Cisza - czytamy to projekt, który narodził się w 2001r. w Tevfik Fikret High School w Ankarze (Turcja). Dyrektorka tejże szkoły, Ayşe Başçavuşoğlu, tak opowiadała o eksperymencie:
W pierwszym roku czas czytania wynosił 10 minut. Pod koniec pierwszego roku uczniowie poprosili o wydłużenie go do 15 minut. Od tamtej pory czas ten wynosi 15 minut.
Na początku pojawiło się kilka przeszkód. Musieliśmy przezwyciężyć niechęć niektórych nauczycieli, którzy obawiali się, że uczniowie nie będą się angażować i nie uszanują codziennego przerywania swoich zajęć dla nietypowej praktyki. Niektórzy obawiali się silnego oporu ze strony uczniów. Ale w zasadzie nie było sprzeciwu, tylko pytania.
W rzeczywistości niektórzy uczniowie odmawiali czytania, inni systematycznie zapominali swoich książek. Niektórzy uczniowie, którzy pod koniec roku mieli egzamin kończący szkołę, postrzegali tę praktykę jako stratę czasu w bardzo napiętym planie lekcji. Przekonani, że w grę wchodzi poważna sprawa, z determinacją przystąpiliśmy do działania. Większość szybko polubiła tę praktykę i po miesiącu stała się ona rytuałem, w który wszyscy (uczniowie, nauczyciele, pracownicy) entuzjastycznie się zaangażowali.
Czas spędzony na czytaniu zmienił relacje między nauczycielami i uczniami, ze względu na swobodną wymianę zdań na temat lektur, porady, których udzielają sobie nawzajem, a to pozwala im uciec od zwykłej relacji nauczyciel - uczeń. Ponieważ nie ma żadnych uwag ani osądów na koniec tych wymian, zachęca to uczniów do zajęcia stanowiska, swobodnego wyrażania siebie, pokazywania własnych uczuć i gustów.
Oczywiście ten czas czytania ma korzystny wpływ na wszystkich, zarówno dorosłych, jak i młodzież: wzmacnia koncentrację, pobudza ciekawość, rozwija kulturę, wzbogaca leksykę, przyjemność czytania, uwagę, kreatywność, umiejętność analizy, syntezy i oceny, przyspiesza dojrzewanie młodych ludzi, przyczynia się do poprawy wypowiedzi pisemnej i ustnej. Każdego dnia wszyscy dzielimy tę chwilę ciszy i zbawiennej samotności, a to tworzy niepowtarzalną więź.
A rodzice uczniów są pierwszymi, którzy zachęcają do tej praktyki, której korzyści widzą również w domu, zwłaszcza w zdolności dzieci do zajmowania się czym innym niż oglądanie telewizji lub spędzanie czasu przed ekranami telefonów, tabletów i komputerów.
W 2016r. zawiązało się stowarzyszenie "Silence, on Lit!" (FB) z siedzibą we Francji, utworzone przez Danièle Sallenave z Akademii Francuskiej, Ayse Başçavuşoğlu, dyrektorkę Tevfik Fikret High School w Ankarze oraz Oliviera Delahaye, pisarza i filmowca. Działalność stowarzyszenia jest prowadzona we Francji i za granicą, finansowana przez partnerów (fundacje, ministerstwa, fundusze itp.) oraz z darowizn publicznych.
Zadeklarowanym celem stowarzyszenia było przywrócenie czytania książek do nawyków.
Dlaczego "czytanie książek"? Ponieważ korzyści płynące z czytania książek, a dokładniej beletrystyki od najmłodszych lat i przez całe życie, są liczne, poświadczone i poparte naukowo.
Dlaczego "nawyki"? Ponieważ korzyści te są udowodnione tylko wtedy, gdy nabierze się nawyku czytania w bardzo młodym wieku i będzie się to robić przez całe życie, poświęcając co najmniej 15 do 30 minut dziennie na czytanie. Jest to nawyk, który ma swoje zalety, w tym pomoc w walce z uzależnieniem od ekranów, intelektualną bezrefleksyjnością, niezdolnością do czytania długich wypowiedzi, które same w sobie umożliwiają złożoną myśl, nawyk, który zachęca do koncentracji, empatii i wiedzy, nawyk, który ma tendencję do zmniejszania nierówności społecznych.
Projekt został wdrożony w Turcji, Szwajcarii i Francji, nie tylko w szkołach. Również w Polsce można znaleźć placówki, które do niego przystąpiły.
Celem projektu jest zaproszenie różnych społeczności, w tym szkolnych, do regularnego czytania. Obowiązują w nim pewne zasady, m.in.:
- każdy czyta wybraną przez siebie książkę - nie należy czytać podręczników ani gazet;
- podstawowym kryterium wyboru książki jest przyjemność płynąca z jej czytania.
Wspólne czytanie i dyskusje na temat wybranych książek mają służyć budowaniu dobrych relacji rówieśniczych oraz relacji nauczyciel - uczeń, zwalczaniu poczucia osamotnienia, a także rozwijaniu pasji i umiejętności życiowych, takich jak poczucie empatii, podejmowanie decyzji, myślenie krytyczne i myślenie twórcze.
Rok szkolny 2023/2024
23 kwietnia 2024r., z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich, Samorząd Uczniowski zorganizował akcję czytelniczą pn. "Cisza-czytamy", której celem była promocja czytelnictwa, zachęcanie uczniów do sięgania po książkę w każdej sytuacji i w każdym miejscu oraz uświadomienie, że czytanie jest atrakcyjną formą spędzania czasu wolnego w Szkole.
Wprawdzie akcja była jednorazowa i miała miejsce podczas przerw międzylekcyjnych, niemniej jest doskonałym wstępem do wprowadzenia w życie projektu w pełnym wymiarze zgodnie z jego zasadami (cykliczne czytanie podczas lekcji).