Konstanty Drucki-Lubecki, książę herbu Druck (niektóre źródła podają drugie imię - Maria, natomiast Córka, P. Teresa Dangel twierdziła, że Ojciec używał tylko jednego imienia - Konstanty).
Urodził się 13 marca 1893r. w Porochońsku na Polesiu.
Syn Hieronima i Marii z Grabowskich. Pochodził z rodziny ziemiańskiej (książęcej) (kliknięcie w herb przenosi na stronę z drzewem genealogicznym).
w 1914r. ukończył Liceum Aleksandrowskie w Petersburgu.
Wcześniej, od 1811r., szkoła istniała w Carskim Siole, przy rezydencji carów, ok. 25 km od Petersburga. Była to elitarna szkoła dla uczniów ze szlacheckich rodzin (jednym z absolwentów był Aleksander Puszkin). Nauka o profilu głównie humanistycznym trwała 6 lat i przez ten czas uczniowie nie opuszczali szkoły. W tej formie Carskosielskie Liceum przetrwało do 1843r., rok później jako Liceum Aleksandryjskie zostało przeniesione do Petersburga i w 1918r. zlikwidowane.
W 1914r. wstąpił do w armii rosyjskiej, gdzie służył podczas I wojny światowej. W 1917r. został mianowany podporucznikiem w 12 Pułku Huzarów.
W grudniu 1917r. przeszedł do oddziałów polskich, do szwadronu rotmistrza Konstantego Plisowskiego w Odessie i odbył wraz z nim przemarsz do Bobrujska, do I Korpusu Polskiego na Wschodzie gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego, gdzie służył od marca do maja 1918r. w 3 Pułku Ułanów.
Po rozbrojeniu Korpusu przedarł się do kraju i w grudniu 1918r. wstąpił w Wilnie do Oddziału Konnego Wileńskiej Samoobrony, z którego później sformował się 13 Pułk Ułanów Wileńskich. W pułku tym, w stopniu rotmistrza, brał udział w wojnie bolszewickiej 1918-1921. Początkowo był dowódcą szwadronu, a po awansie do stopnia majora objął dowodzenie pułkiem.
W nocy z 4 na 5 października 1920r. "otrzymał rozkaz atakowania bolszewików swym 3. szwadronem, na czele oddziałów polskich uderzających w kierunku Mińska Litewskiego. Walcząc pod wsią Przyłuki, Łoszyce, a wreszcie o sam Mińsk, rozproszył nieprzyjaciela i umożliwił piechocie zajęcie linii demarkacyjnej." Za ten bohaterski czyn został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918r., Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z 1 sierpnia 1919r. wskrzesił order ustanowiony w 1792r. przez króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, nadając mu nazwę Orderu Wojskowego Virtuti Militari (zmienioną później na Order Wojenny Virtuti Militari). Zgodnie z ustawą przywrócone zostało dawne znaczenie orderu jako nagrody (...) czynów wybitnego męstwa i odwagi, dokonanych w boju i połączonych z poświęceniem się dla dobra Ojczyzny (...).
Na początku 1922r. został przeniesiony do 23 Pułku Ułanów i w jego barwach w latach 1923-1925 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej (WSWoj., 1922-1939) w Warszawie.
Celem działalności szkoły, zapisanym w statucie, było przygotowanie oficerów do dowodzenia pułkiem i służby na stanowiskach szefa sztabu dywizji i szefa oddziału sztabu armii. Studia dyplomowe trwały dwa lata. Rocznie przeciętnie kształcono 60-70 studentów. Warunkiem przyjścia do WSWoj. była co najmniej pięcioletnia służba w jednostkach, zdolność do służby frontowej, bardzo dobra opinia służbowa, dopuszczenie do egzaminów (zatwierdzane przez szefa sztabu) oraz zaliczenie wielu egzaminów.
W 1918r. ożenił się z Zofią Wańkowicz. Związek trwał krótko i pozostał bezpotomny.
10 września 1924r. ożenił się z Marią Antoniną hrabiną Korwin-Krasińską z Krasnego herbu Ślepowron. Z tego małżeństwa narodziły się dwie córki: Teresa Maria (ur. w 1925r.) i Elżbieta Maria (ur. w 1929r.).
