banner
Biały Bór

Dzieje dwóch podgrudziądzkich, sąsiadujących ze sobą miejscowości toczyły się często wspólnym torem. Z czasem połączyły się w jedną, znaną dziś jako Biały Bór.

W średniowiecznych źródłach jako pierwsza pojawia się wioska Biały Dwór. W 1387r. nosiła nazwę Wissenhof i była folwarkiem krzyżackim podległym wójtom z Lipieńka. Folwark wymieniany jest także w 1416r., choć najprawdopodobniej istniał w tym miejscu aż do wojny trzynastoletniej 1454-1466r. Zapewne w czasach jagiellońskich, w wyniku przeprowadzonych transakcji, posiadłość stała się własnością biskupów chełmińskich. Według przyjętych w tamtych czasach zwyczajów biskupi wydzierżawiali często swoje majątki ziemskie osobom świeckim. Na przykład w 1578r. biskup chełmiński Piotr Kostka wydzierżawił dobra nowodworskie na lat 30 staroście kowalewskiemu Danielowi Plemięckiemu. W tym też roku wioskę wymienia się równocześnie pod starą niemiecką pisownią Wysendorf i pod polską Byali Dwor.

W tym samym mniej więcej okresie Biały Bór lub raczej Białybór (bo w takiej formie językowej figuruje w źródłach) jest osadą biskupią położoną wśród lasów i w sąsiedztwie trzech śródleśnych jezior o nazwach: Małe, Brunatne inaczej Spaleniec (obecnie 1,8 ha powierzchni) oraz Raczek czyli Białoborskie (obecnie 2,7 ha powierzchni). Na północnych krańcach lasów białoborskich kończyły się posiadłości biskupów chełmińskich, a zaczynały terytoria starostwa grudziądzkiego. Wieś Biały Bór wzmiankowana jest w lustracji z 1667r. i w inwentarzu biskupstwa chełmińskiego z 1731r.

W wyniku pierwszego traktatu rozbiorowego Pomorze i ziemię chełmińską w 1772r. zajęli Prusacy. Jednym z pierwszych posunięć nowych władz była konfiskata dóbr kościelnych. Biały Bór i jego okolice stały się własnością rządu pruskiego, który w 1798r. nadał tamtejsze grunty osadnikom z przyległych miejscowości za 100 talarów rocznego czynszu. Nowi posiadacze musieli także spłacić jakieś prawa do tych ziem przejęte przez sukcesorów biskupa Leskiego.

W XIXw. obie miejscowości szybko się zaludniły. Biały Bór (niem. Weissheide) według danych z 1885r. zamieszkiwało 346 osób. Biały Dwór (niem. Weisshof) liczył w tym samym czasie 308 mieszkańców.

Biały Las
Agata Groszewska - Biały Las

W 2004r. w Warszawie została wydana książka Pani Agaty Groszewskiej pt. Biały Las. Pod tytułową nazwą, zmienioną dla celów beletrystycznych, kryje się Biały Bór.

Dla młodszych mieszkańców Białego Boru i okolicy książka może być wspaniałą lekcją historii.

Akcja powieści rozpoczyna się w latach 30-tych XXw. Autorka, niegdyś mieszkanka Białego Boru, ukrywająca się pod pseudonimem literackim, przedstawia okresy swojego życia nierozerwalnie związane z tą wsią. W niej się urodziła, wychowała, uczyła w istniejącej wówczas szkole, w której po wojnie również pracowała jako nauczycielka. Na kartach książki znajdziecie ciekawe i bardzo emocjonalne opisy codziennego życia, tragicznych wojennych przeżyć, radości lat powojennych.