Światowy Dzień Pieczenia (ang. World Baking Day)
- sobota w okolicy 22.05 - Europejski Dzień Walki z Otyłością (ang. European Obesity Day)
- maj - Ogólnopolski Tydzień Wegetarianizmu (OTW, pl, Fundacja Viva!)
- maj lub czerwiec - Tydzień Weganizmu (pl, Stowarzyszenie Empatia)
- 01.06 - Dzień bez Alkoholu (pl, święto ustanowione uchwałą Sejmu w 2006r.)
- 18.06 - Międzynarodowy Dzień Pikników (ang. International Picnic Day)
- 18.06 - Międzynarodowy Dzień Sushi (ang. International Sushi Day)
- 07.07 - Światowy Dzień Czekolady (ang. World Chocolate Day)
- 30.07 - Międzynarodowy Dzień Sernika (ang. International Cheesecake Day)
- 1.piątek sierpnia - Międzynarodowy Dzień Piwa (i Piwowara) (ang. International Beer Day, podaje się też datę: 5.08)
- 29.09 - Międzynarodowy Dzień Kawy (ang. International Coffee Day)
- 01.10 - Dzień Wegan (pl)
- 01.10 - Światowy Dzień Wegetarianizmu (ang. World Vegetarian Day, WVD)
- 2.czwartek października - Światowy Dzień Kurczaka (jako potrawa, ang. World Chicken Day)
- 2.piątek października - Światowy Dzień Jaja (ang. World Egg Day)
- 10.10 - Światowy Dzień Owsianki (ang. World Porridge Day)
- 11.10 - Światowy Dzień Walki z Otyłością (ang. World Obesity Day, ONZ/WHO, w Polsce podaje się też datę 24.10)
- 16.10 - Światowy Dzień Żywności (ang. World Food Day, ONZ/FAO)
- 16.10 - Światowy Dzień Chleba (ang. World Bread Day)
- 17.10 - Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem (ang. International Day for the Eradication of Poverty, ONZ)
- 01.11 - Światowy Dzień Wegan (ang. World Vegan Day)
- 24.11 - Światowy Dzień Buraka (ang. World Beet Day)
Lata i dekady ONZ
- 1997-2006 - Dekada Walki z Ubóstwem (ang. Decade for the Eradication of Poverty)
- 2004 - Międzynarodowy Rok Ryżu (MRR, ang. International Year of Rice)
- 2008 - Międzynarodowy Rok Ziemniaka (MRZ, ang. International Year of the Potato)
(Źródła: m.in. Wikipedia, Wikipedia EN, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, WP Kuchnia, Wycinki ze starych gazet, Black Pudding Club, 14th Century: Sambocade, Misyjne.pl, Culture, Z Kaszub, Fakt, Netto, Kurs na herbatę, BNP Paribas)
13 V - Międzynarodowy Dzień Hummusu
18 VI - Międzynarodowy Dzień Sushi