Po otrzymaniu dyplomu naukowego w okresie od 1 października 1925r. do 31 stycznia 1929r. był wykładowcą i dyrektorem nauk w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.
Informacje dotyczące pobytu Konstantego Druckiego-Lubeckiego w CWK:
- Kursy Dowódców Szwadronów (kurs I, od stycznia do połowy sierpnia 1926r. oraz kurs II, prawdopodobnie od lutego do lipca 1927r.) - Historia wojska i kawalerii - mjr SG Konstanty Drucki-Lubecki3)
- Centrum Wyszkolenia Kawalerii - wykładowcy geografii i historii: mjr SG Konstanty Drucki-Lubecki 3)
- Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii - wykłady z historii wojen prowadzili: mjr dypl. Konstanty Drucki-Lubecki (...) 4)
- Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii - zajęcia z wyszkolenia bojowego i z taktyki prowadzili najpierw ppłk dypl. Rudolf Dreszer i ppłk dypl. Konstanty Drucki-Lubecki (...) 4)
- Centrum Wyszkolenia Kawalerii - Dyrektorzy Nauk: 1927-1928 - ppłk dypl. Konstanty Drucki-Lubecki 3)
W okresie międzywojennym w Polsce istniało kilka ośrodków szkolnictwa kawaleryjskiego: Oficerska Szkoła Jazdy w Warszawie, Szkoła Podchorążych Piechoty w Warszawie (z klasą kawaleryjską), Szkoła Oficerów Jazdy w Starej Wsi koło Otwocka, Szkoła Oficerów Jazdy w Gumniskach koło Tarnowa, Oficerska Szkoła Jazdy i Centralny Obóz Szkół Podoficerskich Jazdy w Przemyślu. W lutym 1920r. podjęta została decyzja o utworzeniu w Grudziądzu jednego ośrodka szkoleniowego dla potrzeb jazdy. Przechodzenie poszczególnych szkół oficerskich oraz pododdziałów COSPJ było procesem kilkumiesięcznym, trwało prawdopodobnie od końca marca do sierpnia 1920r.
15 sierpnia 1920r. utworzono w Grudziądzu Centralną Szkołę Jazdy. Pierwszym Komendantem Szkoły został płk Stefan de Castenedolo Kasprzycki.
Grudziądzki ośrodek szkolenia kawalerzystów przechodził różne etapy rozwoju, w związku z tym zmieniała się też nazwa szkoły.
Pod koniec stycznia 1921r. władze wojskowe ogłosiły decyzję o przeformowaniu ośrodka w Tymczasową Centralną Szkołę Jazdy. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych z 27 stycznia 1921r. określał, że zadaniem Szkoły jest (...) szkolenie teoretyczne i praktyczne oficerów i podchorążych, oraz specjalistów, czyli wykwalifikowanego personelu instruktorskiego, dla oddziałów specjalnych jazdy, jak karabinów maszynowych, konnych saperów-minerów, służby łączności, samochodów pancernych i innych.2)
10 kwietnia 1923r. Centralna Szkoła Jazdy otrzymała nazwę Centralna Szkoła Kawalerii. Mimo, że formalnej zmiany terminu "jazda" na "kawaleria" dokonano w kwietniu 1924r., kwestia terminologiczna została rozstrzygnięta już w 1922r. uchwałą Generalnej Komisji Słownictwa Wojskowego, która ustaliła: Komisja uznaje, że w oficjalnym słownictwie wojskowym wyrazy jazda i kawaleria mają być używane jako równouprawnione i równorzędne.2)
W Tymczasowym Statucie CSK określone zostały wszelkie zasady funkcjonowania Szkoły, m.in:
Art. I. Cel Szkoły
1. Celem Szkoły jest fachowe przygotowanie, wyszkolenie i wydoskonalenie oficerów i podoficerów zawodowych kawalerii.
Art. II.
2. Zadaniem Szkoły jest:
a) dać uczniom wzorowe wyrobienie żołnierskie oraz dobrą i praktyczną znajomość służby kawaleryjskiej,
b) rozszerzyć i pogłębić ich ogólnowojskowe wykształcenie teoretyczne,
c) wpoić w nich jednolitą doktrynę taktyczną,
d) wychować ich w duchu wielkich, narodowych tradycji rycerskich.
(...)
Art. IV. Organizacja i kierownictwo Szkoły
(...)
9. Na czele Centralnej Szkoły Kawalerii stoi komendant (...). Komendant Szkoły jest odpowiedzialny za całokształt życia i pracy w Szkole. W szczególności jest on odpowiedzialny za poziom wychowania, wyćwiczenia i wykształcenia wojskowego uczniów, za karność i porządek wewnątrz Szkoły, za ścisłe przestrzeganie obowiązujących przepisów i wykonanie przepisanych programów, oraz za prawidłowe prowadzenie gospodarki i administracji w Szkole.
(...)
12. Bezpośrednimi pomocnikami komendanta Szkoły są:
a) dyrektor nauk,
b) d-ca oddziałów szkolnych,
c) gospodarz Szkoły.
13. Wyszkoleniem kieruje dyrektor nauk (...).
14. Dyrektor nauk ustala według wskazówek komendanta program i rozkład szkolenia i zajęć, jest oidpowiedzialny za poziom i zakres nauki, metody uczenia i frekwencję słuchaczy.
15. Dyrektorowi nauk podlegają:
a) wszyscy wykładowcy i ich asystenci,
b) nauczyciele języków obcych,
c) personel pomocniczy (kreślarze itp.),
d) wszelkie urządzenia naukowe (biblioteka, muzeum, gabinety specjalne, litografie, introligatornia itp.).3)
11 listopada 1925r. Centralna Szkoła Kawalerii przestała istnieć, natomiast w jej miejsce rozpoczęły swoją działalność Oficerska Szkoła Kawalerii i Obóz Szkolny Kawalerii. Zmiana ta związana była zarówno z reorganizacją szkolnictwa wojskowego w Polsce, jak i zwiększeniem oferty szkoleniowej grudziądzkiego ośrodka szkolenia kawalerii.
W skład Obozu Szkolnego Kawalerii weszły następujące szkoły i kursy: Oficerska Szkoła Kawalerii, Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii (od 1926r.), Kurs Oficerów Sztabowych, Kurs Dowódców Szwadronów, Kurs Instruktorów Jazdy Konnej, Kurs Podoficerów Ujeżdżaczy Koni Remontowych, Kurs Taktyczny Samochodów Pancernych (przeniesiony później do Centrum Wyszkolenia Czołgów i Samochodów Pancernych), Kurs Oficerów Lekarzy Weterynarii (przeniesiony do Warszawy w 1927r.).
Na czele Obozu Szkolnego Kawalerii stał komendant Obozu, dysponujący aparatem wyszkoleniowym i administracyjno-gospodarczym. Wyszkolenie dzieliło się na trzy działy:
a) nauka ogólna - kierownikiem działu był dyrektor nauk,
b) wyszkolenie bojowe (zwane wojskowym - WW) - kierownikiem był główny instruktor wyszkolenia wojskowego,
c) wyszkolenie jeździeckie - kierownikiem był główny instruktor jazdy.
W latach 1925-1928 w ramach reformy programów wyszkolenia dokonano nowego podziału przedmiotów na ogólnokształcące, ogólnowojskowe oraz fachowe. O ile w latach poprzednich główny nacisk kładziono na sprawność fizyczną i kawaleryjskie wyszkolenie jednostkowe, o tyle w tym okresie wyszkolenie bojowe i nauka dowodzenia wybiły się zdecydowanie na pierwszy plan. W Grudziądzu motorem tej ważnej reformy był ówczesny główny instruktor wyszkolenia wojskowego ppłk Piotr Skuratowicz. Jego starania wspierał ówczesny dyrektor nauk ppłk SG Konstanty Drucki-Lubecki.2)
30 kwietnia 1927r. obowiązki komendanta Szkoły czasowo objął dyrektor nauk ppłk SG Rudolf Dreszer, zaś z dniem 1 lipca 1927r. nowym komendantem Obozu Szkolnego Kawalerii został płk Zygmunt Podhorski.
18 maja 1928r. władze wojskowe nakazały przeformować Obóz Szkolny Kawalerii w Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Nowa, tymczasowa organizacja została wprowadzona w życie z dniem 1 czerwca 1928r. W skład CWK wchodziły następujące organy dowodzenia oraz oddziały i kursy: komenda Centrum, kwatermistrzostwo, szwadron administracyjny, dywizjon szkolny podchorążych kawalerii, dywizjon szkolny podchorążych rezerwy kawalerii, kursy oficerskie, kurs jazdy konnej.
Całokształt spraw związanych z kierowaniem działalnością szkoleniowo-organizacyjną znalazł się w kompetencjach komendy Centrum. Na czele Centrum stał komendant. W składzie komendy znalazł się dyrektor nauk, któremu miało podlegać 13 wykładowców i asystentów, główny instruktor wyszkolenia wojskowego, 5 instruktorów wyszkolenia wojskowego, instruktor wyszkolenia strzeleckiego oraz instruktor wychowania fizycznego.
Dyrektor nauk był bezpośrednim organizatorem procesu szkolenia. Przygotowywał wytyczne wyszkoleniowe, opracowywał ogólny program zajęć, w tym podział godzin an poszczególne działy nauczania, przydzielał wykładowców i instruktorów do poszczególnych szkół i kursów, uwzględniając zarazem rozkłady zajęć i przydział obiektów bazy szkoleniowej (gabinetów, placów ćwiczeń, strzelnic). Do jego obowiązków należała okresowa kontrola zajęć traktowana jako nadzór w imieniu komendanta Centrumnad racjonalnym wyczerpaniem obowiązujących programówi użyciem sprzętu wyszkoleniowego. Ponadto dyrektor nauk opracowywał projekt preliminarza budżetu wyszkoleniowego Centrum z podziałem na poszczególne szkoły i kursy. Na podstawie jego wytycznych komendanci szkół i kursów opracowywali okresowe plany szkolenia oraz w uzgodnieniu z komendą Centrum wykonywali miesięczne rozkłady zajęć. Na podstawie tych dokumentów oraz zarządzeń komendantów szkół i kursów dowódcy pododdziałów szkolnych sporządzali tygodniowe programy zajęć.
Nazwa Centrum Wyszkolenia Kawalerii obowiązywała do wybuchu II wojny światowej, przy czym w lipcu 1932r. oraz 1 kwietnia 1939r. nastąpiły kolejne zmiany reorganizacyjne Centrum.
Dokument "Organizacja Szkoły Kawalerii na stopie pokojowej" z 1932r. precyzował, że Centrum Wyszkolenia Kawalerii jest ośrodkiem wyszkolenia kawalerii. Poza wyszkoleniem prowadzi studia a) w zakresie wyszkolenia i taktyki kawalerii, b) w zakresie jazdy konnej i ujeżdżania oraz użycia konia wierzchowego, c) studia nad sprzętem uzbrojenia i wyposażeniem kawalerii pod względem taktyczno-technicznym.2)
W skład Centrum Wyszkolenia Kawalerii wchodziły: Komenda Centrum, Kursy Oficerskie i Podoficerskie, Szkoła Podchorążych Kawalerii, Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii, Szkoła Jazdy Konnej. Zmiany organizacyjne zakładały m.in. utworzenie w składzie komendy CWK pomocniczego organu komendanta w zakresie planowania i organizacji procesu kształcenia - sztabu z oficerem sztabu (dotychczas dyrektor nauk). Nazwę głównego instruktora jazdy konnej zmieniono na szefa akwitacji, również z zachowaniem dotychczasowych kompetencji. W Szkole Podchorążych Kawalerii oraz na Kursach Oficerskich i Podoficerskicj utworzono stanowisko dyrektora nauk.
Na początku sierpnia 1935r. stanowisko komendanta Centrum Wyszkolenia Kawalerii objął płk dypl. Józef Smoleński. W listopadzie 1938r. nastąpiła kolejna zmiana na stanowisku komendanta Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Komendę przejął płk Tadeusz Komorowski.
1 kwietnia 1939r. przeprowadzono kolejną reorganizację CWK, w wyniku której większą rangę uzyskał dział kwatermistrzowski, a ponadto rozbudowano komendę.
Lata istnienia Centrum Wyszkolenia Kawalerii to okres doskonalenia wdrożonych w 1928r. rozwiązań strukturalno-organizacyjnych, które miały w swych założeniach optymalizować proces wyszkolenia. Sformowane w połowie 1928r. CWK było drugim po Centrum Wyszkolenia Artylerii (CWArt w Toruniu) centralnym ośrodkiem integrującym niemalże całość wyszkolenia oficerów i oficerów rezerwy oraz podoficerów zawodowych danego rodzaju broni w ramach rozłożonej na lata reformy systemu szkolnictwa wojskowego. Oprócz wcześniej wymienionych do Grudziądza przeniesiono także na początku 1930r. Szkołę Podoficerów Zawodowych Kawalerii z Jaworowa (koło Lwowa). Z końcem 1938r., wraz z rozformowaniem Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, dokonała się pełna integracja kawaleryjskiego szkolnictwa wojskowego w grudziądzkim Centrum Wyszkolenia Kawalerii. W latach 30-tych, wraz z rozwojem Centrum, postępował proces decentralizacji zarządzania przebiegiem szkolenia i jednocześnie przekazywania kompetencji i uprawnień podległym ośrodkom szkolnym. Powstawały nowe komórki organizacyjne, usprawniające proces kierowania. Od 1932r. Centrum Wyszkolenia Kawalerii stanowiło także ośrodek naukowo-badawczy prowadzący doświadczenia w zakresie taktyki, wyszkolenia, wyposażenia kawalerii oraz jazdy konnej i ujeżdżania.
1 stycznia 1927r. Konstanty Drucki-Lubecki został mianowany podpułkownikiem.
W listopadzie 1928r. objął stanowisko zastępcy dowódcy 13 Pułku Ułanów, zaś od kwietnia 1929r. do kwietnia 1932r. był dowódcą 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie Gdańskim. Barwy tego pułku nosił do końca.
1 stycznia 1932r. został mianowany pułkownikiem dyplomowanym.
Tego roku został przeniesiony do Warszawy na stanowisko kierownika Katedry Taktyki Kawalerii w Wyższej Szkole Wojennej.
We wrześniu 1938r. otrzymał przydział zastępcy dowódcy Wileńskiej Brygady Kawalerii. Stanowisko dowódcy tej brygady objął w sierpniu 1939r.
Skład i dowódcy Wileńskiej Brygady Kawalerii - 1 września 1939r.:
Wileńska Brygada Kawalerii (Wilno) - płk dypl. Konstanty Drucki-Lubecki
- 4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich (Wilno) - ppłk Ludomir Wysocki
- 13 Pułk Ułanów Wileńskich (Nowa Wilejka) - ppłk dypl. Józef Szostak
- 23 Pułk Ułanów Grodzieńskich (Postawy) - ppłk dypl. Zygmunt Miłkowski
- 3 Lubelski Dywizjon Artylerii Konnej im. Płk. Włodzimierza Potockiego (Podbrodzie) - ppłk Józef Droba
- 7 Szwadron Pionierów - rtm. Józef Lichtarowicz
- Szwadron Łączności - kpt. Orzechowski
- Szwadron Kolarzy - ppor. Jerzy Majewski
- 3 Dywizjon Pancerny - kpt. Władysław Łubieński
- 83 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej - ppor. Henryk Szperka
W kampanii wrześniowej brygada wchodziła w skład Armii "Prusy". Rozpoczęła działania bojowe w rejonie Koluszek i Piotrkowa Trybunalskiego. Poniosła duże straty i została rozbita. Po częściowym połączeniu rozproszonych oddziałów kierowała się do grupy gen. Andersa.
26 września 1939r. płk Drucki-Lubecki z częścią brygady znajdował się we wsi Leszczesna (koło Dernak, na płn-zach od Lwowa), gdzie zostali zaatakowani przez Sowietów. W bitwie pułkownik został ciężko ranny (przestrzelony policzek) i nieprzytomny dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał krótko w szpitalu więziennym, a później w więzieniu w Samborze z grupą innych oficerów. Z tego więzienia wraz ze wszystkimi został wywieziony 17 maja 1940r. do więzienia w Kijowie, skąd dalej w nieznanym kierunku.
Na tej dacie ślad się urywa... Jedyny list Rodzina otrzymała od Pułkownika z więzienia w Samborze. Po wielu latach relację z pobytu we wspólnej celi osobiście przekazał współwięzień, wojskowy lekarz, który ocalał.
Po latach nazwisko Konstantego Druckiego-Lubeckiego znalazło się na tzw. Liście Ukraińskiej - Listy Katyńskiej ciąg dalszy (str. 20, poz. 980), przekazanej w 1994r. prokuratorowi Stefanowi Śnieżce przez z-cę Szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, gen. Andrieja Chomicza.
Konstanty Drucki-Lubecki został pośmiertnie mianowany generałem brygady rozkazem gen. Władysława Andersa z 11 listopada 1964r. w Londynie.
Odznaczenia:
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej (9.X.-19.XI.1920)
- Krzyż Oficerski Legii Honorowej
- Polonia Restituta - Krzyż Oficerski
- Krzyż Virtuti Militari V klasy nr 3535
- Krzyż Złoty Zasługi
- Krzyż Walecznych nr 15166
- Medal Niepodległości
- Medal Za Wojnę 1918-1921
- Medal Za Długoletnią Służbę X-lecia
- Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości
- Medal Interallie
- Medal Za Długoletnią Służbę XX-lecia
- Krzyż Kampanii Wrześniowej (nadany pośmiertnie w Londynie)
Autor podręczników i artykułów w prasie wojskowej
W 1927r. ówczesny dyrektor nauk Obozu Szkolnego Kawalerii mjr SG Konstanty Drucki-Lubecki wydał na prawach rękopisu opracowanie Historia wojen. Wykłady w wojny światowej 1914-1918r (Grudziądz, 1927).
W 1934r., na prawach rękopisu, ukazał się skrypt Taktyka kawalerii. Wykłady I i II kursu (Warszawa 1934), stanowiący zbiór wykładów i ćwiczeń z taktyki kawalerii I i II kursu (młodszego i starszego rocznika) Wyższej Szkoły Wojennej. Stanowił on oficjalną wykładnię poglądów tej uczelni dotyczących zapisów zarówno części drugiej Ogólnej instrukcji walki, jak i części trzeciej Regulaminu kawalerii, traktujących o prowadzeniu działań taktycznych. Autorami tego skryptu byli kierownik Katedry Taktyki Kawalerii Wyższej Szkoły Wojennej, płk dypl. Konstanty Drucki-Lubecki i wykładowca tej katedry mjr dypl. Ziemowit Grabowski. Obaj autorzy skryptu znali się z Wyższej Szkoły Wojennej, którą ukończyli razem w 1925r. (IV promocja). Następnie razem pełnili służbę w Obozie Szkolnym Kawalerii, gdzie ppłk SG Konstanty Drucki-Lubecki był dyrektorem nauk Obozu, a rtm SG Ziemowit Grabowski był wykładowcą taktyki i organizacji.
(Źródła: życiorys Konstantego Druckiego-Lubeckiego przekazany przez Córkę - Panią Teresę Dangel;
1) C.Leżeński, L.Kukawski; "O kawalerii polskiej XX wieku"; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991;
2) L.Kukawski, J.S.Tym, T.Wójcik; "Kawaleryjska Alma Mater w Grudziądzu 1920-1939. Zarys dziejów"; Fundacja na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej, Grudziądz 2008;
3) "Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Zarys dziejów szkół kawalerii polskiej"; opracowanie zbiorowe pod red. gen. bryg. Józefa Smoleńskiego; wydane w formie wkładek do Przeglądu Kawalerii i Broni Pancernej w Londynie;
4) S.Radomyski; "Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926-1939"; Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1992;
a także: UDSKIOR, Wikipedia, Sejm Wielki, Akademia Sztuki Wojennej)
